خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: در سال‌های اخیر، استان قزوین با وجود برخورداری از ظرفیت‌های فرهنگی، دینی و مردمی گسترده، همچنان با چالش‌هایی در حوزه انسجام و هم‌افزایی میان نهادهای فرهنگی مواجه است.
فعالان فرهنگی استان معتقدند که نبود تعامل مؤثر میان دستگاه‌های متولی فرهنگ، موجب شده تا برنامه‌های فرهنگی به‌صورت جزیره‌ای اجرا شوند و از اثربخشی لازم برخوردار نباشند.
نیازمند تشکیل قرارگاه فرهنگی هستیم
جواد نظری، فعال فرهنگی استان قزوین بر لزوم هم‌افزایی و انسجام بین نهادهای فرهنگی استان تأکید کرد و گفت: در حال حاضر هر یک از مجموعه‌های فرهنگی استان به صورت جزیره‌ای فعالیت می‌کنند و هر کدام به زعم خود در مسیر ماموریت‌ها و برنامه‌هایشان موفق هستند در حالی که اگر این نهادها کنار هم قرار بگیرند می‌توانند برنامه‌های جامع‌تر و مؤثرتری اجرا کنند.
وی با اشاره به مثال موضوع حجاب ادامه داد: هر دستگاه فرهنگی متولی فرهنگ، برنامه‌ای جداگانه دارد اما اگر این دستگاه‌ها کنار هم بنشینند می‌توانند به یک برنامه جامع برسند و آن را به صورت هماهنگ اجرا کنند و این امر باعث می‌شود که مشکلاتی مانند عفاف و حجاب در جامعه به شکل مؤثرتری مدیریت شود.
نظری همچنین با اشاره به تجربه شورای هماهنگی شبکه هیئت و تشکل‌های دینی استان گفت: این شورا نمونه موفقی از هم‌افزایی است و نهادهای متولی حیات تشکل‌های دینی مانند جامعه ایمانی مشعر، بسیج، بنیاد و شورای بانوان کنار هم قرار می‌گیرند و طرح‌ها و برنامه‌های جامعه‌محور ارائه می‌دهند و در طول سال آن‌ها را اجرایی می‌کنند.
وی تصریح کرد: همین همگرایی و هم افزایی باعث حرکت و اثرگذاری ملموس در حوزه تشکل‌های دینی شده است.
وی حلقه مفقوده استان را عدم تشکیل قرارگاه فرهنگی دانست و افزود: اگر یک قرارگاه فرهنگی ذیل نمایندگی ولی فقیه و امام جمعه استان شکل بگیرد و جلسات منظم برگزار شود نهادهای مختلف فرهنگی مانند اداره فرهنگ، حوزه علمیه و سایر مجموعه‌ها می‌توانند برنامه‌های خود را هماهنگ کنند و طرح‌های جامع ارائه دهند. این انسجام موجب موفقیت و اثرگذاری بیشتر برنامه‌ها خواهد شد.
این فعال فرهنگی تأکید کرد: مردم و تشکل‌های مردمی مانند کانون‌های فرهنگی و مساجد نیز ظرفیت بالایی دارند که می‌توانند در برنامه‌های مشترک مشارکت کنند.
وی ادامه داد: اگر نهادهای فرهنگی با برنامه‌ای منسجم کنار هم قرار بگیرند و مجموعه‌های مردمی را هم در این برنامه‌ها دخیل کنند، قطعاً برکات فراوانی خواهد داشت.
نظری به ظرفیت هیئات مذهبی و امامان محلات برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: با طراحی برنامه‌های جامع و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی، می‌توان آسیب‌های اجتماعی را در سطح محلات کاهش داد و انسجام فرهنگی را در جامعه تقویت کرد.
جریان‌های دینی و انقلابی باید از فضای سیاست‌زدگی رها شوند
میلاد جباری، فعال فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، بر ضرورت ایجاد یک حرکت عمومی فرهنگی و مردمی در استان قزوین تاکید کرد و گفت: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای رسیدن به موفقیت و کاهش فاصله بین وضع موجود و مطلوب، رفع ساختارهای حاکمیتی فرسوده و تفکرات سطحی است.
