بازار؛ گروه بانک و بیمه: با آنکه سالهاست مردم به دلیل کاهش تدریجی ارزش پول ملی، صفرهای اضافی را از پول حذف کرده‌اند و کارشناسان نیز حذف صفرهای اضافه پولی را بیشتر ماهیتی تسهیل گر در ساده سازی مبادلات پولی و مالی می دانند که هیچ تاثیری بر اعتبار بخشی پول ملی و یا کاهش تورم ندارد ولی اکنون قراراست ۴ صفر از پول در اسکناسهای ایرانی کم شود. رویکردی که در ظاهر تغییری در ارزش واقعی دارایی‌ها و قدرت خرید مردم ایجاد نمی‌کند، اما به باور تحلیلگران اقتصادی، این اقدام گامی در جهت بازسازی و جلب اعتماد عمومی به پول ملی و اصلاح کارکردهای مبادلاتی می تواند باشد.
افت تدریجی ارزش پول ملی بدنبال تورم مستمر طی سالها متمادی در کشور موجب شده است که مردم یک میلیون تومان که ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال است را در محاورات و معاملات روز مره یک تومان و چه بسا اکنون یک میلیارد تومان را هم یک تومان عنوان کنند و هیچ کسی جز در مندرجات چک ها و یا موضوعات مالی، معاملات رسمی همچنین نقل و انتقال پول نامی از ریال نمی برد اما معمولا نوشته می شود. از طرفی چند سالی است در چاپ اسکناسها و چک پولها به وضوح دیده می شود، چند صفر اضافی درج شده در گوشه اسکناس ها به صورتی کم رنگ جلوه داده می شود، اقدامی که بیانگر آن است صفرهای اضافی پولی دیگر خیلی کارکردی ندارند و باید حذف شوند چرا که وجود قطار صفرها روی اسکناسها در مقابل ماهیت ارزش پول ملی جز بی اعتباری پول چیز دیگر را نشان نمی دهد.
بیش از یک دهه است دولت ها به فکر حذف صفرهای اضافه پولی و یا تغییر نام واحد پول کشور هستند و مجلس نیز در این مسیر همراهی لازم را داشته است اما امروز نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اکثریت آرا لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کردند تا بانک مرکزی روال کار را دنبال کند
ماموریت برای حذف صفرهای اضافه پولی
ازآنجایی که بیش از یک دهه است دولت ها به فکر حذف صفرهای اضافه پولی و یا تغییر نام واحد پول کشورهستند و مجلس نیز در این مسیر همراهی لازم را داشته است اما امروز نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اکثریت آرا لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کردند. لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور که شورای نگهبان قبلا نسبت به حذف ۴ صفر از پول ملی ایراداتی به آن وارد کرده بود ولی امروز در این جلسه پس از استماع نظرات موافقان و مخالفان، ایرادات بررسی و بر طرف شد و در نهایت این لایحه با ۱۴۴ رای موافق، در جلسه علنی، به تصویب نمایندگان رسید.
در متن ماده واحده اصلاح این لایحه آمده است برابری پول‌های خارجی نسبت به ریال و نرخ خرید و فروش ارز توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب نظام ارزی حاکم و با رعایت ذخایر ارزی و تعهدات قانونی کشور محاسبه و تعیین شود. دوره گردش موازی و اعتبار همزمان ریال و ریال جاری که در این قانون دوره گذار نامیده می‌شود، حداکثر ۳ سال می‌باشد. همچنین پس از پایان دوره گذار، تعهداتی که پیش از این براساس واحد پول ریال جاری ایجاد شده است، علاوه بر این تنها با واحد پول ریال و یا اجزای آن «قران» قابل ایفا است. با این وجود بانک مرکزی موظف است ظرف دو سال از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ترتیبات اجرایی لازم را جهت آغاز دوره گذار فراهم کند.
