به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله عباس کعبی در مراسم رونمایی از کتاب «فقه خبر» تألیف حجت الاسلام محمد مهدی محققی، ضمن تبریک به نویسنده کتاب و قدردانی از برگزارکنندگان گفت: خوشحالم که در این آئین ارزشمند حضور دارم و از تلاش‌های حجت الاسلام محققی برای تألیف کتابی در زمینه فقه رسانه تقدیر می‌کنم. ایشان در این اثر، گام مهمی در جهت تبیین مبانی فقهی و اخلاقی فعالیت‌های رسانه‌ای برداشته‌اند.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به جایگاه رسانه در عصر حاضر افزود: رسانه امروز صرفاً ابزار اطلاع‌رسانی نیست بلکه ابزاری فرهنگی و تمدنی است که در نظام اسلامی باید بر اساس فقه، اخلاق و اصول دینی اداره شود. فقه رسانه، همانند فقه سیاست یا فقه اقتصاد باید قواعد و ضوابط خاص خود را داشته باشد و چارچوب عمل رسانه‌ها را بر پایه عدالت، امانت و رعایت مصالح عمومی مشخص کند.
رسالت رسانه در نظام اسلامی
آیت‌الله کعبی تأکید کرد: رسانه در نظام اسلامی موظف است در انتقال اطلاعات و اخبار، صداقت و امانت را رعایت کند و از انتشار مطالب دروغ، شایعات یا اخبار تهمت‌آمیز بپرهیزد. انتشار هر خبری که موجب فتنه، فساد یا زیان عمومی شود، از نظر شرع حرام است. در مقابل، اطلاع‌رسانی صحیح، شفاف و به‌موقع می‌تواند اعتماد عمومی را تقویت کند و به حفظ مصالح جامعه بینجامد.
اهمیت فقه و اخلاق رسانه‌ای
وی با اشاره به اهمیت فقه و اخلاق رسانه‌ای گفت: رعایت اخلاق دینی، فرهنگی و اجتماعی در رسانه‌ها از ضروریات است. رسانه باید از خشونت، فساد و تحریف دوری کند و در چارچوب آموزه‌های اسلامی حرکت کند. این مسئله نه‌تنها وظیفه مدیران رسانه است، بلکه بر عهده خبرنگاران، سردبیران و همه دست‌اندرکاران عرصه خبر نیز هست.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: یکی از مباحث مهم در فقه رسانه، نقش دروازه‌بانی خبر است؛ یعنی مسئولیت کسانی که انتخاب و انتشار خبر را برعهده دارند. آنان باید با رعایت امانت و عدالت، از کارشناسان دینی بهره بگیرند و در انتشار مطالب، به حقوق افراد و حریم خصوصی آنان احترام بگذارند.
عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: کار ارزشمندی که حجت‌الاسلام محققی در این کتاب انجام داده‌اند، می‌تواند مقدمه‌ای برای شکل‌گیری نظام جامع فقه رسانه باشد. لازم است این مباحث در حوزه‌های علمیه به‌صورت درسی و پژوهشی دنبال شود تا زمینه‌ساز ارتقای دانش رسانه‌ای بر پایه معارف اسلامی گردد.
جایگاه فقه رسانه در تعیین سیاست‌های رسانه‌ای
آیت‌الله کعبی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: رسانه در نظام اسلامی نباید صرفاً وسیله انتشار محتوا باشد بلکه باید بر اساس فقه، اخلاق و اصول شرعی عمل کند و تمام فعالیت‌های آن از تولید تا انتشار محتوا، به‌طور مستمر ارزیابی شود. رعایت حقوق افراد، حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از انتشار مطالب تحریک‌آمیز، مخرب یا تحریف‌آمیز، از اصول اساسی فقه رسانه است.
وی ادامه داد: رسانه در چارچوب نظام سیاست‌گذاری به‌ویژه در عرصه فضای مجازی و شبکه‌های دیجیتال باید نظام‌مند عمل کند و با شناسایی و رعایت قوانین و ضوابط، از آسیب‌های احتمالی جلوگیری نماید. توجه به امنیت فضای اطلاعات و تبادل داده‌ها، کنترل محتوای تولیدی و هدایت مخاطب به‌سمت محتوای آموزنده و فرهنگ‌ساز از وظایف مهم رسانه در عصر دیجیتال است.
سیاست‌های رسانه‌ای مبتنی بر فقه با دقت تدوین شود
آیت‌الله کعبی بیان کرد: در شرایط کنونی که هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین در رسانه‌ها وارد شده است، لازم است سیاست‌های رسانه‌ای مبتنی بر فقه با دقت تدوین شود و رسانه‌ها از هرگونه انتشار محتوای تحریک‌آمیز، مزاحم یا مغایر با مصالح عمومی پرهیز کنند. هدف اصلی، ایجاد نظام رسانه‌ای است که هم آموزنده باشد و هم فرهنگ‌ساز، بدون اینکه به القای نفرت، خشونت یا فساد دامن بزند.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: توجه به این اصول و تدوین سیاست‌های مستند و فقهی برای رسانه می‌تواند به ایجاد فضای رسانه‌ای سالم و امن کمک کند و ظرفیت‌های فرهنگی و آموزشی رسانه‌ها را در خدمت جامعه دینی و اسلامی قرار دهد.
ضرورت جهاد رسانه‌ای
آیت‌الله کعبی در ادامه به بحث جهاد رسانه‌ای اشاره کرد و با بیان اینکه جهاد تنها امری نظامی نیست و رسانه‌ها همان‌قدر که می‌توانند زمینه‌ساز تهاجم باشند، می‌توانند ابزار جهاد، روشنگری و هدایت نیز باشند، تصریح کرد: ما امروز در مواجهه با دشمن، در میدان رسانه‌ای قرار داریم؛ بنابراین توجه به ابعاد اخلاقی، محدودیت‌ها و ضوابط فقهی در این عرصه الزام‌آور است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ضرورت بازتعریف مفهوم جهاد در عصر کنونی ادامه داد: اگر جهاد را تنها به صورت نظامی متمرکز ببینیم از یکی از حیاتی‌ترین عرصه‌ها غافل شده‌ایم. جهاد رسانه‌ای باید گسترش یابد و ابزارهای نوین رسانه‌ای را در قلمرو خود جای دهد تا توان مواجهه با جنگ نرم تقویت شود.
دشمن انسجام و اقتدار ملی را هدف قرار داده است
وی افزود: امروز دشمن از طریق تولید روایت‌های معکوس و تحریف واقعیت‌ها تلاش می‌کند انسجام و اقتدار ملی را هدف قرار دهد. وظیفه ما تبدیل تهدید به فرصت است؛ این امر تنها از طریق برنامه‌ریزی دقیق رسانه‌ای، تولید روایت‌های پیوسته و روشنگری مستمر امکان‌پذیر است.
جنگ امروز فرانو و فناورانه است
آیت‌الله کعبی تأکید کرد: باید ساختارهای فقهی و فرهنگی رسانه‌ای ایجاد شود که بتواند روایت واقع را پشتیبانی و روایت دشمن را خنثی کند. جنگ امروز فرانو و فناورانه است، لذا جهاد رسانه‌ای باید به‌صورت مستمر و متکی به دانش جریان داشته باشد.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان اظهار داشت: مقابله با تحریف، جلوگیری از جعل تصمیمات و پیشگیری از انتشار شایعات نیازمند اقدام فوری و آموزش عمومی است. جهاد رسانه‌ای یک ضرورت شرعی و ملی است و باید آن را به‌عنوان اولویت راهبردی دنبال کرد.
