برای سازگاری در زندگی مشترک بر اساس سیره پیامبر(ص) چه باید کرد؟

به گزارش خبرنگار مهر، ربیع الاول مملو از یاد و نام پیامبر رحمت حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم است.الگو طلبی یک نیاز فطری بشر است، ذات بشر این است که انسان می‌خواهد پا جای پای دیگری بگذارد به طوری که شخصیت انسان‌ها را الگوها تعیین می‌کنند.خدا هم انسان را آفریده و او را بدون الگو قرار نداد، الگوهایی را در زندگی تعیین کرد که یکی از آنها پیامبر اعظم (ص) است.برخی‌ها الگوی در زندگی شخصی انسان هستند. بعضی‌ها در زندگی سیاسی الگو هستند، برخی در زندگی خانوادگی الگو هستند، برخی در زندگی اجتماعی الگو هستند. گاهی برخی افراد در یک صفت الگو هستند، مثلاً در شجاعت یا بخشندگی الگو هستند، اما پیامبر اعظم اسوه نیکو در تمام زمینه‌ها است.

زندگی مشترک، ستون فقرات جامعه انسانی و بستر اصلی تربیت نسل‌هاست. پایداری، رشد و تعالی این نهاد مقدس، در گرو مؤلفه‌های متعددی است که «سازگاری» از جمله مهم‌ترین و بنیادین‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. سازگاری به معنای توانایی انطباق متقابل زوجین با یکدیگر، پذیرش تفاوت‌ها، و حرکت به سوی درک و همدلی عمیق‌تر است. در آموزه‌های اسلامی و به ویژه در سیره عملی پیامبر اکرم (ص)، الگوهای بی‌بدیل و روش‌های کارآمدی برای نیل به این مهم ارائه شده است که نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای هر انسانی در هر زمان و مکانی، چراغ راهی روشن در مسیر ساختن یک زندگی مشترک موفق و سرشار از آرامش محسوب می‌شود.

اهمیت سازگاری در کلام و سیره نبوی

پیامبر اکرم (ص) در فرمایشات و رفتار خود، همواره بر اهمیت مودت، رحمت، سکینه و آرامش در کانون خانواده تأکید داشتند. ایشان خود، الگوی تمام‌عیار سازگاری و انعطاف‌پذیری در تعامل با همسرانشان بودند. سیره ایشان نشان می‌دهد که سازگاری صرفاً به معنای تحمل تفاوت‌ها نیست، بلکه نوعی مهارت زیستی و فضیلت اخلاقی است که به زوجین امکان می‌دهد تا با وجود تمایزات فردی، به یک وحدت وجودی و آرامش‌بخش دست یابند. این سازگاری، محصول شناخت عمیق از یکدیگر، احترام متقابل، ایثار، گذشت و پایبندی به اصول اخلاقی است.

محبت و مودت‌پذیری

سنگ بنای هر زندگی مشترک موفقی، محبت است. قرآن کریم، رابطه زوجین را بر پایه مودت و رحمت بنا نهاده است وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (سوره روم آیه ۲۱). پیامبر اکرم (ص) نیز با رفتار مهربانانه و کلام دلنشین خود، همواره بذر محبت را در دل همسرانشان می‌کاشتند. ابراز محبت کلامی و عملی، توجه به نیازهای عاطفی همسر، و آگاهی از جایگاه والای محبت در استحکام پیوند زناشویی، از جمله روش‌های ایشان بود. ایشان فرمودند: بهترین شما کسی است که برای خانواده‌اش بهتر باشد و من بهترین شما برای خانواده‌ام هستم. این فرمایش، محبت عملی را در گرو بهتر بودن برای خانواده می‌داند.

احترام متقابل و کرامت‌بخشی

یکی از مهم‌ترین اصول سازگاری، رعایت احترام و حفظ کرامت انسانی همسر است. پیامبر (ص) همواره با همسران خود با نهایت احترام و تکریم رفتار می‌کردند. ایشان هیچ‌گاه به تحقیر، تمسخر یا سرزنش علنی همسرانشان نپرداختند و حریم خصوصی و شخصیت مستقل آنان را پاس می‌داشتند. سیره ایشان نشان می‌دهد که حتی در صورت بروز اختلاف نظر، کرامت طرف مقابل باید حفظ شود تا زمینه برای گفتگو و حل مسئله فراهم آید.

اختلاف نظر، جزئی جدایی‌ناپذیر از هر رابطه انسانی است و زندگی مشترک نیز از این قاعده مستثنی نیست. آنچه اهمیت دارد، نحوه مدیریت این اختلافات است. پیامبر اکرم (ص) در سیره خود، روش‌های حکیمانه‌ای برای حل منازعات ارائه دادند: ایشان به همسران خود فرصت می‌دادند تا دیدگاه‌ها و احساسات خود را بیان کنند و با حوصله و دقت به سخنان آنان گوش می‌دادند. حضرت در بسیاری از موارد، برای حفظ آرامش خانواده، از مواضع خود کوتاه می‌آمدند و گذشت می‌کردند. این گذشت، نه از سر ضعف، بلکه از سر قدرت و حکمت بود.

