کارنامه وزارت علوم در آمایش آموزش عالی؛ چرا ادغام موسسات متوقف شد؟

علی باقر طاهری نیا دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر درخصوص فرایند اجرایی شدن «سند آمایش آموزش عالی» در وزارت علوم گفت: موضوع آمایش آموزش عالی بحث مهم روی میز نظام علم و فناوری کشور است این موضوع مهم و پرسابقه با ابعاد مختلف ازناحیه رهبر معظم انقلاب مکرر مورد تاکید قرار گرفته است و متخصصین معتقدند که ما به اجرای دقیق و درست آمایش آموزش عالی نیاز داریم.

وی با بیان اینکه آمایش آموزش عالی نیاز امروز، دیروز و فردای ما است افزود: مدیران ارشد وزارت علوم تحقیقات و فناوری امروز و در ادوار گذشته به این ضرورت اذعان داشتند، منتهی در مقام اجرا با موانع و چالش‌هایی مواجه بودند.

دبیر ستاد علم و فناوری ادامه داد: سند آمایش آموزش عالی در دو فصل در سال ۱۳۹۴ تدوین، مصوب و ابلاغ شد، فصل اول آن آمایش در حوزه سلامت، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و فصل دوم آن آمایش در حوزه وزارت علوم تحقیقات و فناوری است که هر دو هم مربوط به سال ۱۳۹۴ هستند.

وی با اشاره به بخش دوم آمایش آموزش عالی افزود: بخش دوم آمایش آموزش عالی مربوط به سیاست‌ها و ضوابط اجرایی حاکم بر آمایش آموزش عالی جمهوری اسلامی است که محور آن وزارت علوم تحقیقات فناوری است این سند هم ۱۸ اسفند ۱۳۹۴ در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب و ابلاغ شد.

تکالیف وزارت علوم در اجرای آمایش آموزش عالی

وی ادامه داد: در این سند برای وزارت علوم، تکالیفی تعریف شد، تکلیف اول وزارت علوم براساس سند آمایش، منطقه‌بندی با هدف توزیع عادلانه منابع، ایجاد فرصت برابر توزیع ماموریت‌های آموزش نیروی انسانی متخصص و استفاده از مزیت‌های منطقه ای تعریف شد که براساس آن مقرر شد دانشگاه‌ها در قالب مناطق چندگانه دسته بندی شوند، این تکلیف تقریباً محقق شده و استان‌ها در حوزه استان خود نقش قائم مقام وزیر پیدا کردند تکلیف ماده یک آمایش وزارت علوم تقریباً در ادوار گذشته محقق شده است.

دبیر ستاد علم و فناوری وزارت علوم تاکید کرد: توجه داشته باشید که وضعیت سند آمایش را از سال ۹۴ تا الان، فارغ از تغییرات و تغییر دولت‌ها ارزیابی می‌کنیم.

تجمیع و ادغام موسسات آموزش عالی نیاز به کار بیشتری دارد

وی ادامه داد: تکلیف دوم سند آمایش وزارت علوم، بهبود ساختار مدیریت و تصمیم گیری در نظام آموزش عالی و طرح مدیریت منطقه‌ای و تکلیف سوم تجمیع و ادغام موسسات آموزش عالی است که در این حوزه در سنوات گذشته تلاش هایی انجام شده ولی از یک مقطعی به بعد متوقف شده است.

طاهری نیا افزود: شاید مهمترین عامل این توقف، بیرون از وزارت علوم باشد، مدیران محلی، نمایندگان مجلس و مجموعه دست‌اندرکارانی که نگاه بخشی به حوزه استانی و منطقه ای خود دارند لذا وزارت علوم درحوزه تجمیع و ادغام موسسات آموزش عالی نیاز به کار بیشتری دارد.

طرح رتبه بندی دانشگاه ها طرحی خوب ولی فاقد اثربخشی و تحول آفرینی

وی به تکلیف چهارم سند آمایش وزارت علوم اشاره کرد و افزود: طرح رتبه بندی و اعتبارسنجی موسسات آموزش عالی تکلیف چهارم سند آمایش وزارت علوم است، رتبه بندی و اعتبارسنجی آموزش عالی یک تکلیف مهم و لازم است با وجود اینکه کارهایی برای این تکلیف انجام شده وسالانه رتبه بندی هایی از سوی isc منتشر می شود ولی همچنان نظام رتبه بندی دانشگاه‌ها تبدیل به یک اقدام تحولی نشده است به این معنا که نظام رتبه بندی باید به اندازه ای مهم شود که به محض انتشار، بازخوردهای جدی در جامعه علمی در نظام بودجه‌ریزی و نظام تصمیم سازی داشته باشد.

