خشخاشِ وزارت بهداشت یا شقایقِ ستاد مبارزه با مواد مخدر؛ کدام کِشت می‌شود؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حسین ذوالفقاری دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر روز 28 مرداد در نشست با سمن‌ها، راجع به مباحث مطرح‌شده در حوزه مواد اولیه مورد نیاز شرکت‌های دارویی گفت: در این حوزه با دو مسئله «نیازهای داخل کشور» و «کشت غیرقانونی» هرچند کم مواجهیم که هر دو موضوع باید باهم دیده شوند.

به گفته ذوالفقاری «اخذ مجوز برای واردات مواد اولیه» و «کشت بدون نشت در چارچوب قانون داخلی و پروتکل‌های بین‌المللی»,  دو اقدام پیشِ رو برای تأمین مواد اولیه برای تأمین نیاز وزارت بهداشت در تولید دارو است که انتخاب نهایی هر کدام از این گزینه‌ها، باید از چنان اثربخشی‌ای برخوردار باشد که منجر به «کاهش شیوع» در تمام حوزه‌های پیشگیری، مبارزه، درمان و کاهش آسیب شود.

او همچنین درباره واکنش‌های احتمالی به بحث «کشت کنترل‌شده در کشور» گفت:  اگر گفته شود برای تأمین داروهای موردنیاز و ضروری کشور ما باید به‌طور مثال به‌سمت کشت کنترل‌شده بدون نشت برویم، به‌سرعت در ذهن متبادر می‌شود که این موضوع منجر به شیوع اعتیاد می‌شود درحالی که این‌طور نیست، اگر خواستیم آن کار را نیز انجام دهیم باید نقطه هدف اصلی ما کاهش اعتیاد، کاهش آسیب و کاهش شیوع باشد.

پس از این اظهارات، هجدهمین کنگره دانش اعتیاد در تاریخ 11 شهریور آغاز شد که ذوالفقاری در حاشیه این کنگره و در جمع خبرنگاران، گفت: الان با توجه به بررسی‌های صورت گرفته و با توجه به قوانین داخلی و بین‌المللی و ضرورت‌ها، «کشت شاهدانه و شقایق اولیفرا» به جمع‌بندی رسیده و این پیشنهاد ارائه شده است. باید جلسه عالی ستاد مبارزه با مواد مخدر تشکیل شود تا در آن جلسه درباره این پیشنهاد تصمیم‌گیری  شود. 

این اظهارات ذوالفقاری در ادامه با واکنش‌هایی مواجه شد که او را مجبور کند از تریبون رسمی اعلام کند که اینکه برخی مدعی شده‌اند قرار است کشت مخدر در کشور آزاد شود، برداشت غلط و اشتباهی است و اساساً در صورت تصویب پیشنهاد ارائه شده، «شقایق الیفرا» و «شاهدانه» گیاهانی نیستند که تولیدات آنها قابل استحصال توسط کشاورزان باشد.

اما این اظهارات آقای ذوالفقاری در حالی صورت گرفت که واکنش‌ها درباره تصمیم برای تأمین نیاز وزارت بهداشت به مواد اولیه داروهای آرام‌بخش، بیشتر از آنکه متمرکز بر «آزادی کشت» باشد، حول مسئله نوع ماده‌ای بود که قرار است داخل کشور زیر کشت برود. 

پیش و پس از واکنش‌های مورد اشاره دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه، افراد و نهادهایی بودند که مشخصاً سرانجام پیشنهاد ارائه شده درباره کشت داخلی را، متوجه «کِشت خشخاش» می‌دانند؛ به عنوان مثال اسحاق اسماعیلی رئیس اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو روز نهم شهریور صراحت از لزوم بازگشت ایران به کشت قانونی خشخاش برای تأمین مواد اولیه دارویی خبر داده و بود در ادامه روز پانزدهم شهریور هم گفته بود که داروهای مشتق از تریاک در درمان بیماران سرطانی، صعب‌العلاج و جانبازان حیاتی هستند و نباید با موضوع سوء مصرف خلط شوند.