حذف صفرهای پولی اگر چه به سهولت محاسبه پول کمک می کند ولی هیچ تاثیری بر ارزشمندی پول بر جای نمی گذارد. البته استدلال بانک مرکزی و سیاست گذاران حذف صفرهای اضافه پولی معتقدند که این اقدام می‌تواند حیثیت را به پول ملی بازگرداند
بی تاثیری حذف ۴ صفر بر ارزشمند شدن پول ملی
این اقدام در حالی قرار است انجام شود که اکنون نرخ تورم در کشور بالاست و به گفته کارشناسان هم دولت و هم مجلس باید اولویت کاری خود را بر روی برنامه های کنترل تورم و بهبود معیشت مردم قرر دهند چرا که حذف صفرهای پولی اگر چه به سهولت محاسبه پول کمک می کند ولی هیچ تاثیری بر ارزشمندی پول بر جای نمی گذارد. البته استدلال بانک مرکزی و سیاست گذاران حذف صفرهای اضافه پولی معتقدند که این اقدام می‌تواند حیثیت را به پول ملی بازگرداند، از طرفی نیز هزینه‌های چاپ اسکناس را کاهش دهد و در نهایت معاملات، محاسبات و مبادلات را آسان می کند. هر چند چنین رویکردی درست به نظر می رسد ولی به عقیده کارشناسان ارزشمند کردن پول در گرو رشد اقتصادی، کاهش نرخ تورم، رونق تولید، افزایش میزان صادرات و ارزآوری همچنین اجرای سیاست های بهبود معیشت مردم اتفاق می افتد.
بنابراین کاهش صفرهای اضافه پولی و تغییر نام واحد پولی بی تردید تأثیری روی زندگی مردم و متغیرهای حقیقی اقتصاد برجای نمی گذارد. از طرفی چون سالهاست مردم به دلیل توسعه بانکداری دیجیتال از تلفن بانک، دستگاههای ای تی ام و کارتهای بانکی در نقل و انتقال پول استفاده می کنند، بنابراین پول نقد مدتهاست کاربرد چندانی در تبادلات روزمره ندارد با این حال نباید این گونه پنداشت که حذف صفر از پول ملی هزینه چاپ اسکناس را کاهش می دهد این در حالی است که در مقابل با حذف صفرهای اضافی از پول ملی و انتشار اسکناس با ظاهری جدید، این موضوع خود می تواند برای دولت هزینه بتراشد.
حذف صفر های پولی به معنای کنترل تورم یا افزایش ارزش واقعی پول ملی نیست، یکی از دلایل مهم طرح حذف صفر، کاهش شدید ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی است، مسئله ای که بی‌اعتمادی در فضای بین‌المللی و سنگینی روانی در معاملات شده است. اما به نظر می رسد ابتدا باید تورم کاهش یابد
تورم را کنترل کنید تا زمینه حذف صفرها اضافه پول فراهم شود
به گفته کارشناسان فعالیت های اقتصادی، تجاری و معاملاتی نیز با حذف صفرهای اضافی و تغییر واحد پولی متحمل هزینه خواهند شد چرا که شرکتهای تولید کننده مواد غذای و … قیمت ها را باید با نرخ نوین درج کنند و یا پایانه های فروشگاهی نیز باید منطبق با ارقام واحد پولی جدید تغییر یابند. علاوه بر این چون هنوز به صراحت و شفافیت معلوم نیست در ارقام ریز پول جدید، محاسبات چگونه انجام می شود این مسئله نیز امکان دارد برای فروشندگان با گردکردن ارقام تا حدی به اجحاف حقوق مصرف کننده گان بینجامد.
با این وجود متوجه خواهیم شد که حذف صفر های پولی به معنای کنترل تورم یا افزایش ارزش واقعی پول ملی نیست، یکی از دلایل مهم طرح حذف صفر، کاهش شدید ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی است. مسئله ای که بی‌اعتمادی در فضای بین‌المللی و سنگینی روانی در معاملات شده است.
هر چند تا کنون خیلی از کشورها اقدام به حذف صفرهای اضافی از پول ملی خود کرده اند و تا حدی نتیجه آن را دیده اند اما این کشورها زمانی دست به چنین اقدامی زده اند که وضعیت اقتصادشان آشفته نبوده و به یک ثبات اقتصادی نسبی رسیده اند آنوقت چون شرایط را برای حذف صفرهای اضافه دیده اند دست به این کار زده اند. با این وجود حذف صفرهای اضافه از پول ملی با هدف تسهیل محاسبات پولی و … هر چند رویکردی درست به نظر می رسد اما به گفته کارشناسان شرایط برای این کار باید فراهم شود و بهتر است سیاست گذاران و تصمیم گیران ابتدا به فکر کاهش نرخ تورم و رونق اقتصادی باشند تا پس از ایجاد ثبات اقتصادی زمینه برای حذف صفرهای اضافی از پول ملی نیز فراهم شود.
