سرمایه‌گذاری تربیت مدرس برای توسعه تجهیزات آزمایشگاهی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تربیت مدرس، محمد جوان معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه تربیت مدرس به اقدامات و برنامه‌های این معاونت طی یک سال گذشته اشاره کرد و اظهار داشت: در آغاز کار، مهم‌ترین اولویت ما ساماندهی نظام حمایت از اعضای هیأت علمی و دانشجویان بود تا افراد بدون نیاز به مراجعه مستقیم به معاونت، از حقوق پژوهشی خود بهره‌مند شوند. هدف این است تا جایگزینی سیستم به جای مراجعه حضوری، عدالت و شفافیت بیشتری ایجاد کند.

تمرکز بر آزمایشگاه‌ها و تجهیزات پژوهشی

محمد جوان خاطر نشان کرد: زیرساخت‌های پژوهشی به‌ویژه در رشته‌های تجربی اهمیت زیادی دارند. بر همین اساس، حدود ۵۰ درصد بودجه پژوهش دانشگاه به تجهیز آزمایشگاه‌ها و توسعه زیرساخت‌ها اختصاص می‌یابد. اولویت ما تقویت آزمایشگاه‌های عمومی دانشکده‌ها و توسعه آزمایشگاه مرکزی دانشگاه است.

به گفته وی، بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در دانشکده‌ها، حدود ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای بازسازی تجهیزات از کار افتاده، لازم است؛ تجهیزاتی که در صورت خرید مجدد، حدود هزار میلیارد تومان هزینه لازم است و تعمیر آنها مقرون به صرفه است. با صرف حدود ۱۰ درصد این مبلغ می‌توان بسیاری از دستگاه‌ها را دوباره وارد چرخه خدمت کرد.

حمایت از اساتید جوان

معاون پژوهشی دانشگاه با اشاره به حمایت ویژه از اساتید جوان گفت: سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد تومان تجهیزات پژوهشی با محوریت رفع نیازهای آنان خریداری شد. از محل درآمدهای اختصاصی حوزه پژوهش برای حمایت آنان اقدام می‌شود و یک اولویت پژوهش است تا نسل بعدی دانشمندان برجسته آماده خدمت شوند. برای آزمایشگاه مرکزی دانشکده‌ها و آزمایشگاه مرکزی دانشگاه نیز هر کدام ۳۰ میلیارد تومان تخصیص یافت. سهم آزمایشگاه مرکزی در سال اول برای توسعه زیرساخت‌های محاسباتی دانشگاه لحاظ شد که در حال خرید زیرساخت پردازش ابری و GPU هستیم تا نیازهای محاسباتی اعضای هیأت علمی رفع شود. توسعه آزمایشگاه‌های عمومی و مرکزی دسترسی همکارن جوان به زیر ساخت‌ها را راحت تر می‌نماید.

تحولات در حوزه نشر و کتابخانه

وی یکی دیگر از اقدامات مهم معاونت پژوهشی را تحول در حوزه نشر عنوان کرد و افزود: در این حوزه سعی شده است تا منابع مورد نیازی که اساتید اعلام می‌کنند بدون محدودیت خریداری شود و روند اداری چاپ کتاب تسریع شود. همچنین در این حوزه به سمت چاپ کتاب‌های چند نویسنده برویم به نحوی که هر استاد یک یا دو فصل از یک کتاب را تألیف کند و یکی از مزایای این امر، سرعت آماده‌سازی کتاب و تسهیل در ویرایش‌های آتی کتاب خواهد بود.

وی افزود: با همکاری بخش خصوصی، چاپ کتاب به صورت چاپ مبتنی بر تقاضا انجام می‌شود. این شیوه باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش توان انتشار شده است. دیگر نیازی به چاپ انبوه و انبارداری نیست و هر کتاب ظرف دو تا سه روز از زمان سفارش، چاپ و برای متقاضی ارسال می‌شود.

معاون پژوهشی دانشگاه همچنین از نوسازی سیستم‌های رایانه‌ای و تجهیزات کتابخانه، فعال‌سازی سالن‌های مطالعه به صورت ۲۴ ساعته و نوسازی بخشی از مبلمان آن خبر داد.

وضعیت شاخص‌های پژوهشی دانشگاه

جوان به وضعیت شاخص‌های علمی دانشگاه اشاره کرد و گفت: تعداد مقالات نمایه‌شده در پایگاه وب‌آوساینس طی سال‌های اخیر حدود ۲۰ درصد کاهش داشته است. هرچند درصد مقالات کیفی تقریباً ثابت مانده، اما افت در مجموع مقالات می‌تواند بر رتبه دانشگاه اثر منفی بگذارد.

معاون پژوهشی دانشگاه با اشاره به اهمیت جذب پژوهشگر پسا ی در دانشگاه گفت: دانشگاه در جذب پژوهشگر پسا ی در مقایسه با سایر دانشگاه‌ها شرایط خوبی دارد و تعداد پژوهشگران پسا ی از ۴۴ مورد در سال ۱۴۰۰ به ۵۹ مورد در پایان سال ۱۴۰۳ رسیده است که البته مطلوب نیست. تعداد پژوهشگران پسا ی، شاخصی برای پیشرو بودن یک دانشگاه است و این دسته محققان هستند که به عنوان پژوهشگران حرفه ای قابلیت حل مسائل و مشکلات کشور را دارا می‌باشند.