وی ادامه داد: این داروها نقش بی‌بدیلی در اتاق‌های عمل و روند درمان بیماران دارند و حذف یا کمبود آنها می‌تواند آسیب جدی به سلامت بیماران وارد کند. با اجرای درست کشت قانونی و دریافت مجوز از هیئت بین‌المللی کنترل مواد مخدر (INCB)، ایران قادر خواهد بود علاوه بر تأمین نیاز داخل، در بازارهای جهانی از جمله اروپا، آسیای جنوب شرقی و آمریکای جنوبی حضور پیدا کند.

در کنار این گفته‌های رئیس اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، خانم مهاجرانی سخنگوی دولت نیز، روز 18 شهریور در جمع خبرنگاران و در پاسخ به سوالی درباره خبر مجوز کاشت خشخاش در کشور، عنوان کرد: کاشت خشخاش باتوجه به نیازهای دارویی و دسته ضددردها ریشه در پیش از انقلاب دارد که بعد از انقلاب از این امر استعفا داد و به سمت واردات حرکت کرد. با توجه به تغییرات سیاسی در افغانستان منابع ما به‌سرعت رو به‌ کاهش گذاشت.

مهاجرانی تأکید کرد که با توجه به اینکه مسئله تحریم‌ها و برخی سیاسی‌کاری‌ها ممکن بود بحث تأمین از طریق واردات را ناپایدار کند، به همین دلیل جمع‌بندی بر تولید داخلی قرار گرفت که با سازوکار نظارتی انجام می‌شود.

با وجود این اظهارات صریح درباره «لزوم» و «تصمیم» کشت خشخاش در کشور، ستاد مبارزه با مواد مخدر در ادامه تأکید کرد که اساساً برنامه‌ای برای کشت خشخاش ندارد و فقط قرار است گیاه شقایق الیفرا برای تأمین نیاز وزارت بهداشت، در کشور کشت شود. 

محمد ترحمی، مدیرکل حقوقی ستاد مبارزه با مواد مخدر روز ششم مهرماه گفت: معنای این زمزمه‌هایی که الآن شنیده می‌شود، کشت قانونی خشخاش نیست؛ در لایحه‌ای که در حال ارسال است، اتفاقاً با کشت غیرقانونی خشخاش به شدت و تلخی برخورد خواهد شد. آن چیزی که به نام الزام به کشت برای قسمتی از نیاز کشور برای تولید دارو در نظر گرفته شده، کشت شقایق الیفرا است که امکان تیغ زدن و استحصال شیره تریاک از آن وجود ندارد بلکه باید از طریق زراعی برداشت شود، به کارخانه منتقل شود و آنجا استحصال محصول صورت گیرد.

محمد زارعی قائم‌ مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز 2 روز بعد اعلام کرد: اصلاً بحث کشت خشخاش تریاک‌دار که این روزها متداول است، مطرح نیست، بلکه بحث درباره نوعی خاصی از شقایق به نام «شقایق الیفرا» به منظور مصارف دارویی است که در ایران رشد می‌کند؛ کاشت، داشت و برداشت آن متفاوت است و در برداشت نیز با تیغ‌زنی و مسائل اینچنینی قابل استحصال نیست.

وی ادامه داد: سیاست جمهوری اسلامی ایران تغییر نکرده و اخیراً دستورالعمل‌های بسیار محکمی را درباره برخورد و جمع‌آوری داشتیم، حتی اکنون لایحه اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است که یکی از مفاد آن مربوط به تشدید برخورد با افرادی است که کشت و برداشت غیرقانونی داشته باشند و حتی تا مصادره زمین این افراد نیز پیش می‌رود لذا این موضوع [آزاد شدن کشت خشخاش] صحت ندارد.

