خبرگزاری تسنیم؛ گروه اقتصادی ــ خرمای مضافتی، به‌عنوان یکی از محصولات شاخص کشاورزی ایران، جایگاه ویژه‌ای در سبد صادرات غیرنفتی کشور دارد. این خرما به‌ویژه در شهرستان بم و استان کرمان تولید می‌شود و به دلیل بافت نرم، طعم شیرین و ارزش غذایی بالا، از محبوبیت زیادی در میان مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی برخوردار است. بااین‌حال، ویژگی فسادپذیری بالای آن، چالش جدی برای کشاورزان و بخصوص صادرکنندگان ایجاد کرده است. رطوبت بالا و ساختار حساس خرمای مضافتی، محیط مناسبی برای رشد کپک‌ها، باکتری‌ها و آفات فراهم می‌کند و باعث می‌شود که این محصول در مدت کوتاهی کیفیت خود را از دست بدهد.
بیشتر بخوانید
هسته‌ای در کشاورزی ــ 21 |شناسایی ژن‌های مقاوم محصولات کشاورزی، با تابش‌های هدفمند هستهایهستهای در کشاورزی ــ 22 |رهگیری تغذیه‌ی حشرات و آفات، با فناوری هسته‌ای
فناوری هسته‌ای طی چند دهه گذشته به‌عنوان یک ابزار نوین برای بهبود ماندگاری مواد غذایی معرفی شده است. پرتودهی هسته‌ای، که بر پایه استفاده از پرتوهای یونیزان همچون گاما و الکترون استوار است، روشی ایمن برای کاهش بار میکروبی، کنترل آفات و افزایش دوام مواد غذایی محسوب می‌شود. در این فرآیند، خرما در معرض دز مشخصی از پرتو قرار می‌گیرد که بدون ایجاد آثار رادیواکتیو یا تغییر شیمیایی نامطلوب، باعث نابودی عوامل فسادزا می‌شود.
اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم خرمای مضافتی سهم بزرگی از صادرات خرمای ایران را تشکیل می‌دهد و کیفیت و ماندگاری آن مستقیماً بر سودآوری کشاورزان و موقعیت ایران در بازار جهانی اثر می‌گذارد. بنابراین، بررسی کاربرد فناوری هسته‌ای در افزایش دوام خرمای مضافتی، یک موضوع اقتصادی و استراتژیک به شمار می‌رود.
ضرورت و اهمیت افزایش دوام خرمای مضافتی
خرمای مضافتی بخش قابل توجهی از صادرات خرمای ایران را به خود اختصاص داده است. بازارهای هدف این محصول شامل کشورهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی هستند که هریک استانداردهای سختگیرانه‌ای در حوزه بهداشت و کیفیت غذایی دارند. درحالی‌که خرمای مضافتی ایران از نظر طعم و ارزش تغذیه‌ای در جهان شناخته شده، اما به دلیل فسادپذیری سریع، توان رقابتی آن در برخی بازارها محدود شده است.
بر اساس گزارش‌های رسمی، در برخی از سال‌ها نزدیک به 20 درصد از خرمای مضافتی تولیدشده در ایران به دلیل شرایط نامناسب انبارداری و حمل‌ونقل از بین رفته است. این ضایعات معادل میلیون‌ها دلار خسارت اقتصادی است که مستقیماً به کشاورزان و بازرگانان تحمیل می‌شود. علاوه‌براین، خرما به‌عنوان یک محصول صادراتی استراتژیک، نقش مهمی در ارزآوری غیرنفتی کشور دارد.
فناوری هسته‌ای با فراهم کردن امکان افزایش زمان ماندگاری خرما، می‌تواند این مشکل را بطور مؤثری حل کند. پرتودهی با دز پایین موجب نابودی کپک‌ها و کاهش فعالیت میکروبی می‌شود و درنتیجه امکان ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل طولانی‌تر فراهم می‌آید. این مسئله، به‌ویژه برای صادرات به بازارهای دوردست مانند اروپا و آمریکای شمالی اهمیت دوچندانی دارد.
