به گزارش خبرنگار مهر، محمد حسن‌زاده در مراسم تقدیر از نمایندگان دانشگاه‌های فعال در زمینه همانندجویی با اشاره به سابقه علم در ایران گفت: علم در کشور ما سابقه دیرینه دارد و جزو کشورهایی هستیم که از قدیم به علم و فناوری علاقه‌مند بودیم و کشوری بودیم که به لحاظ موقعیت جغیرافیایی و شرایطی که داشتیم علم را به عنوان راهکاری برای توسعه در نظر گرفتیم. بسیاری از فناوری‌هایی که امروز استفاده می‌کنیم در سالیان قبل در ایران مورد استفاده بوده است.
وی با اشاره به فناوری‌های دوره باستان از جمله پیل اشکانی گفت: احساس غرور می‌کنم که ما پیشینه قوی در علم و فناوری داریم. دانشمندان و فناوران ایرانی در سطح جهان نام‌آور بودند و امروز نیز ایرانیان در سراسر جهان به‌عنوان جامعه‌ای باسواد و دانشگاهی شناخته می‌شوند و در بسیاری از حوزه‌ها در سطح جهانی می‌درخشند و آوازه علم دوستی ایرانیان محدود به مرز جغرافیایی ایران نیست.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با اشاره به لزوم توجه به سوءاستفادهها از علم گفت: باید توجه داشت که علم در جهان معاصر تنها یک فعالیت فردی نیست، بلکه یک نظام اجتماعی است. همان‌گونه که هر موضوعی که وقتی عمومی می‌شود و همگان می‌توانند از آن استفاده کنند، می‌تواند با چالش‌ها و سوءاستفادهها مواجه شود؛ در حوزه علم نیز احتمال بروز رفتارهای خلاف اصول علمی (چه سهوی و چه عمدی) وجود دارد.
حسن‌زاده با اشاره به پیشینه تصویب قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی گفت: در سال ۱۳۹۶ «قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» تصویب و در سال ۱۳۹۸ آیین‌نامه اجرایی آن ابلاغ شد. در اسفند ۱۴۰۱ نیز آیین‌نامه اصلاح شد و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) به‌عنوان تنها مرجع قانونی و متولی همانندجویی معرفی شد. بر اساس این قانون هر آن‌چه که تولید علمی محسوب می‌شود باید عاری از تقلب و دستکاری باشد. از همان زمان سامانه همانندجو راه‌اندازی شده است.
وی افزود: ممکن است برخی افراد در جریان آیین‌نامه اصلاحی نباشند که عبارت «مؤسسات هم‌تراز» که در آیین‌نامه قبلی وجود داشت و بر اساس آن برخی موسسات که معاونت پژوهشی خود را هم‌تراز ایرانداک تلقی می‌کردند؛ حذف شد. رئیس پژوهشگاه ایرانداک در مورد نحوه عملکرد سامانه همانندجو در یافتن سوءرفتارهای علمی گفت: ما تلاش کردیم روز به روز این سامانه را ارتقا دهیم و سامانه در حال حاضر به تراز مناسب رسیده است. نرم‌افزار توسعه پیدا می‌کند و همزمان با افزایش کاربران باید توسعه آن افزایش یابد.
وی اظهار کرد: امروز در جایگاهی قرار گرفته‌ایم که یکی از کشورهای صاحب سبک که ادعاهایی در این زمینه دارد، نماینده‌ای از موسسه و مجموعه‌ای که کار همانندجویی را برای آن کشور انجام می‌دهد درخواست ملاقات با ما را داشتند تا همکاری در این زمینه داشته باشند. ما زمانی را برای این موضوع اختصاص دادیم و محصولشان را ارائه دادند. ادعاهای زیادی در مورد جلوگیری از سرقت علمی و شناسایی آن‌ها حتی از زبان‌های دیگر داشتند و عنوان می‌کردند که حتی اگر از هوش مصنوعی استفاده شود نیز سامانه آن‌ها قادر به تشخیص این موضوع است. ما دسترسی آزمایشی به سامانه آن‌ها داشتیم و در نهایت مشخص شد که محصول آن‌ها کارآمد نیست.
حسن‌زاده در مورد ارتقای سامانه همانندجو گفت: ما سامانه همانندجو را به‌گونه‌ای ارتقا دادیم که قابل مقایسه با آن نرم‌افزار نیست چه برسد به آن‌که با آن‌ها همکاری داشته باشیم. این افتخار مرهون تلاش همکاران پژوهشگاه و همچنین بازخوردها، نقدها و پیشنهادهای نمایندگان دانشگاه‌هاست.
تقدیر از نمایندگان دانشگاه‌های فعال در زمینه همانندجویی
رئیس ایرانداک با بیان این‌که عملکرد نمایندگان دانشگاه‌ها در همانندجویی بر اساس هشت شاخص ارزیابی شده‌است، ادامه داد: به مناسبت «هفته ایرانداک» از تعدادی از نمایندگان فعال همانندجو تقدیر شد. ایرانداک که در یکم مهرماه ۱۳۴۵ بنیان نهاده شد و امسال پنجاه‌وهفتمین سالگرد را جشن گرفتیم و نخستین روز این هفته را نیز به موضوع همانندجویی و تقدیر از نمایندگان آن اختصاص دادیم.
وی تاکید کرد: اگر ایران کشوری با پیشینه درخشان علمی است، وظیفه ما صیانت از پاکی نظام علمی است. همانندجویی یکی از ابزارهای اصلی این صیانت به شمار می‌رود.
حسن‌زاده خاطر نشان کرد: آمارها نشان می‌دهد که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بین سه نهاد اصلی علم و فناوری ایران به دلیل اجرای همانندجویی، از نظر بازپس‌گیری مقالات در سطح بین‌المللی جایگاه سوم کشوری را دارد و دلیل آن این است که دو نهاد دیگر همانندجویی را انجام نمی‌دهند و این باید یک زنگ خطر برای مسئولان و دست‌اندرکاران باشد.
