امید محمدی؛ بازار گروه خودرو: با گذشت ۷ ماه از سال ۱۴۰۴، طرح واردات خودرو ویژه جانبازان هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است. بر اساس گزارش های رسمی و داده های گمرک، از میان بیش از ۲۵ هزار دستگاه خودروی وارداتی در نیمه نخست سال، تنها حدود ۶۰۰ دستگاه خودرو به سهمیه جانبازان اختصاص یافته است؛ آماری که به خوبی از کندی اجرای مصوبه دولت حکایت دارد. کارشناسان معتقد هستند، در حالی که انتظار می رفت با تصویب آیین نامه جدید و تسهیل فرآیند واردات، روند تحویل خودروها به جامعه ایثارگری سرعت گیرد، اما موانع اجرایی، تخصیص ارز و پیچیدگی های اداری، عملا این طرح را به مرحله ایستا رسانده است.
وزارت صمت در انجام وظیفه تسهیل گری خود تعلل کرده و خانه ملت نسبت به عملکرد این وزارتخانه «رضایتی ندارد»
مجلس شورای اسلامی از وضعیت واردات خودرو رضایت ندارد
«علی حدادی»، دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با اشاره به وضعیت واردات خودرو و کارنامه وزارت صمت در این زمینه به «بازار» گفت؛ وزارت صمت در انجام وظیفه تسهیل گری خود تعلل کرده و خانه ملت نسبت به عملکرد این وزارتخانه «رضایتی ندارد».
دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسش خبرنگار «بازار» مبنی بر اینکه از ابتدای سال تاکنون واردات خودرو جانبازان چندان مطلوب نبوده، بیان کرد: «ما وزیر صمت را برای پاسخگویی به کمیسیون صنایع و معادن خانه ملت دعوت کردیم. گلایه هایی در زمینه واردات خودروهای نو و کارکرده وجود دارد که همچنان باقی است. وزیرصمت قول داده بود که در موضوع خودروهای ویژه جانبازان با تلاش مضاعف این مساله را حل کند و اجازه ندهد مشکلی باقی بماند، اما واقعیت این است که تاکنون رضایتی وجود ندارد.»
حدادی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار این رسانه در خصوص وضعیت واردات خودرو جانبازان در ۶ ماهه دوم سال جاری، اظهارداشت: «شش ماه از سال گذشته و هنوز اقدامی ملموس برای جانبازان انجام نشده است. اگر وزارت صمت وظیفه تسهیل گری خود را به درستی انجام دهد، می توان به بهبود اوضاع در نیمه دوم سال امیدوار بود. کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی این موضوع را در اولویت پیگیری قرار داده و اجازه نخواهد داد وعده‌ها در حد مصوبه باقی بماند.»
این عضو کمیسیون صنایع و معادن خانه ملت تصریح کرد: «ما مدیون جانبازان هستیم و این مطالبه حداقلی آن ها باید هرچه سریع تر به نتیجه برسد. وقتی قانون وجود دارد و مصوبه هیات وزیران هم ابلاغ شده، دیگر بهانه برای تاخیر پذیرفتنی نیست.»
طرح واردات خودرو جانبازان در نیمه نخست سال عملا متوقف یا بسیار محدود بوده است
سهم جانبازان از واردات خودرو چند درصد بود؟
دولت در ابتدای سال جاری اعلام کرد که تسهیلات ویژه برای واردات خودرو جانبازان در نظر گرفته خواهد شد؛ از جمله معافیت های گمرکی، حذف برخی محدودیت های فنی و تسهیل ثبت‌سفارش؛ با این حال، مرور آمارهای رسمی گمرک نشان می دهد که اجرای این طرح در نیمه نخست سال عملا متوقف یا بسیار محدود بوده است.
در ۶ ماهه نخست ۱۴۰۴، مجموع خودروهای وارداتی به کشور حدود ۲۵ هزار و ۷۰۰ دستگاه اعلام شده است. از این میان، تنها نزدیک به ۶۰۰ دستگاه خودرو به طور مشخص در چارچوب طرح واردات ویژه جانبازان ترخیص یا در آستانه ترخیص قرار گرفتند. این رقم در حالی ثبت شده که طبق برآوردهای اولیه، باید دست کم چند هزار دستگاه خودرو تا پایان تابستان به واجدان شرایط تحویل می شد.
