به گزارش خبرنگار مهر، زهرا بهروز آذر معاون امور زنان و خانواده رییس جمهور در نشست تخصصی لزوم سیاست‌گذاری جنسیت محور در حوزه آسیب‌های اجتماعی با بیان این که جمهوری اسلامی ایران از معدود کشورهایی است که صراحتاً در قانون اساسی خود به موضوع خانواده و زنان تأکید کرده است، اظهار داشت: در قانون اساسی ما، خانواده به عنوان بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی شناخته شده و همه برنامه‌ریزی‌ها، قوانین، سیاست‌گذاری‌ها و مقررات باید به گونه‌ای طراحی شوند که به تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده کمک کنند.
معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور با اشاره به اصول مترقی قانون اساسی افزود: اصل ۲۰ قانون اساسی، همه مردم اعم از زن و مرد را تحت حمایت یکسان قانون قرار داده و اصل ۲۱ نیز به صورت تخصصی به رفع موانع و ایجاد زمینه‌های شکوفایی استعدادهای زنان و حمایت از زنان سرپرست خانوار پرداخته و مسائلی مانند حضانت و قیمومیت را مورد توجه قرار داده است.
وی با اشاره به سیاست‌های کلی نظام در حوزه خانواده و زنان، خاطرنشان کرد: این اسناد، از غنی‌ترین اسناد در حوزه خانواده هستند که اهمیت این موضوع را نشان می‌دهند. همچنین در همه برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، ردپایی از حوزه زنان و خانواده مشاهده می‌شود که نشان از اهمیت این موضوع برای قانون‌گذار و نظام حکمرانی کشور دارد.
بهروزآذر با اشاره به چالش‌های پیش‌رو گفت: اگرچه موضوع زنان و خانواده در تمام ابعاد زندگی جاری است و تلاش‌هایی مانند ایجاد معاونت زنان و مشاوران مربوطه در دستگاه‌ها صورت گرفته، اما هنوز سازوکار اجرایی منسجم و قدرتمندی برای پاسخ به نیازهای جامعه و اجرای کامل اصول قانون اساسی در این حوزه وجود ندارد. ساختار فعلی معاونت، ساختاری ستادی و کوچک است که عمدتاً توانایی اصلاح قوانین و نظارت را دارد، اما ابزار اجرایی لازم را در اختیار ندارد.
وی از درج بندی مترقی در برنامه هفتم توسعه خبر داد و گفت: در این برنامه، بر ارتقای ساختار معاونت امور زنان و مشاوران مربوطه در دستگاه‌ها تأکید شده است. با این حال، متولی اصلی حوزه خانواده، کل مجموعه دولت و قوای سه‌گانه هستند که هر یک بخشی از این مسئولیت را بر عهده دارند.
معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور، «سیاست‌گذاری جنسیت‌محور» را ضروری خواند و تصریح کرد: برای اجرای بهتر قانون اساسی و حل مسائل کشور، چاره‌ای جز تلفیق نگاه جنسیتی در تمام سیاست‌گذاری‌ها نداریم. حتی در صورت تقویت معاونت زنان، بدون این نگاه، نمی‌توان مشکلات را به طور ریشه‌ای حل کرد.
نمونه‌های عینی از ضرورت سیاست‌گذاری جنسیت‌محور
وی با اشاره به موضوع آلودگی هوا به عنوان مثالی کاربردی گفت: شاید در نگاه اول، آلودگی هوا موضوعی جنسیتی به نظر نرسد، اما وقتی برای حل آن به سراغ اصلاح نظام حمل‌ونقل عمومی می‌رویم، نقش جنسیت پررنگ می‌شود. الگوی تردد زنان و مردان در شهر کاملاً متفاوت است. مردان عموماً در مسیری مستقیم و طولانی از خانه به محل کار تردد می‌کنند، در حالی که زنان به دلیل همراه داشتن کودکان، کالسکه، وسایل بچه و یا همراهی با سالمندان، الگوی حرکتی پیچیده‌تر و با توقف‌های بیشتری دارند. بنابراین، اگر سیستم حمل‌ونقل عمومی به گونه‌ای طراحی نشود که نیازهای این قشر (از جمله ایستگاه‌های با فاصله کمتر، امکان حمل کالسکه، پله‌برقی و آسانسور سالم) را برطرف کند، زنان ناچار به استفاده از خودروی شخصی یا تاکسی می‌شوند و سیاست کاهش آلودگی هوا با شکست مواجه می‌شود.
