قاتل «مارتین لوتر کینگ» کیست؟؛ رمزگشایی از یک پرونده پرابهام ترور بعد از ۵۷ سال

‌خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا پنجشنبه گذشته (۴ بهمن) فرمان اجرایی برای آزادسازی تمامی اسناد محرمانه باقی‌مانده از پرونده ترور «مارتین لوتر کینگ» فعال مدنی را امضا کرد؛ فرمانی که در آن پرونده ترور «جان اف. کندی» رئیس جمهور اسبق و «رابرت اف. کندی» سناتور آمریکایی نیز به چشم می‌خورد.

اینک توجه‌ها به پرونده ترورهای سیاسی در آمریکا معطوف شده و در این گزارش تلاش خواهیم کرد تا در حد امکان به بررسی زندگی لوتر کینگ و ماجرای ترور این فعال مدنی بپردازیم؛ فردی که به عنوان رهبر برجسته جنبش حقوق مدنی آمریکا، در طول دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ برای برابری نژادی، پایان دادن به تبعیض و حقوق سیاه‌پوستان مبارزه کرد و به یکی از بزرگ‌ترین نمادهای جنبش ضدنژادپرستی و شناخته‌شده‌ترین شخصیت در مبارزه برای حقوق بشر و آزادی تبدیل شد.

از تولد تا رهبری جنبش مدنی در آمریکا

لوتر کینگ در ۱۵ ژانویه ۱۹۲۹ در آتلانتا در ایالت جورجیا و در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. پدر او، کشیش مارتین لوتر کینگ سینیور، نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او داشت. کینگ از همان دوران کودکی با تبعیض‌های نژادی آشنا شد و این تجربیات اولیه تأثیر عمیقی بر زندگی و فعالیت‌های او گذاشت.

او در دانشگاه «مورهاوس» تحصیل و سپس دکترای الهیات خود را از دانشگاه «بوستون» دریافت کرد. لوتر کینگ در این دوران با فلسفه عدم خشونت «مهاتما گاندی» رهبر سیاسی و معنوی هند و نیز نماد مبارزه بدون خشونت در این کشور آشنا شد که بعدها مبنای استراتژی‌های مبارزاتی او شد.

کینگ در سال ۱۹۵۵ با رهبری تحریم اتوبوس‌های مونتگومری به شهرت رسید. این تحریم، که در اعتراض به بازداشت «رزا پارکس» -زنی سیاه‌پوست که از دادن صندلی خود به مردی سفیدپوست امتناع کرده بود- برگزار شد، آغازگر جنبشی بزرگ برای مبارزه با تبعیض نژادی در آمریکا بود. رهبری او در این حرکت باعث شد که لوتر کینگ به یکی از چهره‌های برجسته جنبش حقوق مدنی تبدیل شود.

یکی از ویژگی‌های بارز مبارزات کینگ، پایبندی او به فلسفه عدم خشونت بود. او باور داشت که تنها راه رسیدن به تغییرات پایدار اجتماعی، مقاومت مسالمت‌آمیز است. این دیدگاه او الهام‌بخش هزاران نفر در سراسر جهان شد و توانست حمایت گسترده‌ای از جنبش حقوق مدنی جلب کند. کینگ بارها تاکید کرد که هدف او ایجاد جامعه‌ای است که در آن مردم بر اساس شخصیت خود قضاوت شوند، نه رنگ پوستشان.

یکی از به‌یادماندنی‌ترین لحظات در زندگی مارتین لوتر کینگ، سخنرانی تاریخی او با عنوان «من رویایی دارم» (I Have a Dream) در جریان راهپیمایی واشنگتن در ۲۸ اوت ۱۹۶۳ بود. این سخنرانی که در برابر جمعیتی بالغ بر ۲۵۰ هزار نفر برگزار شد، خواسته‌های او برای برابری نژادی و پایان دادن به تبعیض را به روشنی بیان کرد. این سخنان الهام‌بخش، نقطه عطفی در جنبش حقوق مدنی بود و همچنان به‌عنوان یکی از بزرگترین سخنرانی‌های تاریخ آمریکا شناخته می‌شود.

سایه ترور بر خانواده لوترکینگ؛ قصه‌ای تلخ و پرابهام

در این مدت لوترکینگ و اعضای خانواده وی بارها مورد سو قصد قرار گرفتند. حدود یک دهه قبل از ترور مارتین لوتر کینگ (سال ۱۹۵۸)، زمانی که وی در فروشگاه بزرگ «بلومشتاین» در «هارلم» مشغول امضای کتاب بود زنی سیاه‌پوست (ایزولا ور کوری) از صف بیرون آمد و فریاد زد: «این مارتین لوتر کینگ است؟» کینگ که در آن زمان ۲۹ سال سن داشت و در حال امضای کتاب خاطراتش بود، به وی پاسخ داد.

به گفته مؤسسه تحقیقاتی و آموزشی مارتین لوتر کینگ در دانشگاه «استنفورد» آن زن سپس به سوی کینگ حمله کرد و تیغه‌ای ۱۷ سانتی متری را در سمت چپ سینه او فرو برد. کینگ برای عمل جراحی به بیمارستان منتقل شد. پزشکان بعداً به او گفتند که اگر عطسه کرده بود تیغه‌ای که در نزدیکی آئورت او قرار داشت می‌توانست باعث مرگش شود و او شانس آورده بود.