معرفی فناوری هسته‌ای در صنایع کشاورزی
فناوری هسته‌ای سال‌هاست که در حوزه‌های مختلف کشاورزی به کار گرفته می‌شود؛ از بهبود کیفیت بذر و اصلاح نباتات گرفته تا کنترل آفات و افزایش بهره‌وری خاک. یکی از برجسته‌ترین کاربردهای این فناوری، پرتودهی مواد غذایی است. پرتودهی فرآیندی است که طی آن محصولات کشاورزی در معرض پرتوهای یونیزان قرار می‌گیرند تا آفات، قارچ‌ها و عوامل بیماری‌زا غیرفعال شوند.
سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) بارها تأکید کرده‌اند که پرتودهی مواد غذایی، روشی ایمن، کارآمد و بدون اثرات منفی بر سلامت مصرف‌کننده است. این سازمان‌ها پرتودهی را به‌عنوان جایگزینی مناسب برای مواد شیمیایی نگهدارنده معرفی کرده‌اند.
در زمینه خرمای مضافتی، پرتودهی هسته‌ای می‌تواند نقشی کلیدی ایفا کند. این خرما به دلیل رطوبت بالای خود، محیطی مستعد برای رشد قارچ‌هایی همچون Aspergillus است. پرتودهی با دز پایین، بار میکروبی را به‌طرز چشمگیری کاهش داده و درعین‌حال کیفیت تغذیه‌ای محصول را حفظ می‌کند.
اصول کلی پرتودهی هسته‌ای برای محصولات کشاورزی
پرتودهی مواد غذایی بر اساس اصل انتقال انرژی از پرتوهای یونیزان به سلول‌های زنده انجام می‌شود. هنگامی‌که مواد غذایی در معرض این پرتوها قرار می‌گیرند، انرژی منتقل‌شده موجب شکستن DNA میکروارگانیسم‌ها می‌شود و به این ترتیب توانایی تکثیر و فعالیت آنها از بین می‌رود. در پرتودهی مواد غذایی، سه اصل کلیدی رعایت می‌شود:
ایمنی غذایی: پرتودهی باعث رادیواکتیو شدن محصول نمی‌شود و ماده غذایی پس از پرتودهی قابل مصرف است.
حفظ کیفیت: دز پرتودهی به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که تغییرات حسی مانند طعم، رنگ و بافت محصول به حداقل برسد.
کارایی اقتصادی: با افزایش ماندگاری، ضایعات کاهش یافته و هزینه‌های ناشی از فساد محصول کم می‌شود.
در مورد خرمای مضافتی، مطالعات نشان داده‌اند که پرتودهی در محدوده 1 تا 3 کیلوگری بهترین نتایج را دارد. این دز موجب نابودی آفات و کپک‌ها می‌شود و درعین‌حال ارزش تغذیه‌ای خرما را حفظ می‌کند. پرتودهی به‌عنوان روشی علمی، ایمن و اقتصادی برای افزایش ماندگاری خرما در سطح جهان مورد تأیید قرار گرفته است.
اجزای اصلی سیستم پرتودهی خرما
یک سیستم پرتودهی استاندارد شامل چند بخش کلیدی است:
- منبع پرتو: که می‌تواند کبالت-60 (برای پرتودهی گاما) یا شتاب‌دهنده الکترونی باشد.
- محفظه پرتودهی: محلی با دیوارهای ضخیم بتنی یا سربی برای جلوگیری از نشت پرتو به محیط.
- سیستم جابه‌جایی محصول: بسته‌های خرما از طریق نوار نقاله یا ریل وارد محفظه شده و در معرض پرتو قرار می‌گیرند.
- کنترل دز تابش: با استفاده از دزیمترها، مقدار دقیق اشعه‌ای که محصول دریافت می‌کند اندازه‌گیری می‌شود.
- سیستم‌های ایمنی: شامل قفل‌های خودکار و سنسورهایی که از پرتودهی ناخواسته جلوگیری می‌کنند.