این تأکیدات مسئولان مختلف ستاد مبارزه با مواد مخدر در نفی احتمال هرگونه کشت خشخاش در کشور در حالی است که مسئله احتمال یا لزوم کشت خشخاش در کشور نه نقل محافل مردم و شهروندان عادی و نه حتی رسانه‌های کشور نبوده است بلکه هرچه بوده از زبان مسئولان کشور مطرح شده است؛ احتمال و لزوم کشت خشخاش به مراتب از سوی مسئولان وزارت بهداشت یا مشخصاً سازمان غذا و دارو مطرح شده و حتی فراتر از آن، سخنگوی دولت صراحتاً در جمع خبرنگاران اعلام کرده که کشت خشخاش در داخل کشور با رعایت ضوابط و ملاحظات مربوطه به جمع‌بندی رسیده است.

حتی با وجود انکار چندباره مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر در این زمینه، آقای اسحاق اسماعیلی رئیس اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، برای چندمین بار روز گذشته دهم مهرماه اعلام کرد که فقط دو مسیر برای تأمین پایدار داروهای حیاتی وجود دارد؛ بازگشت به کشت قانونی خشخاش یا واردات مطمئن و کنترل‌شده، و هرگونه تأخیر در این مسیر می‌تواند به بیماران آسیب بزند. البته واردات، به‌دلیل ارزبری بالا و سهل‌الوصول نبودن، مشکلات خاص خود را دارد.

نکته مهم‌تر این است که در کنار این اظهارات و برخلاف گفته‌های مدیرکل حقوقی و قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر که قاطعانه احتمال کشت خشخاش در کشور را رد می‌‌کنند، آقای ذوالفقاری دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در حاشیه کنگره دانش اعتیاد، در کنار ارائه پیشنهاد «کشت شاهدانه و شقایق اولیفرا»، اعلام کرده بود که بررسی‌های ما در این زمینه در دو بخش است؛ بخش اول «کشت شاهدانه و الیفرا» است که جمع‌بندی شده و قرار است در جلسه ستاد عالی مبارزه با مواد مخدر درباره آن تصمیم‌گیری شود. بخش دیگر در مورد خشخاش است که در همین پیشنهاد ارائه شده، این مسئله مطرح شده که مجوز بررسی صادر شود که آیا اگر واردات انجام بدهیم برای کشور مناسب‌تر است  یا نه، به صورت کنترل شده؛ که هم باید موافقت‌های بین‌المللی صورت بگیرد و هم قانون داخلی مرتبط با آن باید اصلاح شود که آن هم مرحله دوم است. 

جدای از سوءبرداشت، اشتباه شناختی، اشتباه لفظی و حتی اشتباه به دلیل شباهت ظاهری گیاهان، که ممکن است برفرض از مردم عادی و رسانه‌ها تا حتی سخنگوی دولت را به اظهارنظر اشتباه درباره این مسئله واداشته باشد،‌ دیگر نمی‌توان و نباید احتمال داد که مسئولان در وزارت بهداشت و بازهم مشخصاً مسئول اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در این زمینه اشتباه کند.

وقتی رویه این است که وزارت بهداشت اعلام نیاز کند و ستاد مبارزه با مواد مخدر براساس این اعلام نیاز، درصدد رفع نیاز برآید، حالا که مسئول اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، مشخصاً و فقط از لزوم «کِشت خشخاش» سخن می‌گوید، آیا می‌توان گفت دچار اشتباه لفظی، اشتباه در تشخیص و یا سوءبرداشت شده است؟

در این زمینه حرف و سخن بسیار است اما باید مشخص شود که دلیل این تضاد و تناقض در اعلام ماده‌ای که قرار است تحت کنترل و بدون نشت در کشور کشت شود تا نیاز وزارت بهداشت برای تولید داروهای آرام‌بخش را برطرف کند چیست؟ خشخاش همان شقایق است؟ 

انتهای پیام/