ایشان تأکید داشتند که مسائل و اختلافات خانوادگی باید در حریم خانواده باقی بماند و از بیان آن‌ها در جمع یا نزد دیگران پرهیز شود.در موارد خاص، پیامبر اکرم (ص) به مشورت با افراد امین و مورد وثوق می‌پرداختند و همواره سعی در رعایت انصاف در قضاوت‌ها داشتند.

همدلی و ایثار

همدلی یعنی توانایی قرار گرفتن در جایگاه دیگری و درک احساسات و افکار او. پیامبر اکرم (ص) نه تنها به نیازهای مادی همسران خود توجه داشتند، بلکه به نیازهای عاطفی و روانی آنان نیز عمیقاً رسیدگی می‌کردند. ایشان با درک صحیح از تفاوت‌های فردی و جنسیتی، به همسران خود فضای رشد و بالندگی می‌دادند و آن‌ها را در مسیر علایق و توانمندی‌هایشان حمایت می‌کردند. حضور در کنار همسر در شادی‌ها و غم‌ها، شریک شدن در دغدغه‌ها و حمایت عاطفی، از نمودهای بارز همدلی در سیره ایشان بود.

زندگی مشترک، میدان ایثار و از خودگذشتگی است. پیامبر (ص) با فداکاری‌های بی‌دریغ خود در راستای آسایش و رضایت همسرانشان، الگویی بی‌نظیر ارائه دادند. ایشان در کارهای منزل کمک می‌کردند، در زمان بیماری همسر، از او پرستاری می‌کردند و در هر شرایطی، آسایش همسرانشان را بر آسایش خود مقدم می‌داشتند. این ایثار، نه به معنای نادیده گرفتن حقوق فردی، بلکه به معنای اهدا بخشی از توان و وقت برای سعادت دیگری است.

پیامبر (ص) با شوخ‌طبعی و بذله‌گویی‌های شیرین خود، فضای منزل را شاد و دلنشین می‌ساختند. ایشان می‌فرمودند: مرد مؤمن باید با همسرش شوخ‌طبع باشد. این امر، به کاهش تنش‌ها و افزایش صمیمیت کمک شایانی می‌کند.هدیه دادن، حتی کوچک و نمادین، و ابراز کلامی قدردانی از زحمات همسر، از روش‌های مؤثر در تقویت بنیان محبت و سازگاری است که در سیره نبوی نیز به آن توجه می‌شد.

در مواجهه با مشکلات و چالش‌های زندگی مشترک، صبر و شکیبایی، کلید عبور از موانع است. پیامبر اکرم (ص) در برابر ناملایمات و دشواری‌ها، با صبر جمیل برخورد می‌کردند و همسرانشان را نیز به صبر توصیه می‌فرمودند.تشویق و تأیید موفقیت‌ها و نقاط قوت همسر، موجب افزایش اعتماد به نفس او و تقویت روحیه مثبت در رابطه می‌شود. پیامبر (ص) در روابط خود با همسرانشان، به شدت رازدار و حریم‌نگهدار بودند و این اصل را برای پیروان خود نیز توصیه می‌کردند.توجه به آراستگی ظاهری و نظافت شخصی برای همسر، از نکاتی است که در سیره نبوی مورد تأکید قرار گرفته و به افزایش جذابیت متقابل و صمیمیت کمک می‌کند.

سیره پیامبر اکرم (ص) در زندگی مشترک، نه تنها مجموعه‌ای از آموزه‌های نظری، بلکه نقشه راهی عملی و قابل اجرا برای دستیابی به سازگاری، آرامش و سعادت خانوادگی است. اصولی چون محبت، احترام، همدلی، گذشت و ایثار، و روش‌های عملی مانند گفتگو، شوخ‌طبعی، هدیه دادن و صبر، همگی از این سرچشمه زلال حکمت نشأت می‌گیرند. زوجین با الگوبرداری از این سیره درخشان، می‌توانند بر چالش‌ها و مشکلات زندگی مشترک فائق آیند و خانه‌ای بنا نهند که نه تنها مأمن آرامش و سکینه برای خودشان باشد، بلکه الگویی الهام‌بخش برای نسل‌های آینده گردد. در دنیای پرهیاوی امروز، بازگشت به این اصول ازلی و ابدی، بیش از هر زمان دیگری حیاتی و ضروری به نظر می‌رسد تا بنیان خانواده‌ها مستحکم‌تر و جامعه‌ای متعالی‌تر ساخته شود.