در یک مرکز پرتودهی خرما، طراحی صحیح این اجزا به‌طرز چشمگیری اهمیت دارد زیرا کوچک‌ترین نقص می‌تواند ایمنی کارکنان یا کیفیت محصول را تحت‌تأثیر قرار دهد. بنابراین، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فنی و آموزش نیروی انسانی متخصص برای راه‌اندازی چنین مراکزی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
روش‌های مختلف پرتودهی و مقایسه آنها
سه روش اصلی پرتودهی در صنایع غذایی وجود دارد:
- پرتو گاما (Cobalt-60): بیشترین استفاده را دارد، نفوذ بسیار بالایی داشته و برای بسته‌های بزرگ خرما مناسب است.
- پرتو الکترونی: سرعت بالاتر دارد، اما نفوذ آن محدودتر است و برای بسته‌های کوچک‌تر مناسب‌تر است.
- پرتو ایکس: انعطاف‌پذیری خوبی دارد اما به دلیل هزینه بالای تجهیزات کمتر رایج است.
برای خرمای مضافتی، پرتودهی گاما بیشترین کارایی را دارد؛ زیرا این نوع خرما معمولاً در بسته‌بندی‌های حجیم برای صادرات آماده می‌شود. پرتودهی الکترونی نیز در مواردی که سرعت پردازش اهمیت بیشتری دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحقیقات انجام‌شده نشان داده‌اند که پرتودهی گاما توانسته است زمان ماندگاری خرما را تا چند ماه افزایش دهد، بدون اینکه تغییر قابل‌توجهی در طعم یا ارزش تغذیه‌ای ایجاد شود. از سوی دیگر، پرتودهی الکترونی نیز به‌عنوان روشی سریع و مقرون‌به‌صرفه در حال گسترش است.
استانداردها و دستورالعمل‌های ملی و بین‌المللی
پرتودهی مواد غذایی تحت نظارت و چارچوب‌های استاندارد بین‌المللی انجام می‌شود. سازمان Codex Alimentarius، سازمان FAO و IAEA دستورالعمل‌های دقیقی برای ایمنی و کیفیت مواد غذایی پرتودهی‌شده ارائه داده‌اند. این دستورالعمل‌ها شامل محدوده دز مجاز، برچسب‌گذاری شفاف و پایش مستمر مراکز پرتودهی است.
در ایران نیز، سازمان انرژی اتمی و وزارت بهداشت بر اجرای صحیح پرتودهی مواد غذایی نظارت دارند. مراکز پرتودهی ملزم به رعایت استانداردهای ایمنی و گزارش‌دهی مستمر هستند. همچنین، محصولات پرتودهی‌شده باید با برچسب مشخصی به بازار عرضه شوند تا اعتماد مصرف‌کنندگان جلب شود.
این نظارت‌ها باعث می‌شود مصرف‌کنندگان اطمینان داشته باشند که پرتودهی، روشی ایمن است و سلامت غذایی را تهدید نمی‌کند. بااین‌حال، آگاهی‌رسانی عمومی همچنان اهمیت زیادی دارد تا نگرانی‌های ذهنی برخی مشتریان درباره پرتودهی برطرف شود.
فرایند پرتودهی خرمای مضافتی در عمل
فرآیند پرتودهی خرمای مضافتی پس از برداشت و بسته‌بندی آغاز می‌شود. خرما در جعبه‌های مخصوص یا بسته‌بندی صادراتی قرار گرفته و سپس به مراکز پرتودهی انتقال می‌یابد. در آنجا، بسته‌ها وارد محفظه پرتودهی می‌شوند و دز مشخصی از پرتو را دریافت می‌کنند.
کل این فرآیند معمولاً چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. پس از پرتودهی، نمونه‌هایی از خرما برای آزمایش‌های میکروبی و کیفی برداشته می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که محصول هم از نظر ایمنی و هم از نظر کیفیت تغذیه‌ای در سطح استاندارد قرار دارد.
تحقیقات انجام‌شده در ایران نشان داده است که پرتودهی خرمای مضافتی با دز 2 کیلوگری می‌تواند بار میکروبی را به‌طرز چشمگیری کاهش دهد و زمان ماندگاری محصول را تا چند ماه افزایش دهد. در حالی که طعم، رنگ و بافت خرما تقریباً بدون تغییر باقی می‌ماند.