کینگ حدود یک دهه پس از آن حادثه (۴ آوریل ۱۹۶۸) در بالکن یک مُتِل در ممفیس هدف گلوله قرار گرفت و به قتل رسید.

این ترور که توسط «جیمز ارل ری» یک جنایتکار سابقه‌دار، انجام شد، موجی از شوک و اندوه را در سراسر آمریکا و جهان به وجود آورد. جیمز ارل ری به جرم این قتل دستگیر و محکوم شد، اما فرضیه‌های توطئه پیرامون این حادثه همچنان ادامه دارد.

‌بسیاری معتقدند که ترور کینگ تنها کار یک فرد نبوده و شبکه‌ای از عوامل پشت این حادثه وجود داشته است. برخی از نظریه‌ها به دخالت دولت آمریکا یا اف‌بی‌آی اشاره دارند، که در آن زمان تحت رهبری «جی. ادگار هوور» فعالیت‌های کینگ را تحت نظارت شدید داشت و او را تهدیدی برای امنیت ملی می‌دانست.

لازم به ذکر است که هوور یکی از چهره‌های بحث‌برانگیز و تأثیرگذار در تاریخ سیاسی و امنیتی آمریکا است. او به‌عنوان اولین رئیس پلیس فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) شناخته می‌شود و نزدیک به ۵۰ سال (۱۹۲۴ تا ۱۹۷۲) ریاست این سازمان را بر عهده داشت. دوران مدیریت طولانی او با موفقیت‌های بزرگ و جنجال‌های بی‌شمار همراه بود.

از نگاه ناظران، بسیاری از نظریه‌ها بر اساس شواهدی از نظارت گسترده و تلاش‌های مستند برای بی‌اعتبار کردن کینگ شکل گرفته‌اند. برخی دیگر نیز به دخالت گروه‌های نژادپرست افراطی اشاره می‌کنند که از نفوذ و تأثیر کینگ در جامعه وحشت داشتند.

تنها ۶ سال بعد از قتل مارتین لوترکینگ، «آلبرتا ویلیامز کینگ» مادر او نیز ترور شد. او در سال ۱۹۷۴ هنگام نواختن ارگ در یک مراسم کلیسای «باپتیست ابنزر» در آتلانتا توسط «مارکوس وین چنالت» مرد جوانی از اوهایو کشته شد. قاتل مدعی شد که در اصل قصد داشته «مارتین لوتر کینگ سینیور» پدر خانواده را که او نیز در کلیسا بوده به قتل برساند.

دستاوردهای تاریخی و ماندگار لوتر کینگ

با تلاش‌های بی‌وقفه، کینگ و هم‌رزمانش، قانون حقوق مدنی در سال ۱۹۶۴ تصویب شد. این قانون که جداسازی نژادی در اماکن عمومی را ممنوع کرد، نقطه عطفی در تاریخ آمریکا به شمار می‌آید. در همین سال او به‌عنوان جوان‌ترین فرد، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد. لوتر کینگ این جایزه را به عنوان نمادی از تلاش‌های همه کسانی که برای عدالت و برابری تلاش می‌کردند، پذیرفت.

تصویب قانون حق رأی (۱۹۶۵) از دیگر دستاوردهای لوتر کینگ بود. وی با رهبری مبارزات گسترده در سراسر جنوب آمریکا، به ویژه در شهر سلما، نقش مؤثری در تصویب قانون حق رأی داشت. این قانون موانع تبعیض‌آمیز علیه سیاه‌پوستان در رأی‌گیری را از میان برداشت و به تقویت دموکراسی در آمریکا کمک کرد.

لوتر کینگ برای سخنرانی مشهورش با عنوان «چرا من با جنگ در ویتنام مخالف هستم» که در نیویورک برای محکوم کردن جنگ ویتنام یک سال پیش از کشته شدنش ایراد شده بود، برنده بهترین ضبط کلمه گفتاری شد. کینگ در دو دوره پیش از آن در سال ۱۹۶۹ برای سخنرانی «من رویایی دارم» و در سال ۱۹۶۴ برای سخنرانی «ما باید غلبه کنیم» نامزد دریافت جایزه موسیقی «گِرَمی» شده بود و پس از مرگش در سال ۱۹۷۱ برنده آن شد.

‌اهمیت مارتین لوتر کینگ در تاریخ معاصر را نمی‌توان نادیده گرفت. او تنها یک رهبر سیاسی نبود بلکه نماد امید، مقاومت و تحول اجتماعی به شمار می‌رفت. وی نشان داد که چگونه می‌توان با شجاعت و اراده، در برابر بی‌عدالتی ایستاد و مسیر تاریخ را تغییر داد. تلاش‌های او نه تنها به بهبود شرایط زندگی سیاه‌پوستان آمریکا کمک کرد، بلکه الهام‌بخش جنبش‌های حقوق بشر در سراسر جهان شد.

حال باید منتظر ماند و دید که بعد از دستور اجرایی ترامپ برای افشای جزئیات این پرونده رازآلود، چه اسناد و اطلاعات جدیدی درباره ترور رهبر جنبش حقوق مدنی آمریکا برملا خواهد شد.