به گزارش خبرنگار مهر، واقعه غدیر خم و اعلام ولایت امام امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب علیه السلام، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام، همواره مورد توجه و بررسی اندیشمندان و پژوهشگران مسلمان قرار داشته است.
کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» اثر علامه عبدالحسین امینی، یک اثر سترگ و دائرةالمعارفی است که به واقعه غدیر خم، اثبات دلالت آن بر امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (ع) و بررسی جوانب مختلف آن می‌پردازد.
مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالحسین امینی، عالم، محدث، متکلم، فقیه، نسخه‌شناس بزرگ شیعه و صاحب کتاب سترگ «الغدیر»، علاوه بر آثار علمی گران‌سنگ، کتابخانه عظیمی با هفتاد هزار نسخه خطی را در نجف پایه‌گذاری کرد. وی در سال ۱۲۷۸ شمسی در شهر تاریخی تبریز دیده به جهان گشود. او در تبریز مقدمات علوم را آموخت و سپس به تحصیل علوم حوزوی در حوزه علمیه تبریز پرداخت و در زمره عالمان بزرگ روزگار خود بود. وی در سال ۱۳۴۹ شمسی و درحالی‌که بنیه‌ای قوی و بدنی سالم داشت، به‌ناگاه دچار بیماری شد و از دنیا رفت.
کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» اثر برجسته علامه امینی در ۱۱ جلد به زبان عربی نگاشته شده و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. در ادامه، به برخی از ویژگی‌های برجسته این اثر ارزشمند اشاره می‌شود:
جامعیت و گستردگی
علامه امینی برای نگارش این اثر بی‌نظیر، گستره‌ای وسیع از منابع را زیر و رو کرده است. نه تنها کتب حدیثی و تاریخی شیعه، بلکه کتب معتبر اهل سنت را نیز با دقت بررسی کرده و روایاتی که به نحوی با فضائل امیرالمومنین (ع)، ماجرای غدیر یا دلالت‌های آن ارتباط داشتند، گردآوری نموده است. این تلاش عظیم، کتاب الغدیر را به یک منبع غنی و ارزشمند تبدیل کرده است که محققان را از مراجعه به بسیاری از منابع دیگر بی‌نیاز می‌سازد. می‌توان گفت که علامه امینی با این کار، گنجینه‌ای از اطلاعات پراکنده را در یک جا جمع‌آوری کرده و در دسترس محققان قرار داده است.
علامه امینی صرفاً به نقل ماجرای غدیر و ذکر چند روایت بسنده نکرده است. علامه با نگاهی جامع‌نگر، تمامی زوایای این واقعه مهم را مورد بررسی قرار داده است. این بررسی شامل این موارد می‌شود: بررسی صحت و سقم روایات، سلسله سندها و اعتبار راویان، بررسی تطبیقی روایات غدیر با دیگر احادیث مرتبط با فضائل امیرالمومنین (ع)،بررسی اشعاری که در مدح حضرت امام علی (ع) و واقعه غدیر سروده شده‌اند و دلالت‌های تاریخی و اعتقادی آنها، پاسخگویی به شبهات و اشکالات مطرح شده توسط مخالفان یا منتقدان واقعه غدیر با استدلال‌های قوی و مستند، بررسی زندگی‌نامه و ویژگی‌های راویان حدیث غدیر، به منظور ارزیابی میزان اعتبار و وثوق آنها.
مهم‌ترین هدف آیت الله شیخ عبدالحسین امینی از نگارش این کتاب، دفاع از حریم ولایت و امامت امیرالمومنین (ع) بوده است. ایشان با استناد به منابع معتبر، به شبهات و تهمت‌هایی که در طول تاریخ به حضرت امام امیرالمومنین (ع) وارد شده است، پاسخ داده و جایگاه والای ایشان را در اسلام تبیین کرده است. دفاع از حریم ولایت در کتاب الغدیر، تنها به پاسخگویی به شبهات محدود نمی‌شود، بلکه شامل بیان فضائل و مناقب حضرت امام علی (ع) و تبیین نقش ایشان در حفظ و گسترش اسلام نیز می‌شود.
استناد و دقت
علامه امینی در نگارش کتاب الغدیر، وسواس خاصی در انتخاب منابع معتبر و موثق داشته است. ایشان از ذکر روایات ضعیف و بی‌اساس خودداری کرده و تنها به روایاتی که سند صحیح و قابل اعتمادی دارند، استناد کرده است. این ویژگی، کتاب الغدیر را به یک منبع قابل اعتماد برای محققان و پژوهشگران تبدیل کرده است.
علامه به بررسی دقیق سلسله سندهای روایات می‌پردازد و با استفاده از علم رجال، اعتبار راویان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. ایشان با این کار، تلاش می‌کند تا روایات صحیح را از روایات ضعیف و جعلی تشخیص داده و تنها روایاتی را در کتاب خود ذکر کند که از نظر سند و محتوا، قابل اعتماد باشند.