اثر پرتودهی بر میکروارگانیسم‌ها و آفات خرما
خرمای مضافتی به‌شدت در معرض آلودگی به کپک‌ها و قارچ‌هایی مانند Aspergillus flavus و Penicillium است که می‌توانند سموم خطرناک آفلاتوکسین تولید کنند. این آلودگی‌ها کیفیت خرما را کاهش می‌دهند بلکه تهدیدی جدی برای سلامت مصرف‌کنندگان محسوب می‌شوند.
پرتودهی با پرتو گاما یا الکترونی می‌تواند DNA این میکروارگانیسم‌ها را تخریب کرده و از رشد آنها جلوگیری کند. مطالعات نشان داده‌اند که پرتودهی با دز حدود 2 کیلوگری قادر است رشد کپک‌ها را کاملاً متوقف سازد. همچنین، تخم آفات انباری مانند سوسک خرما نیز در این فرآیند از بین می‌رود.
به این ترتیب، پرتودهی هم ماندگاری خرما را افزایش می‌دهد، و هم یک اقدام مهم در جهت سلامت عمومی مصرف‌کنندگان نیز به شمار می‌رود. این مزیت در مقایسه با استفاده از مواد شیمیایی نگهدارنده که ممکن است اثرات جانبی داشته باشند، بسیار برجسته است.
مزایای این روش نسبت به روش‌های سنتی نگهداری
روش‌های سنتی نگهداری خرما شامل استفاده از سردخانه، خشک‌کردن یا افزودن مواد شیمیایی نگهدارنده است. هرکدام از این روش‌ها محدودیت‌های خاص خود را دارند. سردخانه هزینه‌بر است و همواره امکان نوسان دما وجود دارد. خشک‌کردن موجب کاهش کیفیت حسی خرما می‌شود و افزودن مواد شیمیایی می‌تواند باقیمانده‌های مضر بر جای بگذارد.
در مقابل، پرتودهی هسته‌ای روشی ایمن و کارآمد است که بدون افزودن ماده خارجی، ماندگاری محصول را افزایش می‌دهد. این فناوری نیاز به انرژی کمتری نسبت به سردخانه در درازمدت دارد و کیفیت تغذیه‌ای خرما را به‌خوبی حفظ می‌کند. علاوه‌براین، پرتودهی قابلیت تلفیق با سایر روش‌های نگهداری مانند بسته‌بندی مدرن را نیز دارد و می‌تواند بخشی از زنجیره تأمین پایدار مواد غذایی باشد.
بنابراین، پرتودهی در مقایسه با روش‌های سنتی، یک راهکار نوآورانه و پایدار است که می‌تواند به کاهش ضایعات و ارتقای رقابت‌پذیری خرمای ایران در بازار جهانی کمک کند.
چالش‌ها و محدودیت‌های استفاده از فناوری هسته‌ای
با وجود مزایای فراوان، استفاده از پرتودهی خرما با چالش‌هایی همراه است. یکی از مهمترین چالش‌ها هزینه بالای احداث و نگهداری مراکز پرتودهی است. تجهیزاتی همچون شتاب‌دهنده‌های الکترونی یا منابع کبالت-60 سرمایه‌گذاری اولیه بالایی نیاز دارند.
از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان در برخی کشورها هنوز نگرانی‌هایی درباره ایمنی مواد غذایی پرتودهی‌شده دارند. این نگرانی‌ها ناشی از تصور نادرست «رادیواکتیو شدن غذا» است، درحالی‌که پرتودهی به‌هیچ‌وجه چنین اثری ندارد.
محدودیت دیگر، نیاز به نیروی انسانی متخصص است. بهره‌برداری ایمن از مراکز پرتودهی نیازمند کارشناسان آموزش‌دیده در زمینه فیزیک هسته‌ای، بهداشت مواد غذایی و کنترل کیفی است.