وی تصریح کرد: این اتفاق مهم در گام نخست با دستیابی به مفاهمه‌ای مشترک از جنس تمدّن میان مدیران و متولیان امر حاصل می‌شود و به مرور زمان بخش عمده‌ای از مسائل جامعه توسط خود مردم حل خواهد شد.
جباری با اشاره به اهمیت تفکر سیستمی افزود: تفکر سیستمی به فرآیند توجه دارد و منتظر نتیجه نمی‌ماند. این نوع نگاه، برای رفع مشکلات به مسئولان نقشه راه ارائه می‌دهد و پیش از وقوع تهاجم فرهنگی و مشکلات دیگر، شروع به دفع مسائل می‌کند. بنابراین ضروری است حلقه‌های مفقوده با برنامه‌ریزی شناسایی شوند تا علاوه بر ارائه راه حل، از تبعات احتمالی آن نیز مطلع باشیم.
وی همچنین تاکید کرد جریان‌های دینی، انقلابی و حزب‌اللهی باید از فضای سیاست‌زدگی رها شوند و بدانند که الگوی تمدنی در فعالیت‌های فرهنگی، تولید فکر و تربیت نیروی متخلق، عمیق و توانمند است.
جباری ادامه داد: اگر رشد فکری، روحی و معنوی کنار گذاشته شود و با مانورهای سیاسی و دوپینگ تشکیلاتی تلاش کنیم استان را هدایت کنیم نتیجه کار ابتر خواهد بود و همین یکی از علل عقب‌ماندگی و بحران‌های اساسی در قزوین است.
این فعال فرهنگی اصول حکمرانی مردم‌محور را محور اصلی عبور از بحران دانست و ده اصل کلیدی را شامل تعیین الگوی حکمرانی، نهادسازی مردمی، انسجام دستگاه‌های دولتی، باورمندی دولت نسبت به مردم، گفتمان‌سازی موضوعی، مشارکت تدریجی مردم، قرارگاهی شدن، خانواده‌محوری، اجتماعی‌محوری و توحید محبتی برشمرد.
جباری افزود: امروز با بسترسازی نظارت عمومی مردم، استفاده از نظر حلقه‌های میانی و نخبگان در تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی اقدامات مشارکتی مردم با دولت و سپردن مأموریت‌های قابل واگذاری به مردم، می‌توان الگوی مردمی‌سازی را تحقق بخشید و از ظرفیت هم‌افزایی و مشارکت حداکثری بهره برد.
سند جامع فرهنگی استان قزوین باید مورد توجه قرار بگیرد
قاسم اللهیاری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت برنامه‌های فرهنگی استان قزوین و چالش‌های پیش روی آن توضیح داد و گفت: تعامل لازم بین دستگاه‌های مختلف فرهنگی و هنری استان در برنامه‌های کلان مشاهده نمی‌شود.
وی با اشاره به اهمیت برنامه‌های ملی و شاخص شهر، مانند روز قزوین، افزود: باید توجه داشت که این برنامه‌ها، برنامه‌های شهری صرف نیستند بلکه نمایانگر هویت فرهنگی استان هستند و انتظار می‌رود مجموعه‌های مختلف از جمله صدا و سیما، حوزه هنری، میراث فرهنگی، اداره کل ارشاد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سایر نهادهای مرتبط در تدوین و اجرای این برنامه‌ها نقش فعال داشته باشند. همچنین استانداری به عنوان مرجع حاکمیتی باید وظایف هر مجموعه را مشخص و تقسیم کند و برنامه‌ها را مدیریت کند.
اللهیاری ادامه داد: در عمل ما شاهد هستیم که این تعامل به صورت کامل شکل نگرفته است؛ به عنوان مثال شهرداری که انتظار می‌رود نقش پیشرو و حمایتی در برنامه‌ها داشته باشد در بسیاری از بخش‌ها کم‌تحرک است.
