تحصیل ۲۸هزار دانشجوی عراقی در ایران؛ پاسخ به حواشی دانشگاه همدان

عباس قنبری باغستان معاون بورس و دانشجویان خارج سازمان امور دانشجویان درگفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آمار دانشجویان خارجی گفت: در حال حاضر بیش از ۶۴ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های مجموعه وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی تحصیل می‌کنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا درست که بیشترین تعداد دانشجوی خارجی دانشگاه‌های ایران مربوط به دانشجویان عراقی است افزود: تقریباً از ۶۴ هزار دانشجوی خارجی که در دانشگاه‌های داخل کشور تحصیل می‌کنند، حدود ۲۷ الی ۲۸ هزار نفر از آنان دانشجوی عراقی هستند.

معاون بورس و دانشجویان خارج سازمان امور دانشجویان ادامه داد: البته براساس اهداف و برنامه‌های کلانی که داریم، و به دلایل مختلف الان سوال این نیست که چرا ما ۲۸ هزار دانشجوی عراقی داریم؟ الان باید سوال این باشد که با توجه به ظرفیت‌های آموزش عالی کشورمان، چرا ما از سایر کشورها ۲۷ الی ۲۸ هزار دانشجوی خارجی نداریم، باید در خصوص این موضوع کار کنیم.

وی با اشاره به رقابت شدید کشورهای مختلف برای جذب دانشجویان بین الملل افزود: خیلی از کشورهای حتی ضعیف‌تر از ما، برنامه‌های مفصلی برای بین المللی سازی دانشگاه‌های خود از طریق جذب دانشجوی بین الملل انجام داده‌اند و اگر ما بخواهیم جایگاه علمی خودمان در منطقه و جهان حفظ کنیم، چاره‌ای جز ورود به این رقابت نداریم.

عباس قنبری باغستان افزود: در شرایط سخت بین المللی که بر ما تحمیل شده است، حضور دانشجویان بین المللی در جای جای ایران نماد شکست همه تلاش‌ها برای به انزوا کشیدن ایران است. ضمن آنکه اگر نگاهی به داخل کشورهم داشته باشیم، موضوعاتی مانند چالش «صندلی خالی» در دانشگاه‌ها دلایل قانع کننده دیگری برای ضرورت برنامه ریزی برای جذب دانشجوی بین المللی است.

معاون بورس و دانشجویان خارج سازمان امور دانشجویان همچنین ادامه داد: زمانی که یک کشوری، قصد برنامه ریزی برای جذب دانشجوی خارجی داشته باشد، طبیعی است که در وهله اول از کشورهای اطراف دانشجو جذب کند، ما علاوه بر کشور عراق از افغانستان و پاکستان نیز دانشجوی زیادی داریم و علاقمند هستیم از سایر کشورهای همسایه هم به همین تعداد دانشجو داشته باشیم، چون آموزش عالی ما واقعاً این ظرفیت را دارد. نباید فراموش کرد که ایران فرهنگی بسیار فراتر از مرزهای جغرافیایی ماست و ما باید بتوانیم مشابه عراق، از آسیای میانه، جنوب شرق آسیا و … هم همین تعداد دانشجوی بین الملل داشته باشیم.

پاسخ به حواشی دانشگاه همدان

وی با اشاره به چالش‌هایی که اخیراً در خصوص دانشجویان عراقی مطرح شده است، افزود: در مورد دانشجویان عراقی یک بخش زیادی از چالش‌هایی که به عنوان مثال در دانشگاه همدان اخیراً ایجاد شد، اصلاً هیچ ربطی به دانشگاه نداشت، می‌دانید به چه دلیل؟ به این دلیل که من به عنوان یک استاد دانشگاه خدمت همه اعلام می‌کنم، براساس تاریخ تحولات ایران، حداقل پس از انقلاب اسلامی، منشأ اصلی هرگونه حرکتی یا هرگونه تحولی در سطوح مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خود دانشگاه بوده است، اگر موضوع همدان درست بود، اولین جایی که اعتراض می‌کرد، خود دانشگاه و دانشگاهیان به ویژه همکاران ما در دانشگاه همدان بود.