جوان اضافه کرد: حقوق پژوهشگران پسا ی از محل طرح اساتید یا نهادهای حامی بیرون دانشگاه تأمین می‌شود و رشد در این شاخص نشان دهنده ریشه طرح‌های کیفی اعضای هیأت علمی است. در چشم انداز آتی، پژوهشگران پسا ی می‌توانند جایگزین مناسبی برای کاهش در تعداد دانشجو باشند تا هم پاسخ مناسبی به نیازهای آینده کشور داده شود و هم توان پژوهش و فناوری در دانشگاه ارتقا یابد.

پژوهش‌های کاربردی و همکاری با صنعت، مأموریت مهم معاونت پژوهشی

وی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت پژوهش‌های کاربردی اشاره کرد و گفت: همکاری با صنعت و پژوهش‌های کاربردی مهم‌ترین مأموریت این معاونت است. تسهیل و تسریع روند مالی پروژه‌ها و افزایش شفافیت در گردش مالی آن‌ها و اتوماسیون شدن روال‌ها از اولویت‌های ماست. همچنین با برقراری ارتباط نزدیک‌تر با بخش خصوصی و نهادهای دولتی، درصدد جذب پروژه‌های بیشتری برای دانشگاه هستیم.

به گفته وی، تفاهم‌نامه‌های متعددی با شرکت‌های دولتی و خصوصی از جمله با اتاق بازرگانی ایران به امضا رسیده است و برخی از آن‌ها وارد مرحله اجرا شده‌اند.

معاون پژوهشی دانشگاه با اشاره به تدوین شیوه نامه مربوط به نحوه تأسیس، اداره، نظارت و انحلال واحدهای پژوهشی یادآور شد: بر اساس شیوه نامه جدید، واحدهای پژوهشی در سازوکاری فعالیت خواهند کرد که میزان حمایت از آنها تابع عملکرد خودشان خواهد بود و ایجاد و انحلال زیر واحدهای پژوهشی ذیل واحدهای مصوب برای پاسخگویی به نیازهای روز تسهیل شده است.

بازنگری آیین نامه گرنت اساتید و مشوق‌ها

معاون پژوهشی دانشگاه به اقدامات صورت گرفته در حوزه پژوهش و نوآوری اشاره کرد و گفت: در این خصوص آیین‌نامه‌ای که طی چندسال اخیر به روزرسانی نشده و مصوبات لازم آن اخذ نشده بود، به روزرسانی شد. آیین نامه مربوط به گرنت اساتید نیز بازنگری و موارد جدید به آن اضافه شد. بر این اساس، پرداخت گرنت بیش از ۵ برابر افزایش یافته و از نظر فرمول پرداخت نیز وابسته به حقوق استاد شده و سالانه خود به خود افزایش می‌یابد.

همچنین مشوق‌هایی که برای چاپ مقالات به دانشجویان پرداخت می‌شود تا ۵ برابر افزایش داشته است و به صورت خودکار سالانه افزایش می‌یابد که سبب می‌شود دانشجویان انگیزه بیشتری برای چاپ زودتر مقالات خود داشته باشند.

در راستای حمایت از پژوهشگران و تکمیل فرایند نوآوری، پژوهش و فناوری به مواردی مانند ثبت اختراع، تولید نمونه محصول، دانش فنی و فروش آنها نیز گرنت تعلق می‌گیرد.

وی افزود: برای تشویق پژوهش‌های کاربردی، ۲۰ درصد از بالاسری پژوهشی قراردادها به شکل گرنت برای هزینه‌کرد در کار دانشجویان به خود اساتید برگردانده می‌شود. همچنین واحدهای پژوهشی نیز ۴۰ درصد از مبلغ بالاسری پژوهشی طرح‌ها در اختیارخودشان است تا بتوانند براساس نیاز هزینه کنند.

معاون پژوهشی و فناوری به تدوین آیین‌نامه حمایت از پایان‌نامه و رساله دانشجویان اشاره کرد و گفت: علاوه بر گرنت معمول، به خروجی پارساهایی که در مهلت مجاز تحصیل دفاع شوند، گرنت مازاد تعلق می‌گیرد که در اختیار استاد مربوطه خواهد بود و در واقع در آینده حمایت پارساها، وابسته به عملکرد استاد و دانشجو در پارساهای قبلی است؛ این آیین نامه پس از تایید نهایی در هیات امنای دانشگاه ابلاغ خواهد شد.

