انکار ولایت، پیامدهای گستردهای در حیات امت اسلامی گذاشت
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین علوی تهرانی استاد حوزه علمیه در سخنانی در مسجد حضرت امیر (ع) گفت: خدای متعال در آیه ۸۹ سوره مبارکه اسرا میفرماید: وَلَقَد صَرَّفنا لِلنّاسِ فی هذا القُرآنِ مِن کُلِّ مَثَلٍ فَأَبی أکثرُ النّاسِ إِلا کُفوراً. ما در این قرآن برای هدایت مردم از هر نوع مثل و نمونهای آوردیم، اما بیشتر مردم جز بر کفر و انکار نایستادند.
وی افزود: این آیه شریفه، بنابر ظاهر، بیانگر ناسپاسی بخش عمدهای از مردم در برابر معارف الهی قرآن است. معارفی که از جانب پروردگار، در مقام هدایت و رهایی بشر، فرستاده شدهاند. ظاهر رفتار مدعیان دین ممکن است شائبه پذیرش را ایجاد کند؛ آنان نماز میخوانند، روزه میگیرند و حتی حج بهجا میآورند، اما مخالفت و انکار در جای دیگری خود را نشان میدهد. پرسش اصلی این است که مقصود از حقیقت مورد انکار چیست؟
این استاد حوزه علمیه در تفسیر روایی آیه اظهار داشت: امام محمدباقر علیهالسلام، طبق نقل جابر، تصریح فرمودهاند که این آیه درباره ولایت امیرالمؤمنین علی علیهالسلام نازل شده است. روایت چنین است که جناب عبدالعظیم حسنی، با سلسله سندی که به ابیحمزه ثمالی میرسد، این کلام را از حضرت باقر علیهالسلام روایت میکند: جبرئیل این آیه را چنین بر پیامبر نازل کردفَأَبی أکثرُ النّاسِ بِوِلایةِ عَلِیٍّ إِلا کُفُوراً.
علوی تهرانی ادامه داد: یعنی بیشتر مردم در برابر ولایت علی علیهالسلام جز بر کفر برنخواستند. بنابراین، حقیقتی که انکار شده نه نماز است و نه روزه یا حج و سایر معارف قرآنی؛ بلکه مقصود، فقط ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام است. پیامبر اکرم روز غدیر دست مبارک علی علیهالسلام را بلند کردند و ولایت او را به مردم اعلام کردند، اما اکثریت، گرچه در ظاهر اعتراضی نکردند، در صحنه سقیفه مخالفت خویش را آشکار ساختند. این جریان، مصداق همان انکار ولایت است که قرآن گزارش میدهد.
وی بیان داشت: از نگاه قرآن و اهلبیت علیهمالسلام، ولایت رکن اساسی هدایت است. پذیرش ولایت، به معنی تسلیمشدن در برابر رهبری معصوم و استمرار خط نبوت در قالب امامت است. آیات دیگری نیز به این حقیقت اشاره دارند؛ از جمله مشابه همین مضمون در آیه ۹۳ سوره بقره که میفرماید یا أیها الذین آمنوا آمنوا بما أنزل إلیکم من ولایة علی. خطاب به اهل ایمان است که باید به آنچه در باب ولایت علی علیهالسلام نازل شده، ایمان آورند.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه اهلبیت علیهمالسلام خود را محور امامت و هدایت دانسته و پیروی از این مسیر را معیار کرامت معرفی کردهاند گفت: شیعه بودن در این معنا نه به ادعا، بلکه به پذیرش عملی و التزام قلبی استوار است. بر این اساس، آیه مذکور هشداری روشن به همه مسلمانان است که مبادا به ظاهر عبادات بسنده کنند و در اصل هدایت که ولایت است کوتاهی ورزند.
وی ادامه داد: تحلیل تاریخی نشان میدهد که انکار ولایت، پیامدهای گستردهای در حیات امت اسلامی گذاشت؛ بزرگترین آن، انحراف خلافت و تبدیل آن به سلطنت موروثی بود که نهایتاً به واقعه عاشورا انجامید. در کربلا، همین انکار و بیوفایی، خود را در ترک یاری حجت خدا و ایستادن مقابل او نشان داد.
علوی تهرانی اضافه کرد: سیدالشهدا علیهالسلام، در روز عاشورا، با دو قطعه شعر، خود و مأموریتش را معرفی کردند. در یکی، به افتخار نسب شریف خود میبالند فرزند علی مرتضی، جگرگوشه پیامبر، فرزند فاطمه زهرا سلاماللهعلیها، و برادر جعفر طیار. این معرفی، علاوه بر بیان کرامت، حجتی برای منزلت ولایت است.
وی افزود: در قطعه دوم، حضرت با بیانی عارفانه ارزش دنیا و آخرت را سنجیدند اگر دنیا در نگاه مردم نفیس است، سرای ثواب الهی برتر و پایدارتر است؛ اگر بدنها برای مرگ آفریده شدهاند، شهادت در راه خدا شرافتی مضاعف است؛ اگر روزی مقدر و تقسیم شده است، حرص در کسب آن بیمعناست؛ و اگر اموال سرانجام واگذاشته میشود، بخل در خرجکردن آن بیدلیل است. این اشعار، جهانبینی امام حسین علیهالسلام را ترسیم میکند دعوت به انتخاب راهی که مستقیم به خدا میرسد، ولو در این مسیر جان فدا شود.
این استاد حوزه علمیه در ادامه تصریح کرد: آیه ۸۹ سوره اسرا، در تفسیر روایی، هشداری است به همه نسلها یعنی مراقب باشید حقیقت ولایت که ضامن هدایت است دستخوش انکار نشود. این انکار، حتی اگر در پوشش عبادت پنهان شود، در بزنگاههای تاریخی آشکار میشود و امت را به انحراف میکشاند. عاشورا گواه است که بیاعتنایی به ولایت، چگونه به فاجعهای انسانی و دینی انجامید.
وی در پایان گفت: درس پایانی این است که ایمانِ بیولایت، کالبدی بیروح است؛ و ولایت، بدون ایمان و عمل، نامی بیمعنا. در ترازوی حق، پیروی از ولایت، بهسراسر زندگی معنا میبخشد و آدمی را به منزل مقصود میرساند.