بازار؛ گروه صنعت: شرکت صنایع مس شهید باهنر، یکی از بازیگران مهم صنعت فلزات غیرآهنی کشور، در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ عملکردی ضعیف‌تر از انتظار داشته است. بر اساس داده‌های مالی منتشرشده، درآمد داخلی این شرکت از حدود ۸۵۰۰ میلیارد تومان در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ به ۷۸۰۰ میلیارد تومان در دوره مشابه امسال کاهش یافته است. همچنین درآمد صادراتی شرکت نیز با افتی محسوس از ۱۱۰ میلیارد تومان به ۸۵ میلیارد تومان رسیده است. در مجموع، درآمد کل شرکت از ۸۹۰۰ میلیارد تومان به ۸۳۰۰ میلیارد تومان کاهش یافته کاهشی که در شرایط فعلی بازار جهانی مس، قابل تأمل و نگران‌کننده است. این گزارش، به بررسی دلایل احتمالی این عقب‌ماندگی و تحلیل روند تولید و فروش شرکت در شرایطی می‌پردازد که بازار جهانی مس در اوج قرار دارد و فرصت‌های صادراتی بیش از هر زمان دیگری در دسترس بوده‌اند.
این افت درآمد در حالی رخ داده که قیمت جهانی مس در ماه‌های اخیر به بالاترین سطح خود در چند سال گذشته رسیده و نرخ ارز نیمایی نیز نسبت به سال گذشته حدود ۷۰ درصد رشد داشته است. به‌عبارت دیگر، شرایط بیرونی برای افزایش درآمد صادراتی و داخلی مساعد بوده، اما شرکت نتوانسته از این فرصت بهره‌برداری کند.
تولید تسمه و ورق مسی از ۶۰۹۵ تن در نیمه نخست سال گذشته به ۳۵۶۱ تن در نیمه نخست امسال رسیده کاهشی که بیش از ۴۰ درصد ثبت شده است. همچنین تولید مقاطع برنجی نیز از ۴۱۳۵ تن به ۳۴۴۶ تن کاهش یافته است. این افت تولید می‌تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله محدودیت‌های تأمین مواد اولیه، مشکلات فنی در خطوط تولید، یا کاهش تقاضا در بازار داخلی و خارجی باشد
در کنار کاهش درآمد، افت تولید نیز به‌وضوح در داده‌های عملکردی شرکت دیده می‌شود. تولید تسمه و ورق مسی از ۶۰۹۵ تن در نیمه نخست سال گذشته به ۳۵۶۱ تن در نیمه نخست امسال رسیده کاهشی که بیش از ۴۰ درصد ثبت شده است. همچنین تولید مقاطع برنجی نیز از ۴۱۳۵ تن به ۳۴۴۶ تن کاهش یافته است. این افت تولید می‌تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله محدودیت‌های تأمین مواد اولیه، مشکلات فنی در خطوط تولید، یا کاهش تقاضا در بازار داخلی و خارجی باشد.
در شرایطی که بسیاری از تولیدکنندگان جهانی مس از رشد قیمت‌ها برای افزایش سودآوری استفاده کرده‌اند، عملکرد ضعیف صنایع مس شهید باهنر نشان‌دهنده چالش‌های داخلی و ضعف در بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود است. این موضوع می‌تواند زنگ خطری برای مدیران شرکت و سیاست‌گذاران صنعتی باشد؛ چرا که در صورت تداوم این روند، سهم ایران از بازار جهانی مس ممکن است کاهش یابد و فرصت‌های صادراتی از دست برود.
گزارش عملکرد شش‌ماهه صنایع مس شهید باهنر نشان می‌دهد که صرفاً رشد قیمت‌های جهانی و افزایش نرخ ارز، تضمینی برای بهبود عملکرد شرکت‌های صنعتی نیست. بهره‌برداری مؤثر از این فرصت‌ها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت کارآمد، و رفع موانع تولید و صادرات است که به نظر می‌رسد در این دوره، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
افت درآمد و کاهش تولید در کنار افزایش ریسک
شرکت صنایع مس شهید باهنر در حالی با افت درآمد و کاهش تولید مواجه شده که هم‌زمان با آن، مجموعه‌ای از ریسک‌های مالی و بازار نیز عملکرد آن را تحت فشار قرار داده‌اند. با وجود تدوین مجموعه‌ای از راهکارهای مدیریت ریسک، شواهد نشان می‌دهد که این تدابیر در عمل نتوانسته‌اند مانع از تضعیف موقعیت شرکت در بازارهای داخلی و خارجی شوند.