قنبری باغستان ادامه داد: چه طور وقتی می‌دانیم دانشگاه همدان و سایر دانشگاه‌ها نسبت به همه مسائل حساس هستند، و سریع در صحنه حاضر می‌شوند، ولی در خصوص این موضوع اخیر دانشگاهیان، اساتید و دانشجویان هیچ اعتراضی نداشتند، چون چنین چیزی وجود نداشت، شایعه بود و می‌خواستند جریان سازی کنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا موضوع دانشگاه همدان بررسی شد گفت: عرض می‌کنم، ما در قالب یک کمیته سه چهار نفره از سوی وزارت علوم رفتیم بررسی کردیم. من خودم هم با دانشجویان دیدار کردم و هم از خوابگاه‌های پسرانه و دخترانه بازدید کردم. در جمع دانشجویان و مسئولان دانشگاه هم حضور یافتم و حتی در جلسات با مسئولان استانی هم شخصاً حضور یافتم. اگر موضوع مزاحمت دانشجویان عراقی تا حدی واقعیت می‌داشت، اولین کسانی که بلافاصله اعتراض می‌کردند دانشجویان، اساتید و هیئت رئیسه دانشگاه همدان می‌بودند. الان هیچ صدایی از اینها نمی‌شنوید، شما دیدید انجمن شورای صنفی دانشجویان همدان اعتراضی کنند و یا اینکه اساتید دانشگاه بیانیه صادر کنند؟ برعکس، بیانیه شورای صنفی دانشجویان همدان کل موضوع را تکذیب کردند.

قنبری باغستان ادامه داد: این یک جریان هدایت شده از بیرون دانشگاه بود که خوشبختانه دانشگاهیان در این خصوص بازی نخوردند. البته متأسفانه یک سری از افراد و کسانی که به نوعی دنبال تسویه حساب‌هایی با دولت یا دیگر نهادها بودند، خواستند سو استفاده کنند که موفق نشدند.

معاون بورس و دانشجویان خارج سازمان امور دانشجویان افزود: شورای صنفی دانشجویان دانشگاه همدان نیز موضوع مزاحمت دانشجویان عراقی را تکذیب کرده و عنوان کرده است ما به عنوان دانشجوی دانشگاه چیزی نمی‌بینیم، دانشگاه هم بیانیه داد افرادی که شکایت دارند به طور مکتوب و رسمی شکایات خود را تحویل دهند، حتی دادستان هم عنوان کرد که اگر شکایتی وجود دارد، تحویل داده شود، موضوع جریان سازی علیه جذب تمام دانشجویان خارجی بود.

وی ادامه داد: مشابه این اتفاقات متأسفانه ممکن است رخ دهد و ما باید با همان هم افزایی که بین همه دستگاه‌ها وجود دارد، آن را مدیریت کنیم و اجازه ندهیم که از بیرون از ایران، جریاناتی بخواهند بین دستگاه‌ها اختلاف ایجاد کرده و این هم افزایی که به وجود آمده را مخدوش کنند. خوشبختانه الان و از سوی همه دستگاه‌ها بهترین و شاید بیشترین هم افزایی و همراهی با دانشگاه‌ها وجود دارد تا دانشگاهیان بتوانند در مسیر رشد و توسعه علمی خود و از جمله برنامه‌های جذب دانشجوی بین الملل گام‌های بلندی بردارند.

معاون بورس و دانشجویان خارج سازمان امور دانشجویان افزود: اتهام دیگری که در خصوص جذب دانشجویان خارجی به دانشگاه‌ها وارد می‌شود این است که دانشگاه‌ها به دنبال دلار هستند.

وی ادامه داد: اینکه ما بگوییم دانشگاه‌ها از طریق جذب دانشجویان خارجی صرفاً به دنبال دلار هستند، یک «کج اندیشی» محض است، چون دانشگاه‌ها اولاً بودجه‌های خاص خود را دارند، دوماً راه‌های درآمدزایی دیگری هم دارند که البته شهریه دانشجویان خارجی هم یکی از آنهاست، ولی هیچ دانشگاه بزرگ و معتبری نمی‌آید به خاطر یک یا چند دلار، حیثیت و اعتبار تاریخی دانشگاه خود را زیر سوال ببرد.

وی افزود: منتهی در یک اتمسفر دیگری، اگر شما بفرمائید که دانشجوی خارجی به یک صنعت یا بیزینس تبدیل شده است، من می گویم، بله هست، در تمام جهان گردش مالی دانشجویان خارجی بالای ۵۰۰ میلیارد دلاراست، الان ۲۶۰ میلیون دانشجوی بین المللی در سراسر جهان مشغول تحصیل هستند که در حال حاضر سهم دانشگاه‌های ما از این تعداد فقط ۶۴ هزار نفر است.

قنبری باغستان افزود: الان براساس آمار متقن، هر سه دانشجوی خارجی یک شغل ایجاد می‌کند که به نفع کل جامعه است. چرا ما باید آن را بد بدانیم؟ منتهی نکته‌ای که وجود دارد این است آیا دیگر بخش‌های جامعه هم به اندازه دانشگاه برای میزبانی و استفاده از ظرفیت دانشجویان بین الملل آماده هستند؟ پاسخ آشکارا خیر است! ببینید آورده دانشجویان خارجی فقط برای دانشگاه‌ها نیست. اتفاقاً در کنار دانشگاه‌ها، دیگر دستگاه‌ها و بخش‌ها نیز بهره خود را می‌برند و اتفاقاً باید قدردان دانشگاه‌ها هم باشند که توانسته است این میزان ظرفیت بین المللی ایجاد کنند. وقتی آمار می‌گوید هرچند دانشجوی خارجی یک شغل ایجاد می‌کند، این یعنی اینکه همه بخش‌های خدماتی، بخش گردشگری، صنعت هتلداری و رستوران‌ها، بانک‌ها، بخش سلامت و درمان، موزه‌ها، حمل و نقل و … همه و همه از آن نفع می‌برند! پس چرا باید خودزنی کنیم و بگوییم دانشگاه‌ها صرفاً دنبال دلار هستند.

