راز سر به مٌهر پرونده ترور «رابرت اف. کندی»؛ «سرحان سرحان» تنها قاتل بود؟

‌خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا پنجشنبه گذشته (۴ بهمن) فرمان اجرایی برای آزادسازی تمامی اسناد محرمانه باقی‌مانده از پرونده ترور «رابرت اف. کندی» سناتور و برادر کوچک «جان اف. کندی» رئیس جمهور اسبق آمریکا را امضا کرد؛ فرمانی که در آن پرونده ترور خود «جان اف. کندی» و نیز «مارتین لوتر کینگ» فعال مدنی نیز به چشم می‌خورد.

فضای تاریخی و سیاسی آمریکا در دوره ترور

دهه ۱۹۶۰ میلادی برای آمریکا دهه‌ای پرآشوب بود. این کشور با جنبش‌های حقوق مدنی، جنگ ویتنام و اعتراضات گسترده اجتماعی دست به گریبان بود. رابرت اف. کندی، پس از ترور برادرش جان اف. کندی در سال ۱۹۶۳، به عنوان یکی از صدای‌های برجسته در دفاع از عدالت اجتماعی، کاهش فقر، و پایان دادن به جنگ ویتنام شناخته شد. او با محبوبیتی گسترده در میان قشرهای مختلف جامعه، به خصوص جوانان، قصد داشت از طریق مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ۱۹۶۸ تغییری اساسی در سیاست‌های آمریکا ایجاد کند.

در شب ۵ ژوئن ۱۹۶۸، پس از پیروزی در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات در ایالت کالیفرنیا، کندی در هتل امباسادور لس‌آنجلس به ضرب گلوله کشته شد. این واقعه در حالی رخ داد که او امید داشت تا نامزدی حزب دموکرات برای انتخابات ریاست جمهوری را به دست آورد.

کندی پس از سخنرانی پیروزی خود در هتل امباسادور، از طریق آشپزخانه‌ای که به سالن اصلی متصل بود، قصد ترک محل را داشت. در همین لحظه، فردی به نام «سرحان سرحان» (با نام کامل سرحان بشاره سرحان)، یک جوان فلسطینی‌تبار با شلیک چند گلوله او را هدف قرار داد. کندی به شدت مجروح شد و پس از انتقال به بیمارستان، در ساعات اولیه روز ۶ ژوئن جان خود را از دست داد. پنج نفر دیگر نیز در این حمله زخمی شدند.

سرحان بلافاصله در صحنه دستگیر شد. او در ابتدا اعتراف کرد که به دلیل حمایت کندی از رژیم صهیونیستی، تصمیم به ترور او گرفته است. دادگاه او در سال ۱۹۶۹ به صدور حکم حبس ابد منجر شد.

سرحان همچنان زنده است. او در ۱۹ مارس ۱۹۴۴ در قدس به دنیا آمد. او ابتدا به جرم قتل کندی به اعدام محکوم شد، اما در سال ۱۹۷۲ حکم او به حبس ابد کاهش یافت. در اوت ۲۰۲۱، کمیسیون آزادی مشروط کالیفرنیا با آزادی مشروط او موافقت کرد، اما این تصمیم نیاز به تأیید نهایی داشت. در ژانویه ۲۰۲۲، «گاوین نیوسام» فرماندار کالیفرنیا، این آزادی مشروط را رد کرد. در مارس ۲۰۲۳ نیز درخواست آزادی مشروط او مجدداً رد شد. سرحان ۸۰ ساله همچنان در زندان به سر می‌برد.

تحقیقات و پرسش‌های بی‌پاسخ

تحقیقات رسمی درباره ترور کندی به سرعت به نتیجه رسید و سرحان به عنوان تنها عامل ترور معرفی شد. اما از همان ابتدا، بسیاری از افراد و گروه‌ها نسبت به این نتیجه‌گیری ابراز تردید کردند. برخی از پرسش‌های کلیدی که همچنان مطرح هستند عبارت‌اند از:

• زاویه شلیک گلوله‌ها: گزارش پزشکی قانونی نشان داد که گلوله‌ای که باعث مرگ کندی شد، از فاصله نزدیک و از پشت سر او شلیک شده است. این در حالی است که شاهدان عینی گزارش دادند که سرحان در مقابل کندی قرار داشت.
• تعداد گلوله‌ها: سلاح سرحان یک تپانچه با ظرفیت هشت گلوله بود، اما برخی از شاهدان و کارشناسان معتقدند که بیش از هشت گلوله شلیک شده است. این امر احتمال وجود تیرانداز دوم را مطرح می‌کند.
• انگیزه واقعی سرحان: هرچند او در ابتدا انگیزه خود را بیان کرد، اما بعدها در دادگاه‌ها و مصاحبه‌ها اظهار داشت که چیزی از حادثه به خاطر نمی‌آورد.