یکی از مهم‌ترین ریسک‌هایی که شرکت با آن مواجه است، نوسانات نرخ ارز است که مستقیماً بر سودآوری در حوزه واردات مواد اولیه و صادرات محصولات نهایی اثر می‌گذارد. شرکت مدعی است که برای مقابله با این نوسانات، از دو مسیر درون‌سازمانی و برون‌سازمانی بهره می‌گیرد. در سطح داخلی، واحد مالی با تنظیم قراردادهای مبتنی بر ریال، تنوع‌بخشی به ارزهای مورد استفاده و تأمین مالی بر اساس پول ملی، تلاش می‌کند اثرات نوسانات را کاهش دهد. در سطح خارجی نیز، استفاده از ابزارهای بیمه‌ای، حضور در بازارهای مشتقه و بهره‌گیری از بازارهای پولی بین‌المللی در دستور کار قرار گرفته است.
طبق گزارش هیات مدیره شرکت با رصد بازارهای جهانی تلاش دارد سیاست‌های فروش خود را با شرایط بازار تطبیق دهد. اما باز هم جای سؤال باقی‌ست: چرا در دوره‌هایی که قیمت جهانی مس کاهش یافته بود، شرکت نتوانسته از فرصت خرید ارزان مواد اولیه استفاده کند؟ آیا ضعف در تصمیم‌گیری عملیاتی یا کندی در واکنش به بازار، مانع از بهره‌برداری از این فرصت‌ها شده است؟
اما پرسش اساسی اینجاست: چرا با وجود این تدابیر، شرکت نتوانسته از فرصت رشد نرخ ارز برای افزایش صادرات بهره‌برداری کند؟ به‌ویژه در شرایطی که نرخ ارز نیمایی نسبت به سال گذشته حدود ۷۰ درصد رشد داشته و قیمت جهانی مس نیز در اوج قرار دارد. این تناقض نشان می‌دهد که راهکارهای مدیریت ریسک ارزی، بیشتر در سطح اسناد باقی مانده‌اند و در اجرا، اثربخشی لازم را نداشته‌اند.
در حوزه بازار نیز، نوسانات قیمت فلزات در بورس فلزات لندن (LME) یکی دیگر از چالش‌های جدی شرکت است. این نوسانات مستقیماً بر ارزش موجودی‌ها و قیمت خرید مواد اولیه اثر می‌گذارند. طبق گزارش هیات مدیره در مجمع عمومی شرکت با رصد بازارهای جهانی و بهره‌گیری از مشاوران اقتصادی، تلاش دارد سیاست‌های فروش خود را با شرایط بازار تطبیق دهد. اما باز هم جای سؤال باقی‌ست؛ چرا در دوره‌هایی که قیمت جهانی مس کاهش یافته بود، شرکت نتوانسته از فرصت خرید ارزان مواد اولیه استفاده کند؟ آیا ضعف در تصمیم‌گیری عملیاتی یا کندی در واکنش به بازار، مانع از بهره‌برداری از این فرصت‌ها شده است؟
از سوی دیگر، وابستگی انحصاری شرکت به تأمین مواد اولیه از معادن مس استان کرمان، قدرت چانه‌زنی را به‌شدت محدود کرده و ریسک تأمین را افزایش داده است. پیشنهاد راه‌اندازی خط تولید کاتد در داخل شرکت، اگرچه در ظاهر راهکاری منطقی به نظر می‌رسد، اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده و صرفاً در حد طرح باقی مانده است. در شرایطی که شرکت با افت تولید در محصولات کلیدی مانند تسمه و ورق مسی مواجه است، تعلل در اجرای چنین پروژه‌هایی می‌تواند تبعات سنگینی برای آینده عملیاتی شرکت داشته باشد.
در مجموع، صنایع مس شهید باهنر با مجموعه‌ای از ریسک‌های قابل پیش‌بینی مواجه است، اما واکنش‌های آن به این ریسک‌ها بیشتر جنبه توصیفی و اسنادی دارد تا اجرایی و اثربخش. اگرچه در گزارش‌های رسمی، مجموعه‌ای از اقدامات مالی و عملیاتی برای مدیریت ریسک‌ها ذکر شده، اما عملکرد واقعی شرکت نشان می‌دهد که این اقدامات هنوز نتوانسته‌اند به پایداری عملکرد منجر شوند. برای عبور از این وضعیت، شرکت نیازمند بازنگری جدی در ساختار تصمیم‌گیری، تسریع در اجرای پروژه‌های کلیدی، و تقویت ظرفیت‌های صادراتی در دوره‌های رونق بازار جهانی مس است نه صرفاً تدوین راهکارهایی که در عمل، به نتیجه نمی‌رسند.