علاوه‌براین، در برخی کشورها قوانین مربوط به واردات محصولات پرتودهی‌شده سختگیرانه است و همین موضوع می‌تواند مانعی برای توسعه صادرات باشد.
راهکار رفع این چالش‌ها، سرمایه‌گذاری دولتی، یارانه برای مراکز پرتودهی، و آموزش عمومی برای رفع سوءتفاهم‌هاست. همچنین، هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی و شفافیت در برچسب‌گذاری محصولات پرتودهی‌شده می‌تواند اعتماد مصرف‌کنندگان و واردکنندگان را افزایش دهد.
تأثیرات اقتصادی و تجاری بر بازار خرمای ایران
خرمای مضافتی یک کالای صادراتی استراتژیک است. افزایش دوام این محصول از طریق فناوری هسته‌ای می‌تواند اثرات اقتصادی چشمگیری داشته باشد. کاهش ضایعات به معنای افزایش عرضه سالم و باکیفیت در بازار است که سودآوری کشاورزان و صادرکنندگان را تقویت می‌کند.
ایران سالانه بین یک تا یک و چهاردهم میلیون تن خرما تولید می‌کند و خرمای مضافتی بخش بزرگی از آن را تشکیل می‌دهد. با افزایش ماندگاری، امکان دسترسی به بازارهای دوردست نظیر اروپا و آمریکای شمالی فراهم می‌شود و این امر می‌تواند ارزآوری غیرنفتی ایران را به‌شدت افزایش دهد. از سوی دیگر، حذف یا کاهش استفاده از مواد شیمیایی نگهدارنده موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش سلامت محصول خواهد شد.
تجربه کشورهایی مانند هند و پاکستان نشان داده است که استفاده از پرتودهی توانسته صادرات خرما و سایر محصولات مشابه را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. بنابراین، فناوری هسته‌ای می‌تواند ایران را نیز در جایگاه بهتری در رقابت جهانی قرار دهد.
نقش پرتودهی در افزایش زمان ماندگاری صادراتی
یکی از مهمترین مزایای پرتودهی، افزایش زمان ماندگاری خرمای مضافتی است. این محصول معمولاً در شرایط عادی چند هفته ماندگاری دارد، اما با پرتودهی میتوان این زمان را تا چند ماه افزایش داد. چنین ظرفیتی امکان صادرات به کشورهایی با فاصله جغرافیایی زیاد را فراهم می‌سازد.
در تجارت بین‌المللی، زمان حمل‌ونقل و توزیع یکی از عوامل کلیدی موفقیت است. خرمای مضافتی پرتودهی‌شده می‌تواند بدون نگرانی از فساد یا رشد کپک‌ها به‌راحتی در مسیرهای طولانی توزیع شود. این موضوع نه‌تنها موجب افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی می‌شود، بلکه اعتماد واردکنندگان را نیز جلب می‌کند. پرتودهی به‌ویژه برای بازارهای اروپایی که قوانین سختگیرانه‌ای دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
نمونه‌های کاربردی در ایران و جهان
در کشورهای عربستان، تونس و مصر پرتودهی خرما به‌طور گسترده انجام می‌شود. این کشورها از فناوری پرتودهی به‌عنوان ابزاری برای افزایش ماندگاری و رعایت استانداردهای بین‌المللی استفاده کرده‌اند.
در ایران نیز مراکز پرتودهی هسته‌ای کشاورزی گسترش قابل توجهی داشته است. شهید سیدامیرحسین فقهی، معاون سابق سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس سابق پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای در دیماه 1402 اعلام کرده بود: تاکنون سامانه پرتودهی محصولات کشاورزی در 12 نقطه کشور استقرار یافته که بعضی از آنها قابلیت جابه‌جایی به نقاط دیگر را دارند.
این نمونه‌ها نشان می‌دهند که پرتودهی نه‌تنها یک فناوری تئوریک بلکه یک ابزار عملی و اجرایی است که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مثبتی به همراه داشته است.