عباس قنبری باغستان افزود: اصولاً این تصور غلط وجود دارد که دانشگاه را مسئول تام و تمام زیست دانشجویان بین الملل در همه ابعاد و زمینه‌ها می‌دانند، درحالی که حتی در ارتباط با دانشجویان داخلی هم این‌طور نیست! دانشگاه اساساً مسئول آموزش و انتقال دانش و فناوری و مهیا کردن آنها برای بازار کار است. اما در کنار دانشگاه، شهرداری هم باید برای اوقات فراغت دانشجوی بین الملل برنامه داشته باشد، سینماها هم برای سرگرمی آنها برنامه داشته باشند، بخش حمل و نقل هم برای ایاب و ذهاب بهتر آنها برنامه ریزی کند، موزه‌ها و مراکز گردشگری برای جذب آنها برنامه ریزی کند، بانک‌ها هم برای جذب سرمایه آنها برنامه ریزی کند، ولی متأسفانه هیچ بخشی به اندازه دانشگاه‌ها مهیا نیستند و به همین دلیل هر از چندگاهی چالش‌هایی ایجاد می‌شود و سو تفاهم‌هایی در ارتباط با دانشگاه‌ها ایجاد می‌کند.

بالای ۹۹ درصد دانشجویان عراقی ایران شهریه پردازند

معاون بورس و دانشجویان خارج وزارت علوم در پاسخ به این سوال که چند درصد دانشجویان عراقی شهریه پرداز و چند درصد بورسیه هستند، گفت: عمده این دانشجویان شهریه پرداز هستند، بالای ۹۹ درصد دانشجویان عراقی شهریه پرداز هستند، میزان شهریه دانشجویان دانشگاه به دانشگاه متفاوت است، و بالای ۷۰ الی ۸۰ درصد این دانشجویان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری و تقریباً در همه رشته‌ها به جز چند رشته ممنوعه تحصیل می‌کنند.

وی درباره اینکه عنوان می‌شود دانشگاه‌ها با وجود کمبود امکانات رفاهی، بیشتر امکانات را به دانشجویان خارجی ارائه می‌دهند گفت: چنین چیزی اصلاً صحت ندارد، یک موضوعی که ما در آن به ویژه ضعف داریم این است که ما حتی دانشجویان خودمان را هم قانع نکرده‌ایم که حضور دانشجویان خارجی چه مزایایی می‌تواند داشته باشد.

هیچ صندلی به خاطر دانشجویان خارجی از دانشجویان ایرانی گرفته نشده است

عباس قنبری باغستان افزود: با قاطعیت اعلام می‌کنم که هیچ صندلی به خاطر دانشجویان خارجی از دانشجویان ایرانی گرفته نشده است. حتی به لحاظ امکانات رفاهی هم در تمام دانشگاه‌ها اولویت با دانشجویان ایرانی است و تنها دانشجویان ایرانی می‌توانند از یارانه‌ها و تخفیف‌های دولتی استفاده کنند. البته اگرچه در ارتباط با دانشجویان بین الملل هم دانشگاه‌ها موظف هستند درست همانند دانشجویان داخلی کلیه امکانات رفاهی و معیشتی از قبیل اسکان و تغذیه و … را به بهترین نحو ممکن فراهم کنند، اما هزینه‌های آن تماماً باید از محل شهریه دانشجویان بین الملل تأمین شود.

وی ادامه داد: حضور دانشجویان خارجی، برای دانشجویان ایرانی هم یک فرصت است، دانشجویان ایرانی به واسطه این دانشجویان با یک زبان دوم آشنا می‌شوند، امکان انجام پروژه مشترک و بین‌المللی برای آنها فراهم می‌شود. تصور کنید که براساس سازوکارهای موجود، فقط ۵ درصد از این دانشجویان بتوانند در قالب شرکت‌های استارت آپی وارد پارکهای علم و فناوری بشوند، چه تحولی از منظر بین المللی سازی پارک‌ها اتفاق خواهد افتاد؟ پس ما به عنوان یک ملت با تمدن تاریخی و کهن و فرهنگ و دانش در تراز جهانی اولاً به رسم مهمان نوازی از دانشجویان خارجی استقبال ویژه می‌کنیم ثانیاً براساس یک برنامه علمی و فناورانه هدفمند با نفع متقابل و دوسویه برای جذب بیشتر آنها در کشور برنامه ریزی می‌کنیم.