وی تصریح کرد: امیدواریم به تدریج اکوسیستمی شکل بگیرد که هر عضو هیات علمی بر اساس عملکرد خود از محل تولیدات علمی و کسب افتخارات دانشگاهی و درصد بالاسری پروژه‌های کاربردی، منابع لازم برای هدایت پارساها را در اختیار داشته باشد و به جایی برسیم که اطمینان حاصل کنیم دانشجو، خود برای پایان نامه یا رساله هزینه‌ای نمی‌کند. این موضوع از اهداف مهم حوزه پژوهش دانشگاه است. این سازوکار سبب می‌شود دانشجویان به سمت اساتید فعال سوق داده شوند و ضمن خروجی بهتر برای دانشجو، ارتقای علمی سریع‌تر و درآمد مادی بیشتر برای اساتید فعال اتفاق بیفتد.

جوان افزود: در راستای به روزرسانی آیین نامه‌های موجود، آیین نامه نحوه انتخاب سرآمدان پژوهشی دانشگاه تهیه شده و پس از تایید در هیات امنا اجرایی خواهد شد که بر اساس آن منتخبین می‌توانند طبق پیوست ماده ۵۳ آیین‌نامه استخدام اعضای هیات علمی از پایه‌های تشویقی استفاده کنند و انتخاب پژوهشگران و فناوران سرآمد، نظام‌مند خواهد شد.

برنامه‌های آتی: از جذب دانشجو بر اساس پروژه‌های نیازمحور تا ایجاد آزمایشگاه ملی

معاون پژوهشی دانشگاه با بیان اینکه تکلیف است که دانشگاه به سمت جذب دانشجو بر اساس پروژه‌های نیازمحور حرکت کند، توضیح داد: هدف این است که در سه سال آینده، حداقل ۲۵ درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی براساس پروژه‌های نیازمحور جذب شوند. این رویکرد تضمین تأمین هزینه‌های پایان‌نامه، موجب حل مسائل جامعه نیز خواهد شد. پرداخت پژوهانه به دانشجو از محل پروژه‌های نیاز محور اساتید نیز در ادامه مسیر امکان پذیر خواهد شد.

جوان گسترش تجهیز آزمایشگاه مرکزی دانشگاه را از مهمترین برنامه‌های آتی معاونت پژوهشی عنوان کرد و گفت: دانشگاه تربیت مدرس به عنوان دانشگاه مولود انقلاب و سطح یک کشور، نیازمند آزمایشگاهی به روز و مجهز است و نیاز است در این راستا برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری لازم صورت گیرد. در فاز اول این طرح باید فضای مناسبی برای آزمایشگاه مرکزی آماده شود و در فاز دوم؛ تجهیزات لازم برای آن تهیه شود که برای تحقق این امر، ۲۵ درصد بودجه سالانه پژوهشی در تجهیز و تعمیر آزمایشگاه مرکزی استفاده خواهد شد. برای تجهیز آزمایشگاه مرکزی، سازوکاری در نظر گرفته شده است تا دستگاه‌های گران قیمت و بزرگ موجود در آزمایشگاه‌های دانشکده‌ها با هماهنگی هر دانشکده و اساتید بهره‌بردار در قبال پرداخت تسهیلات ویژه شامل گرنت پژوهشی و ارائه خدمات رایگان، به آزمایشگاه مرکزی منتقل شود. همچنین دستگاهای بزرگ و خراب که در آزمایشگاه‌های دانشکده‌ها موجود می‌باشد به آزمایشگاه مرکزی منتقل و تعمیر و راه‌اندازی می‌شوند و پس از آن از طریق آزمایشگاه مرکزی دانشگاه بهره‌برداری خواهد شد.

وی قرارداد با بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت آن‌ها برای جذب پروژه‌ها و اعتبار مالیاتی مبتنی بر قانون جهش تولید دانش بنیان، کامل‌کردن چرخه نوآوری تا تولید نمونه محصول و رشد توسعه فناوری، توسعه بخش همکاری‌های پژوهشی بین‌المللی ذیل مدیریت پژوهشی و نوآوری برای تسهیل روابط علمی پژوهشی و ادغام مدیریت نشر و کتابخانه را از دیگر برنامه‌های پیش‌رو برشمرد.

تغییر نگاه رویکردهای حاکم در حوزه پژوهشی و فناوری

وی با بیان چالش‌های موجود پیش رو در حوزه پژوهش و فناوری اظهار داشت: عادت‌ها و فرهنگ‌های دانشگاهی حاکم در حوزه پژوهشی باید به تدریج اصلاح شود و اساتید با اتخاذ رویکردهای جدید، گام‌های موثرتری در جهت اخذ پروژه‌های مبتنی بر حل مسائل جامعه و پرورش دانشجویان و فارغ التحصیلان کیفی بردارند. و دانشجویان براساس پروژه‌ها جذب شوند.

وی تصریح کرد: دانشگاه را نباید فقط محل پذیرش و فارغ التحصیلی دانشجو ببینیم و با بهره‌گیری از نیروهای علمی حرفه‌ای مانند پسا ی و پژوهشگر حرفه‌ای می‌توانیم ظرفیت‌های خوبی برای حل مسائل پیش روی کشور خلق کنیم. بنابراین گسترش جذب پژوهشگر حرفه‌ای و پژوهشگر پسا ی از برنامه‌های مهم و حائز اهمیت است.