نوآوری‌ها و پیشرفت‌های اخیر در این حوزه
فناوری پرتودهی نیز مانند سایر فناوری‌ها در حال پیشرفت است. یکی از نوآوری‌های اخیر، استفاده از شتاب‌دهنده‌های الکترونی کم‌مصرف و با بازدهی بالاست که هزینه فرآیند را کاهش می‌دهند. همچنین، تحقیقات روی بسته‌بندی‌های مقاوم به پرتو موجب شده است که کیفیت محصول پس از پرتودهی بهتر حفظ شود.
از دیگر نوآوری‌ها میتوان به ترکیب پرتودهی با فناوری‌های دیگر مانند بسته‌بندی در اتمسفر اصلاح‌شده (MAP) اشاره کرد. این روش ترکیبی می‌تواند ماندگاری خرما را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
علاوه‌براین، تحقیقات جدید روی تأثیر پرتودهی بر کاهش سموم قارچی مانند آفلاتوکسین نشان داده‌اند که پرتودهی می‌تواند به کاهش این سموم کمک کند و درنتیجه ایمنی غذایی بیشتری فراهم آورد.
یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی درباره پرتودهی، احتمال تغییر در ارزش تغذیه‌ای یا طعم محصول است. اما مطالعات متعدد نشان داده‌اند که پرتودهی با دز پایین تأثیر قابل‌توجهی بر میزان قندها، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی خرما ندارد.
از نظر طعم و بافت نیز، مصرف‌کنندگان تفاوتی میان خرمای پرتودهی‌شده و خرمای معمولی احساس نمی‌کنند. حتی در برخی موارد، کاهش بار میکروبی موجب حفظ بهتر طعم طبیعی خرما در طول زمان می‌شود.
جایگاه این فناوری در بسته‌های حمایتی کشاورزی
فناوری هسته‌ای می‌تواند به‌عنوان بخشی از بسته‌های حمایتی دولت برای کشاورزان و صادرکنندگان در نظر گرفته شود. دولت‌ها می‌توانند با ارائه یارانه به مراکز پرتودهی، هزینه این فرآیند را کاهش دهند و دسترسی کشاورزان به این فناوری را تسهیل کنند.
علاوه‌براین، برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی برای کشاورزان و فعالان صنعت خرما می‌تواند به آگاهی‌رسانی و افزایش پذیرش عمومی کمک کند. در سطح کلان نیز، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های پرتودهی، می‌تواند ایران را به قطب منطقه‌ای در صادرات محصولات کشاورزی سالم و استاندارد تبدیل کند.
آینده‌شناسی و ظرفیت‌های توسعه
با رشد تقاضای جهانی برای محصولات سالم و بدون مواد شیمیایی، پرتودهی غذایی جایگاه ویژه‌ای در آینده خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود که در دهه آینده، استفاده از پرتودهی برای محصولات صادراتی از جمله خرمای مضافتی به‌طور چشمگیری افزایش یابد.
در ایران نیز با توجه به ظرفیت بالای تولید خرما و نیاز به توسعه صادرات غیرنفتی، استفاده از این فناوری می‌تواند مزیت رقابتی بزرگی ایجاد کند. اگر ایران بتواند زیرساخت‌های لازم را فراهم آورد و سیاست‌های حمایتی مناسب اتخاذ کند، می‌تواند سهم بیشتری از بازار جهانی خرما را به دست آورد.
توصیه‌ها برای سیاست‌گذاران و فعالان صنعت خرما
برای بهره‌برداری بهتر از این فناوری، چند توصیه کلیدی مطرح است:
- سرمایه‌گذاری در ایجاد و توسعه مراکز پرتودهی در مناطق خرماخیز کشور.
- تدوین قوانین شفاف برای برچسب‌گذاری محصولات پرتودهی‌شده.
- اجرای کمپین‌های آموزشی برای مصرف‌کنندگان جهت رفع نگرانی‌های ذهنی.
- گسترش همکاری‌های بین‌المللی با کشورهایی که تجربه موفق در این زمینه دارند.