کتاب الغدیر، تأثیر بسزایی بر اندیشمندان و پژوهشگران مسلمان داشته است. بسیاری از اندیشمندان، با الهام از این کتاب، به تحقیق و بررسی درباره واقعه غدیر و امامت حضرت امیرالمومنین علی (ع) پرداخته‌اند
این محقق برجسته تاریخ تشیع، تنها به ذکر روایات و شواهد مربوط به واقعه غدیر بسنده نمی‌کند، بلکه به نقد و بررسی دیدگاه‌ها و نظریات مخالفان نیز می‌پردازد. ایشان با استدلال‌های قوی و منطقی، به رد شبهات و اشکالات آنها پاسخ داده و حقانیت مذهب تشیع را به اثبات می‌رساند. این نقد و بررسی‌ها، به خواننده کمک می‌کند تا با دیدگاه‌های مختلف درباره واقعه غدیر آشنا شود و خود به یک جمع‌بندی منطقی برسد.
استدلال و منطق
علامه امینی در کتاب الغدیر، از استدلال‌های قوی و منطقی برای اثبات دلالت واقعه غدیر بر امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (ع) استفاده می‌کند. این استدلال‌ها، مبتنی بر آیات قرآن، روایات نبوی، اجماع و عقل هستند. علامه امینی با استفاده از این استدلال‌ها، به طور قاطع به اثبات می‌رساند که واقعه غدیر، تنها یک رویداد تاریخی ساده نبوده است، بلکه یک واقعه مهم و سرنوشت‌ساز بوده است که دلالت بر تعیین جانشین پیامبر اکرم (ص) دارد.
مؤلف کتاب الغدیر، با استناد به آیات قرآن کریم، به تبیین جایگاه و منزلت حضرت علی (ع) و ارتباط آن با واقعه غدیر می‌پردازد. ایشان با تفسیر آیات قرآن و ارتباط دادن آنها با روایات مربوط به غدیر، به اثبات می‌رساند که امامت و ولایت حضرت علی (ع)، ریشه در قرآن دارد و یک امر الهی است.
آیت الله شیخ عبدالحسین امینی با استناد به احادیث نبوی، به اثبات فضائل و مناقب حضرت علی (ع) و ارتباط آن با واقعه غدیر می‌پردازد. ایشان با ذکر احادیثی که در مدح حضرت امام علی (ع) وارد شده است، به اثبات می‌رساند که حضرت علی (ع)، برترین صحابه پیامبر اکرم (ص) بوده و شایسته‌ترین فرد برای جانشینی ایشان است.
جنبه ادبی و هنری الغدیر
علامه امینی در کتاب الغدیر، به ذکر اشعار و سروده‌های شاعران بزرگ عرب و غیر عرب در مدح حضرت امام علی (ع) و واقعه غدیر می‌پردازد. این اشعار، علاوه بر جنبه ادبی و هنری، به عنوان شاهدی بر اهمیت و جایگاه واقعه غدیر در طول تاریخ به شمار می‌روند. این اشعار نشان می‌دهند که واقعه غدیر، نه تنها یک واقعه تاریخی مهم بوده است، بلکه یک واقعه الهام‌بخش نیز بوده است که شاعران را در طول تاریخ به سرودن اشعاری زیبا و پرمعنا درباره حضرت علی (ع) و غدیر برانگیخته است.
وی از نثر شیوا و بلیغی در نگارش این کتاب استفاده کرده است. این نثر، باعث شده است که کتاب الغدیر، علاوه بر ارزش علمی، از جنبه ادبی و هنری نیز ارزشمند باشد. نثر علامه امینی، بسیار روان و دلنشین است و خواننده را مجذوب خود می‌کند. ایشان با استفاده از آرایه‌های ادبی، به زیبایی و جذابیت متن کتاب افزوده‌اند.
کتاب الغدیر، تأثیر بسزایی بر اندیشمندان و پژوهشگران مسلمان داشته است. بسیاری از اندیشمندان، با الهام از این کتاب، به تحقیق و بررسی درباره واقعه غدیر و امامت حضرت علی (ع) پرداخته‌اند. این کتاب، به عنوان یک منبع اصلی و مرجع برای محققان و پژوهشگران در زمینه غدیر و امامت شناخته می‌شود.
این کتاب شریف، با ارائه استدلال‌های قوی و منطقی، می‌تواند به ایجاد وحدت و همدلی بین مسلمانان کمک کند. این کتاب با تبیین حقایق تاریخی، می‌تواند به رفع سو تفاهمات و اختلافات بین شیعه و سنی کمک کند. اگر مسلمانان با دیدی منصفانه به کتاب الغدیر نگاه کنند، می‌توانند به بسیاری از سوالات و شبهات خود درباره غدیر و امامت پاسخ دهند و به یک درک مشترک از این واقعه مهم دست یابند.
کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» یک اثر بی‌نظیر و ارزشمند است که به واقعه غدیر و امامت حضرت علی (ع) می‌پردازد. این کتاب، با جامعیت، استناد، استدلال، جنبه ادبی و هنری و تأثیرگذاری، جایگاه ویژه‌ای در میان آثار اسلامی دارد.