به گزارش خبرنگار مهر، ایران از دیرباز سرزمینی بوده که ادیان مختلف را در دامان خود پذیرفته و پناهگاهی برای همه ادیان بوده است. کتاب «مدارا در ادیان ایران‌زمین» اثری است که به موضوع مهم و چالش‌برانگیز مداراگری دینی در تاریخ ایران می‌پردازد.
این کتاب مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و مقالات ارائه‌شده توسط اندیشمندان برجسته از جوامع دینی مختلف ایران است که در جلسات هم‌اندیشی مجمع احیای فضیلت گردآوری شده‌اند. در این کتاب، موبد مهندس پدرام سروش‌پور از جامعه زرتشتیان، مهندس آرش آبایی از جامعه کلیمیان، پدر جک یوسف از جامعه مسیحیان، دکتر احمد فلاحی از جامعه اهل سنت و حجت‌الاسلام دکتر رحیم نوبهار از اهل تشیع به بررسی تاریخی مدارا و نامداراگری در ادیان مختلف پرداخته‌اند. این بررسی‌ها نه تنها به ارائه اطلاعات تاریخی می‌پردازد، بلکه تأثیر حکومت‌ها و شرایط اجتماعی بر میزان مداراگری دینی را نیز تحلیل می‌کند.
یکی از نکات برجسته این کتاب، توجه به تأثیر دولت مدرن در ایران بر مداراگری دینی است. با شکل‌گیری دولت مدرن و تمرکزگرایی قدرت سیاسی، دولت‌ها توانایی بیشتری در گسترش یا محدود کردن فضای مداراگری پیدا کردند. این تغییرات تاریخی نشان‌دهنده نقش مهم حکومت‌ها در تعیین میزان تحمل و پذیرش دینی در جامعه است.
کتاب «مدارا در ادیان ایران زمین» موضوعات مختلفی را بررسی کرده است از جمله: نقش و وضعیت مدارا در فرهنگ عمومی ایران و تأثیرات حکومت‌ها بر سطح و دامنه آن در طول تاریخ؛ بررسی تاریخی و تطبیقی مدارا و نامداراگری در ادیان مختلف ایرانی شامل زرتشتیان، کلیمیان، مسیحیان، اهل سنت و شیعیان؛ تأثیر شکل‌گیری دولت مدرن و تمرکزگرایی قدرت سیاسی در محدودسازی یا گسترش مدارا در جامعه؛ مرزها و گستره مداراگری و پرسش‌های مرتبط با آن، مانند امکان یا عدم امکان مدارا با گرایش‌های نامدارا؛ نقش هویت ملی و شرایط تاریخی در شکل‌گیری مؤلفه‌های مدارا؛ بازخوانی مدارا در دوره‌های تاریخی مختلف ایران از هخامنشیان تا دوران جمهوری اسلامی؛ بحث درباره چالش‌های سیاسی و اجتماعی مرتبط با مدارا و تنوع دینی در ایران؛ ارائه دیدگاه‌ها و گفتگوهای صاحبنظران و نمایندگان ادیان مختلف در ایران در نشست‌های مجمع احیای فضیلت؛ بررسی سیاست‌های داخلی و خارجی جمهوری اسلامی در زمینه مدارا و همزیستی ادیان و مذاهب.
در بخشی از این کتاب درباره مدارا در تورات آمده است: «تورات در آیه‌ای می‌گوید اگر به جنگ می‌روید، برای سنگر یا کارهای جنگی درخت میوه را قطع نکنید _که نوعی توجه به محیط زیست و زندگی نباتات است_ اما در چند آیه پیش از آن گفته می‌شود که در فلان جنگ هیچ کسی را زنده نگذارید؛ لذا نمی‌شود به طور قطع قضاوت کرد که با چه فضایی روبه‌رو هستیم. اما به هر حال می‌دانیم کمترین سطح مدارا در این دوران دیده می‌شود. می‌شود توجیه کرد این فضای دوگانه به خاطر روند شکل‌گیری یک قوم و یک دین است. مثل انقلابی که رخ داده است و در فضای انتقالی و بحرانی کسی اهل تسامح و بخشش نیست، چون ابتدا باید همه جمع شوند و یک دین و گروهی را تشکیل دهند و شاید پس از آن بتوان در قضائی آرام و باثبات مدارا را حاکم ساخت.»
این موضوعات در قالب مجموعه سخنرانی‌ها، مقالات، گفتگوها و نقدها توسط صاحبنظران ادیان مختلف به دقت و با نگاه تاریخی، فرهنگی و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که در نهایت کتابی جامع و چندجانبه درباره مدارا در ادیان ایران زمین به دست آمده است. مباحث مطرح‌شده در این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ ادیان، جامعه‌شناسی و مسائل مربوط به همزیستی دینی بسیار مفید است. خواندن این مجموعه می‌تواند به درک بهتر تعاملات میان ادیان مختلف در ایران و چگونگی شکل‌گیری فرهنگ مداراگری در طول تاریخ کمک کند.
این اثر به کوشش سید علیرضا حسینی بهشتی تهیه شده و توسط نشر روزنه در ۱۸۸ صفحه با قیمت ۱۹۵ هزار تومان منتشر شده است.