اجرای این توصیه‌ها می‌تواند جایگاه ایران را در صادرات خرما ارتقا دهد و به افزایش درآمد کشاورزان کمک کند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
کاربرد فناوری هسته‌ای در افزایش دوام خرمای مضافتی، یک رویکرد علمی، ایمن و اقتصادی است که می‌تواند تحولی بزرگ در صنعت خرمای ایران ایجاد کند. این فناوری با کاهش ضایعات، افزایش ماندگاری، و ارتقای کیفیت صادراتی، جایگاه ایران را در بازار جهانی تقویت می‌کند.
با وجود چالش‌هایی همچون هزینه اولیه بالا و نیاز به آگاهی‌رسانی عمومی، مزایای اقتصادی، بهداشتی و رقابتی این فناوری بسیار بیشتر است. بنابراین، توسعه پرتودهی خرما باید به‌عنوان یک راهبرد ملی در نظر گرفته شود و در برنامه‌های حمایتی دولت جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. آینده نشان خواهد داد که با سرمایه‌گذاری درست، ایران می‌تواند به یکی از پیشروان منطقه در صادرات خرمای سالم و استاندارد تبدیل شود.
————
منابع برای مطالعه بیشتر
1. IAEA. (2018). Food Irradiation Technologies. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/topics/food-irradiation
2. FAO. (2020). Date Palm Cultivation and Postharvest Practices. اطلاعات بیشتر در: http://www. fao. org/datapalm
3. WHO. (2019). Safety and Nutritional Adequacy of Irradiated Foods. اطلاعات بیشتر در: https://www. who. int/health-topics/food-safety
4. Diehl, J. F. (2002). Food Irradiation: Principles and Applications. اطلاعات بیشتر در: https://www. sciencedirect. com/book/9780122154919/food-irradiation
5. IAEA. (2017). Radiation Processing Facilities. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/publications/10937/radiation-processing-facilities
6. Loaharanu, P. (2001). Food Irradiation in Developing Countries. اطلاعات بیشتر در: https://inis. iaea. org/search/search. aspx?orig_q=RN:32042889
7. Codex Alimentarius Commission. (2015). General Standard for Irradiated Foods. اطلاعات بیشتر در: https://www. fao. org/fao-who-codexalimentarius
8. Mousavi, S. et al. (2016). Effects of Gamma Irradiation on Iranian Dates. اطلاعات بیشتر در: https://www. sciencedirect. com/science/article/pii/S0023643816301980
9. Al-Bachir, M. (2004). Effect of Gamma Irradiation on Microbial Load of Dates. اطلاعات بیشتر در: https://pubmed. ncbi. nlm. nih. gov/15051111
10. Urbain, W. M. (1986). Food Irradiation. اطلاعات بیشتر در: https://inis. iaea. org/search/search. aspx?orig_q=RN:18014234
11. IAEA. (2014). Challenges in Food Irradiation. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/topics/food-irradiation
12. FAO & IAEA. (2013). Food Safety and International Trade. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/publications/10098/food-safety-and-international-trade
13. Al-Kahtani, H. et al. (2007). Shelf-life Extension of Dates by Irradiation. اطلاعات بیشتر در: https://www. sciencedirect. com/science/article/pii/S0308814606009337
14. Al-Bachir, M. (2015). Applications of Food Irradiation in Arab Countries. اطلاعات بیشتر در: https://www. sciencedirect. com/science/article/pii/S2212429215000423
15. IAEA. (2021). Advances in Radiation Processing. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/publications/14782/advances-in-radiation-processing
16. Shahbaz, H. et al. (2014). Nutritional Quality of Irradiated Dates. اطلاعات بیشتر در: https://www. sciencedirect. com/science/article/pii/S0963996913002261
17. Ministry of Agriculture Iran. (2022). Agricultural Support Programs. اطلاعات بیشتر در: https://www. maj. ir
18. IAEA. (2020). Future Trends in Food Irradiation. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/topics/food-irradiation
19. FAO. (2019). Policy Recommendations on Food Safety. اطلاعات بیشتر در: https://www. fao. org/food-safety
20. IAEA. (2019). Radiation Technologies for Food Security. اطلاعات بیشتر در: https://www. iaea. org/topics/food-security
انتهای پیام/