وی ادامه داد: بنابراین اقدامات خوبی که در راستای رتبه بندی و اعتبارسنجی موسسات آموزش عالی انجام شده است ولی همچنان فاقد اثربخشی و تحول آفرینی است، پیامدهای نظام رتبه بندی باید در تصمیمات دانشگاه‌ها تاثیرگذار باشد، بنابراین دراین موضوع توفیقات نسبی حاصل شده ولی هنوز تبدیل به یک پدیده اثرگذار تحولی نشده است.

وی تکلیف بعدی وزارت علوم بر اساس سند آمایش آموزش عالی را تهیه طرح ماموریت گرایی موسسات آموزش عالی عنوان کرد و افزود: طرح ماموریت گرایی موسسات آموزش عالی یعنی به منظور پاسخگویی به نیازهای بخش‌های مختلف کشور و براساس تفاوت سطوح عملکرد ملی یا بین المللی دانشگاه‌ها، برای آنها ماموریت تعریف کنیم.

کار زیادی در حوزه ماموریت گرایی موسسات آموزش عالی انجام نشده است

وی افزود: دراین حوزه کار زیادی نشده و نیاز است بخش‌های مختلف با محوریت وزارتخانه همکاری جدی داشته باشند و به همه وزارتخانه کمک کنیم که در تدوین طرح ماموریت گرایی و تصویب و اجرای آن بتواند کار را پیش ببرد.

وی ادامه داد: ماموریت گرایی به دلیل محدودیت منابع و نامحدود بودن نیازها، یک نیاز فوری و اولویت‌دار نیست ولی باید در اولویت قرار بگیرد و متناسب با جمیع ملاحظات مختلف این اتفاق بیفتد هم در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای این موضوع کارگروه تشکیل شده و مطالعاتی انجام شده است، بنا داریم جمع بندی کارگروه‌های مطالعات را دراختیار وزارت علوم قرار دهیم و در تعامل با وزارت علوم به تحقق این تکلیف سند آمایش کمک کنیم.

دبیر ستاد علم و فناوری افزود: تکلیف ششم که در سند و آمایش آموزش عالی برای وزارت علوم پیش بینی شده طرح جامع نظام پذیرش و سنجش آموزش عالی است، در خصوص نظام پذیرش و سنجش آموزش عالی در سال‌های گذشته کارهای پراکنده‌ای انجام شده اصلاحاتی در روند سنجش و پذیرش اتفاق افتاده است و باید این کار ادامه پیدا کند تا به سرانجام برسد.

تقویت زیرساخت ها و توسعه آموزش مهارتی

وی ادامه داد: تکلیف هفتم سند آمایش، نظام جامع آموزش‌های فنی حرفه‌ای و مهارتی است که هنوز به این مرحله نرسیده ایم که تحت این عنوان طرحی ارایه شود، ولی هم این دولت و هم دولت‌های قبلی در خصوص توسعه آموزش مهارتی و تقویت زیرساخت‌های این بخش و مدیریت توزیع داوطلبان، کارهای خوبی صورت داده اند ولی هنوز تکلیف سند محقق نشده است، طبیعتاً نظام جامع آموزش فنی حرفه‌ای و مهارتی به بحث اشتغال دانش آموختگان و تقویت افزایش ظرفیت اشتغال پذیری دانش آموختگان و مدیریت هرم جمعیت دانشجویی کشور پیوند می‌خورد.

دبیر ستاد علم و فناوری با اشاره به تکلیف هشتم سند آمایش افزود: ایجاد تناسب میان تحصیل و نیاز جامعه و تطبیق محتوای دروس دوره آموزش عالی با نیازهای شغلی، تکلیف دیگر آمایش وزارت علوم است.

طاهری نیا افزود: تکلیف شماره هشت، یک تکلیف هم راستا با برنامه هفتم توسعه و تکلیف دولت است برای تحقق این تکلیف کارهایی انجام شده مثلاً دروس مهارتی در سرفصل دروس پیش بینی شده، ولی جای تدوین یک طرح کامل و جامع که تضمین کننده و شفاف کننده این تناسب باشد هنوز خالی است.

اراده جدی وزیر علوم بر تحقق سند آمایش آموزش عالی

وی همچنین یادآورشد: وزیر علوم براساس گفتگوها، اظهار نظر و مصاحبه‌هایی که داشته، اراده جدی برای تحقق سند آمایش دارد ولی تحقق آمایش آموزش عالی به اراده‌های مختلف وابسته است که بهم کمک کنند تا اتفاق بیفتد.

طاهری نیا همچنین تاکید کرد: سند آمایش وزارت علوم در سال ۹۴ به پیشنهاد خود وزارتخانه ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده و پیشنهاد دهنده خود دستگاه بوده اند.