وضعیت اشتغال زنان و ضرورت توجه به الگوهای متفاوت
بهروزآذر در بخش دیگری از سخنان خود به حوزه اشتغال زنان پرداخت و با اشاره به آمارهای مثبت گفت: امروز بیش از ۶۰ درصد متقاضیان ورود به دانشگاه را دختران تشکیل می‌دهند، ۲۴ درصد اختراعات کشور توسط زنان ثبت می‌شود (در حالی که میانگین جهانی ۱۴ تا ۱۷ درصد است)، ۱۲ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان توسط زنان مدیریت می‌شود و سهم زنان از فعالان اقتصادی ۱۴ درصد است.
وی با بیان یک آمار تأمل‌برانگیز افزود: با این وجود، تنها ۳۵ درصد از کل فارغ‌التحصیلان دانشگاهی زن موفق به ورود به بازار کار شده‌اند. برای رفع این شکاف، باید به الگوی متفاوت اشتغال زنان توجه کنیم. دغدغه‌ها، اهداف و شرایط زنان برای حضور در کسب‌وکار با مردان متفاوت است.
معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور با اشاره به پژوهش‌های انجام‌شده، زنان را دارای ۹ مدل مختلف برای اشتغال دانست و تأکید کرد: نمی‌توان همه زنان را با یک نسخه ثابت دید. از زنانی که در پایین‌ترین سطوح معیشتی قرار دارند و تنها نیاز به حمایت‌های اقتصادی اولیه دارند، تا زنان خانه‌داری که تمایل به اشتغال خانگی دارند، هر کدام نیازمند سیاست‌های جداگانه و متناسب با شرایط خود هستند.
وی با انتقاد از یکسان‌انگاری در ارائه تسهیلات گفت: متأسفانه گاهی با یک نسخه واحد، به همه زنان وام اشتغال می‌دهیم، در حالی که بسیاری از آنان فاقد مهارت‌های کارآفرینی و اشتغال هستند. این امر نه تنها مشکل اشتغال را حل نمی‌کند، بلکه آنان را به بدهکارانی تبدیل می‌کند که اعتماد به نفس خود را دست می‌دهند و ممکن است مورد عتاب خانواده نیز قرار بگیرند.
بهروزآذر با قدردانی از حاضران، خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاری مبتنی بر جنسیت، لایه‌ها و جنبه‌های بسیار متنوع و پیچیده‌ای دارد که عدم توجه به آن، ما را از موفقیت در این حوزه بازمی‌دارد.
مدیریت زنانه می‌تواند مبنای تحول حکمرانی در کشور باشد
همچنین بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در این نشست با بیان اینکه مسئله جنسیت باید با طبقه اجتماعی، قومیت و سن در تقاطع دیده شود تأکید کرد: خشونتی که یک زن شهری در تهران تجربه می‌کند با خشونت در استان‌های مرزی و مناطق عشایری کاملاً متفاوت است.
نگاهداری با اشاره به پیچیدگی‌های سیاست‌گذاری در این حوزه تصریح کرد: سیاست‌گذاری جنسیت‌محور از جنس سیاست‌گذاری‌های پیچیده است که باید بین ملاحظات عرفی، مبانی شرعی و انتظارات جامعه امروز نقطه تعادل ایجاد کند.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، مدیریت زنانه را یکی از محورهای تحول در کشور دانست و افزود: این یک فرصت است که هنوز ظرفیت‌های آن آزاد نشده و اگر درست هدایت شود، می‌تواند در تحول حکمرانی بسیار مؤثر باشد.
وی با تأکید بر لزوم ایجاد زیست‌بوم دائمی برای این موضوع اظهار داشت: این کار یک پروژه نیست بلکه نیازمند زیست‌بومی دائمی است که همه اجزای آن با هم همکاری کنند.
نگاهداری با اشاره به لزوم تغییر الگوی مدیریت گفت: وقتی تعداد زنان در راس حکمرانی کم است، باید از الگوی شبکه‌ای استفاده کنیم، نه الگوی هرمی. باید این ظرفیت را به صورت شبکه‌ای مدیریت کنیم.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در پایان با اشاره به ظرفیت‌های مدیریت زنان خاطرنشان کرد: مدیریت زنانه به دلیل ویژگی‌های خاص خود در حوزه‌های اختصاصی می‌تواند موفق‌تر از مدیریت مردانه باشد و اگر این حوزه‌ها را به درستی شناسایی کنیم، تحول زودتر اتفاق می‌افتد.