تئوری‌های توطئه

ترور رابرت اف. کندی، همانند ترور برادر بزرگترش جان اف. کندی، به بستری برای گمانه‌زنی‌ها و تئوری‌های توطئه تبدیل شده‌است. برخی از این تئوری‌ها عبارت‌اند از:

۱. وجود تیرانداز دوم: بر اساس شواهد صوتی و شهادت برخی از شاهدان، برخی معتقدند که فرد دیگری نیز در محل حادثه حضور داشته و اقدام به شلیک کرده است. این نظریه تاکنون به طور کامل تأیید یا رد نشده است.

۲. دخالت سازمان‌های اطلاعاتی: برخی نظریه‌پردازان معتقدند که سازمان‌هایی مانند سیا یا اف‌بی‌آی ممکن است در ترور دخالت داشته باشند، به خصوص به دلیل تهدیدی که کندی برای ساختار قدرت موجود محسوب می‌شد.

۳. شست‌وشوی مغزی: این نظریه ادعا می‌کند که سرحان تحت تأثیر هیپنوتیزم یا روش‌های دیگر شست‌وشوی مغزی قرار گرفته و به عنوان «قربانی» برای پوشش تیراندازان واقعی استفاده شده است.

پیامدها و تأثیرات سیاسی ترور کندی

مرگ رابرت اف. کندی ضربه‌ای بزرگ به جنبش‌های اصلاح‌طلبانه و سیاست‌های مترقی در آمریکا وارد کرد. بسیاری از حامیان او معتقد بودند که او می‌توانست جنگ ویتنام را پایان و شکاف‌های اجتماعی و نژادی را کاهش دهد و اصلاحات ساختاری در حوزه عدالت اجتماعی و اقتصادی ایجاد کند.

ترور کندی همچنین حزب دموکرات را با بحران مواجه کرد. در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۹۶۸، پس از حذف کندی، حزب دموکرات نتوانست نامزدی قوی و متحدکننده ارائه دهد. «هوبرت هامفری» که به جای کندی به عنوان نامزد دموکرات‌ها معرفی شد، موفق نشد در برابر «ریچارد نیکسون» نامزد جمهوری‌خواهان، پیروز شود. این شکست راه را برای ورود نیکسون به کاخ سفید هموار کرد و منجر به تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های داخلی و خارجی آمریکا شد.

ترور کندی همچنین نماد پایان یک دوره امیدواری در سیاست آمریکا بود. در دهه ۱۹۶۰، کندی‌ها نماد تحول و پیشرفت بودند و مرگ رابرت کندی بسیاری را نسبت به امکان ایجاد تغییرات اساسی در ساختار قدرت آمریکا ناامید کرد.

از سوی دیگر، این حادثه باعث شد تا بحث‌ها پیرامون امنیت شخصیت‌های سیاسی، نقش رسانه‌ها در شکل‌دهی افکار عمومی و همچنین تأثیر سازمان‌های اطلاعاتی در سیاست داخلی آمریکا به شکلی جدی‌تر مطرح شود. همچنین، جنبش‌های مدنی و ضد جنگ که امید بسیاری به رهبری کندی داشتند، با این خلأ رهبری به تدریج تضعیف شدند.

نتیجه‌گیری

رابرت اف. کندی (ملقب به بابی)، سناتور ایالت نیویورک و برادر کوچک‌تر جان اف. کندی رئیس‌جمهور سابق آمریکا، یکی از چهره‌های برجسته سیاسی دهه ۱۹۶۰ بود. زندگی و مرگ او نمادی از دوران پرتلاطم ایالات متحده در میانه قرن بیستم به شمار می‌رود. ترور او در تاریخ ۵ ژوئن ۱۹۶۸ نه تنها نقطه‌ای تلخ در تاریخ سیاسی این کشور بود، بلکه همچنان به عنوان موضوعی مناقشه‌برانگیز باقی مانده است.

همچنین ترور رابرت اف. کندی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و پرسش‌های زیادی در این ارتباط مطرح می‌شود. هرچند تحقیقات رسمی سرحان را به عنوان تنها عامل این حادثه معرفی کردند، اما شواهد و تئوری‌های مختلف همچنان این نتیجه‌گیری را به چالش می‌کشند. فارغ از اینکه چه کسی یا چه گروهی مسئول این ترور بود، مرگ کندی نمادی از نابودی امید به اصلاحات اجتماعی و سیاسی در یکی از پرآشوب‌ترین دوران‌های تاریخ آمریکا است.

در ارتباط با اینکه چرا ترامپ در روزهای نخست دور دوم ریاست جمهوری خود در صدد افشای اطلاعات مرتبط با این پرونده برآمده‌است، ناظران بر این باورند که این رغبت به دلایل سیاسی، شخصی، یا رسانه‌ای ارتباط دارد. ممکن است او بخواهد با جلب توجه عمومی به این پرونده‌ها، فشارهای رسانه‌ای یا سیاسی کنونی علیه خود یا جمهوری‌خواهان را کاهش دهد. همچنین، افشای چنین اسنادی می‌تواند زمینه‌ای برای زیر سوال بردن دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی مانند سیا یا اف‌بی‌آی باشد که ترامپ بارها آنها را به جانبداری از نخبگان دموکرات یا «دولت پنهان» متهم کرده است.