پیگیری های نگارنده این مطلب نشان می دهد مهم ترین علت کندی اجرای طرح، تاخیر در تخصیص ارز و مشکلات ثبت سفارش بوده است
موانع اجرایی و تاخیر در تخصیص ارز
پیگیری های نگارنده این مطلب نشان می دهد مهم ترین علت کندی اجرای طرح، تاخیر در تخصیص ارز و مشکلات ثبت سفارش بوده است. برخی واردکنندگان می گویند بانک مرکزی در تا مین ارز مورد نیاز برای ثبت سفارش خودروهای جانبازان با تاخیر عمل کرده و بخشی از پرونده ها به همین دلیل نیمه تمام باقی مانده است. از سوی دیگر، ناهماهنگی میان وزارت صمت، گمرک و بنیاد شهید باعث شده فرآیند تایید نهایی خودروها برای ترخیص هفته ها به طول انجامد. این موضوع موجب شده خودروهایی که در بنادر جنوبی کشور تخلیه شدند، تا مدت ها امکان خروج از گمرک را پیدا نکنند.
اختلاف آمار و ابهام در واگذاری
در حالی که منابع رسمی از ورود حدود ۶۰۰ دستگاه خودرو ویژه جانبازان خبر می دهند، برخی گزارش های غیررسمی حاکی از آن است که تعداد تحویل داده شده ها کمتر از این رقم بوده و بخش عمده خودروها هنوز در مراحل اداری قرار دارند.
از سوی دیگر، بنیاد شهید وعده داده است که از آبان ماه ۱۴۰۴ روند واگذاری عملی خودروها آغاز خواهد شد؛ موضوعی که به معنای تاخیر حداقل ۶ ماهه در تحقق مصوبه ای است که قرار بود از ابتدای سال به‌اجرا درآید.
وضعیت بازار و اثر روانی
کارشناسان بازار خودرو معتقدند که تاخیر در اجرای طرح جانبازان، علاوه بر آثار اجتماعی، اثر روانی منفی به بازار وارداتی ها نیز داشته است. بخش قابل توجهی از خودروهای وارداتی در این طرح از برندهای اقتصادی شرق آسیا هستند که می توانستند به کاهش قیمت خودروهای نو در بازار تاثیرگذار باشند. توقف یا تعویق در تحویل، باعث شد این اثر تعدیل کننده در بازار عملا اتفاق نیفتد و در نتیجه، قیمت ها در سطح بالا باقی بمانند.
نقد کارشناسی به روند اجرا
بررسی ها نشان می دهد مشکل اصلی، نه در کمبود عرضه خودرو، بلکه در بوروکراسی پیچیده و ضعف در هماهنگی نهادی میان سازمان های ذی ربط است. مصوبه دولت به درستی تدوین شده، اما نبود سازوکار اجرایی روشن برای تخصیص ارز، تایید مدارک و ترخیص خودروها، موجب شده زمان اجرای واقعی آن طولانی تر از پیش بینی ها شود.
برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که بخشی از مشکلات به تعدد سامانه ها و فرآیندهای دیجیتال ثبت نام و تطبیق مدارک جانبازان باز می گردد. تعدد دستگاه های تصمیم گیرنده باعث شده است روند اجرایی طرح، از مسیر واحد و مشخصی تبعیت نکند.
طرح واردات خودرو ویژه جانبازان که قرار بود یکی از گام های حمایتی دولت در سال ۱۴۰۴ باشد، در نیمه نخست سال عملا به نتیجه نرسیده است. از میان هزاران پرونده ثبت شده، تنها چندصد دستگاه خودرو ترخیص شده و بسیاری از مشمولان همچنان در انتظار تحویل هستند. با وجود رشد عمومی واردات خودرو در کشور، سهم جانبازان در این میان همچنان ناچیز و کمتر از سه درصد از کل واردات باقی مانده است. تحلیل ها نشان می دهد اگر در نیمه دوم سال، وزارت صمت و نهادهای مرتبط اقدام به تسهیل فوری فرآیندها نکنند، احتمال دارد طرح واردات خودرو جانبازان بار دیگر به سال آینده موکول شود.