این عضو شورای شهر قزوین تاکید کرد: در حوزه‌های دیگر نیز، تفاهم‌نامه‌های فرهنگی که بین نهادهای مختلف منعقد شده، هنوز به نتایج عملیاتی و ملموس نرسیده است و دستگاه‌ها همچنان منتظر اقدام یکدیگر هستند.
وی با تأکید بر ضرورت وجود سند جامع فرهنگی استان، گفت: یکی از دلایل اصلی نبود انسجام و هماهنگی، فقدان یک سند راهبردی است که چالش‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی استان را به صورت شفاف بررسی و وظایف هر مجموعه را مشخص کند.
این عضو شورای شهر قزوین تصریح کرد: چنین سندی می‌تواند مسیر توسعه برندینگ فرهنگی قزوین را نیز روشن سازد؛ برای مثال، می‌توان برای حوزه‌هایی مانند خوش‌نویسی، طنز و سایر ظرفیت‌های هنری برنامه‌ریزی سه‌ساله تدوین کرد و آن‌ها را به صورت عملیاتی پیگیری کرد.
اللهیاری افزود: این موضوع فقط محدود به تدوین سند نیست بلکه اجرای شاخص‌های فعالیت‌های فرهنگی، پیگیری بودجه و حمایت‌های لازم، و اطمینان از همکاری میان نهادهای مختلف، از جمله وظایفی است که باید با مدیریت استانداری و همکاری تمام دستگاه‌ها عملیاتی شود.
وی تاکید کرد: تجربه سایر استان‌ها نشان می‌دهد که نبود برندینگ و برنامه‌ریزی جامع باعث می‌شود ظرفیت‌های فرهنگی برجسته یک شهر در معرفی و تبلیغ جاذبه‌ها مورد استفاده کامل قرار نگیرد.
وی گفت: به نظر می‌رسد چالش اصلی استان قزوین، نبود انسجام میان دستگاه‌های فرهنگی است و ایجاد اسناد جامع، تعیین شاخص‌ها، تقسیم وظایف و پیگیری عملیاتی آن‌ها، گام‌های ضروری برای معرفی ظرفیت‌های فرهنگی استان به سطح ملی و ایجاد انسجام است
انسجام ساختاری میان نهادهای فرهنگی وجود ندارد
به گزارش مهر، با وجود ظرفیت‌های گسترده فرهنگی، مردمی و دینی در استان قزوین، نبود انسجام ساختاری میان نهادهای فرهنگی به یکی از چالش‌های اصلی در مسیر توسعه فرهنگی تبدیل شده است.
فعالیت‌های جزیره‌ای، نبود هماهنگی در اجرای برنامه‌ها و فقدان مرجع واحد برای سیاست‌گذاری فرهنگی، موجب شده تا بسیاری از طرح‌ها و اقدامات فرهنگی از اثربخشی لازم برخوردار نباشند و ظرفیت‌های موجود به‌درستی به کار گرفته نشوند.
در این میان، تشکیل یک قرارگاه فرهنگی فراگیر با محوریت امام جمعه استان و مشارکت همه نهادهای فرهنگی، می‌تواند نقش کلیدی در ساماندهی فعالیت‌ها ایفا کند.
تدوین سند راهبردی فرهنگی استان، تعیین شاخص‌های عملکرد، تقسیم وظایف و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی مانند هیئات مذهبی، کانون‌های فرهنگی و امامان محلات، از جمله اقداماتی است که مسیر هم‌افزایی و حکمرانی فرهنگی مؤثر را هموار خواهد کرد.
همچنین فاصله گرفتن از سیاست‌زدگی در فضای فرهنگی و تمرکز بر تربیت نیروی انسانی متعهد و متفکر، از الزامات تحقق الگوی فرهنگی مطلوب در استان قزوین است.
با تقویت نظارت، ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها و مردمی‌سازی فرآیندهای تصمیم‌گیری، می‌توان به الگویی موفق در حکمرانی فرهنگی دست یافت و ظرفیت‌های مغفول‌مانده استان را در سطح ملی و فراملی به فعلیت رساند.
