یادداشت مهمان، محمدابراهیم صابری: سفر مهم علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به پاکستان با دیدار با نخستوزیر، رئیسجمهور و فرمانده ارتش این کشور همراه شد؛ سفری که پیامهای مهمی درباره انرژی، امنیت و نقش منطقهای ایران به همراه داشت.
این سفر را باید یکی از مهمترین رویدادهای دیپلماتیک ماههای اخیر دانست؛ سفری که از سطح یک دیدار رسمی فراتر رفت و پیامهای امنیتی، سیاسی و راهبردی مهمی برای منطقه، بهویژه جنوب آسیا به همراه داشت. این سفر در ادامه سفرهای اخیر مسعود پزشکیان، رئیسجمهور و محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران به پاکستان انجام شد؛ مجموعهای از تحرکات هماهنگ و هدفمند که بهروشنی نشان میدهد پاکستان جایگاهی ویژه و راهبردی در سیاست خارجی تهران دارد.
حضور لاریجانی در اسلامآباد و دیدار با عالیترین مقامات پاکستانی مانند نخستوزیر و رئیسجمهور تا فرمانده ارتش نشاندهنده عزم ایران برای گشودن فصل تازهای در روابط با کشوری است که نقش آن در آینده امنیت منطقه غیرقابل انکار است.
پاکستان؛ همسایه مهم شرقی
پاکستان برای ایران تنها یک همسایه شرقی نیست؛ بلکه یکی از مهمترین بازیگران جهان اسلام و حلقهای پیونددهنده میان جنوب آسیا، افغانستان و اقیانوس هند است. جایگاه ژئوپلیتیکی و ظرفیتهای سیاسی و امنیتی پاکستان، این کشور را به شریک طبیعی ایران در شکلدهی به ثبات منطقهای تبدیل کرده است.
چالشهای موجود در محیط پیرامونی اسلامآباد وضعیت پیچیده افغانستان تا رقابت تاریخی با هند نه مانع، بلکه فرصتی برای تقویت همکاریهای مشترک و نقشآفرینی سازنده ایران در مسیر کاهش تنشها و تقویت صلح منطقهای بهشمار میروند.
لاریجانی در دیدارهای خود، صراحتاً اعلام کرد که ایران پاکستان را «ارزشمند و راهبردی» میداند و تهران آماده است نقش فعالتری برای کمک به حل چالشهای پیچیده میان اسلامآباد، کابل و دهلینو ایفا کند. استفاده او از عبارت «چک سفید» برای کمک به پاکستان، نشاندهنده قدرت و توان واقعی ایران در مدیریت و تأثیرگذاری بر تحولات منطقه است.
قدردانی از حمایت ملت پاکستان در جنگ ۱۲ روزه
یکی از نکات برجسته این سفر، دیدار لاریجانی با علما، نخبگان و چهرههای مذهبی پاکستان بود. ابلاغ سلام گرم رهبر معظم انقلاب به مردم پاکستان، با استقبال کمنظیر مردم، رسانههای رسمی و شبکههای اجتماعی این کشور روبهرو شد.
لاریجانی همچنین از حمایت گسترده شیعه و سنی و نخبگان پاکستانی از ایران در جنگ ۱۲ روزه قدردانی کرد. این سطح از همراهی نشان داد که قدرت نرم و نفوذ اجتماعی ایران در پاکستان ریشهدار، فراتر از مرزهای سیاسی دولتها و مبتنی بر پیوندهای تاریخی، فرهنگی و اعتقادی است.
این پشتوانه اجتماعی میتواند بستری مطمئن برای تقویت همکاریهای فرهنگی، مذهبی و اجتماعی دو کشور فراهم کند و بهعنوان سرمایهای راهبردی در تقویت روابط تهران–اسلامآباد به کار گرفته شود.
دیپلماسی انرژی؛ قدرت بالقوه ایران و نیاز راهبردی پاکستان
خط لوله گاز ایران–پاکستان که سالهاست به علت فشار خارجی به پاکستان متوقف شده، محور مهمی در سخنان لاریجانی بود. او با تأکید بر اینکه «اگر موانع نبود، مردم پاکستان اکنون از گاز ایران استفاده میکردند»، نقش عوامل خارجی را در محروم کردن پاکستان از یک منبع پایدار انرژی آشکارتر کرد.
در زمانی که پاکستان با بحران کمسابقه انرژی روبهروست، ایران بهعنوان یکی از قدرتهای بزرگ انرژی جهان طبیعیترین شریک این کشور محسوب میشود. اگر موانع و فشارهای خارجی بر پاکستان کاهش یابد، میتوان انتظار داشت همکاریهای انرژی به ستون اصلی رابطه راهبردی تهران–اسلامآباد تبدیل شود.
ایران و پاکستان؛ همگرایی امنیتی برای آیندهای پایدارتر
دیدار لاریجانی با فرمانده ارتش پاکستان یکی دیگر از محورهای مهم این سفر بود. پاکستان کشوری است که ارتش در آن نقشی تعیینکننده در سیاست خارجی و امنیتی دارد. گفتوگوهای مستقیم دبیر شورای عالی امنیت ملی با این نهاد از این جهت اهمیت دارد که تهران در پی ایجاد الگوی جدیدی از همکاری امنیتی و مرزی است؛ الگویی که میتواند کنترل تهدیدهای مرزی، مقابله با گروهکهای افراطی تروریستی و تقویت امنیت پایدار را ممکن سازد.
در این میان، قدرت و تجربه ایران در مدیریت بحرانهای منطقهای، تهران را به بازیگری قابل اتکا برای ایجاد ثبات در محیط پیرامونی تبدیل کرده است.
ایران؛ قدرتی که میتواند صلح منطقه را سامان دهد
ایران بهدلیل جایگاه ژئوپولیتیک، ارتباط همزمان با هند، پاکستان و افغانستان، و تجربه طولانی در مدیریت بحرانها و میانجیگری منطقهای، یکی از معدود کشورهایی است که قادر است نقش فعال و تعیینکنندهای در ایجاد صلح منطقهای ایفا کند.
سفر لاریجانی نشان داد که تهران نهتنها از این ظرفیت آگاه است، بلکه اراده لازم برای استفاده از این قدرت را نیز دارد. تداوم این رویکرد میتواند وزن ایران را در معادلات جنوب آسیا افزایش دهد و به ثبات منطقه کمک کند.
سخن پایانی
سفر لاریجانی را باید نقطه عطفی در روابط ایران و پاکستان دانست؛ سفری که پس از سفرهای پزشکیان و قالیباف انجام شد تا پیام روشنی مخابره کنند: پاکستان برای ایران مهم است، و ایران آماده است نقش قدرتمند و فعالتری در امنیت و صلح منطقه ایفا کند.
با توجه به پیامهای امنیتی، سیاسی، فرهنگی و انرژی این سفر، میتوان انتظار داشت که روابط دو کشور وارد مرحلهای جدید شود؛ مرحلهای که در آن تهران و اسلامآباد نهفقط دو شریک همسایه، بلکه دو بازیگر تعیینکننده در شکلدهی آینده جنوب آسیا خواهند بود.
