فرانسه در مسیر افول جهانی؛ «ماکرون» چگونه فرانسوی‌ها را ناامید کرد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: فرانسه به عنوان یکی از مهمترین استعمارگران تاریخ و نیز به عنوان عضو دائمی شورای امنیت و عضو باشگاه هسته‌ای و پیمان نظامی ناتو، طی چندین دهه، از امتیازات انحصاری در امور بین‌المللی برخوردار بوده است. این کشور همچنین در کنار آلمان، به عنوان مهمترین عضو اتحادیه اروپا شناخته می‌شد اما حالا مدتی است که ورق برگشته و حتی اندیشکده‌های غربی نیز بر این باورند که فرانسه طی چند سال گذشته، بخش قابل توجهی از نفوذ سیاسی خود را از دست داده و در معادلات کنونی نظام بین الملل، از تاثیر سابق برخوردار نیست.

گزارش شورای روابط خارجی اروپا (ECFR)، تاکنون بارها به این موضوع اشاره کرده که فرانسه در زمینه‌هایی همچون مشارکت در کمک‌های بشردوستانه، تلاش برای میانجی‌گری و گسترش صلح و موارد دیگر، رویکرد کاهلانه ای را در پیش گرفته است؛ آن هم در شرایطی که به دلیل اظهارات ماکرون درباره «مرگ مغزی ناتو» کشورهای عضو این پیمان نظامی غربی، دل خوشی نسبت به مواضع او ندارند.

ماکرون بر دوراهی استعفا

ماکرون به این امید انتخابات پیش از موعد را برگزار کرد که ترس از لوپن و چپگرایان رادیکال، باعث وحشت رای دهندگان فرانسوی شود. با این حال، نتیجه این بود که لوپن تعداد زیادی از آراء را به دست آورد و بلوک ماکرون ناچار شد از چپ کمک بگیرد. اما پس از مدتی کوتاه، متحدان جناح چپ را کنار گذاشت و توافقی را منعقد کرد که به موجب آن، لوپن از یک دولت میانه رو-محافظه کار تحت رهبری میشل بارنیه در ازای امتیازاتی در مورد سیاست مهاجرت و سایر موضوعات حمایت می‌کرد.

با این حال، لوپن با وجود موانع حقوقی بسیار، به کار بارنیه نیز پایان داد و حالا تحلیلگران می‌گویند بهتر است ماکرون کناره‌گیری کند چرا که دوگل در سال ١٩٦٩ میلادی، با شکست‌هایی به مراتب کمتر از ناکامی‌های ماکرون، از قدرت کنار رفت. اگر ماکرون نیز دست به چنین اقدامی بزند جای تعجب ندارد، زیرا با وضعیت فعلی، دوام آوردن او تا انتخابات سال ٢٠٢٧ میلادی، آسان نخواهد بود.

روزنامه مشهور «فیگارو» چاپ پاریس، در گزارشی دست روی این موضوع گذاشته که مدت‌هاست نفوذ خارجی فرانسه کاهش یافته و در بحران‌های بین المللی و منطقه‌ای، توان نقش آفرینی ندارد. فیگارو به این موضوع نیز اذعان کرده که از سال ۲۰۱۷ میلادی که امانوئل ماکرون به عنوان رئیس جمهور وارد الیزه شده، مشکلات بزرگی به وجود آمده که یکی از مهمترین آنها، نارضایتی عمومی از سیاست‌های اقتصادی ماکرون و بی‌اعتنایی او به اقشار و طبقات فقیر جامعه است که موجب شده نابرابری بیشتر شود. اگرچه اوج واکنش به نابربری در جریان اعتراضات جلیقه‌زردها در سال ۲۰۱۸ میلادی پدیدار شد، اما هنوز هم دامنه نارضایتی در حال گسترده شدن است.

فیگارو به این نیز اشاره کرده که بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی میدانی، تنها در عرض یک ماه، تمایل مردم فرانسه به کنار رفتن ماکرون، از ٥٤ درصد به ۶۱ درصد رسیده است. در همین حال ،۷۲ درصد از مردم فرانسه بر این باورند که امیدوار نیستند وعده‌های اقتصادی رئیس جمهور محقق شود.

ماکرون که مدعی بود در جریان برخی بحران‌های بین‌المللی مانند جنگ روسیه و اوکراین، از ظرفیت دیپلماتیک کشورش بهره می‌گیرد، عملاً کاری کرد که پیامدهای منفی اقتصادی، بر خود فرانسه نیز فشار وارد کند. در مدت اخیر نیز، در جریان برگزاری انتخابات پارلمانی پیش از موعد، کشور فرانسه عملاً وارد یک بن‌بست سیاسی آشکار شد.

در گزارش مفصل روزنامه انگلیسی زبان دیلی صباح چاپ آنکارا نیز، با چنین تحلیلی روبرو هستیم: «انتخابات پارلمانی نشان داد که آشفتگی کامل بر فضای سیاسی فرانسه، سایه انداخته است. حالا همه فعالان سیاسی پاریس به خوبی می‌دانند که ناتوانی رئیس جمهور امانوئل ماکرون، منجر به هرج و مرج در سیاست فرانسه شده و البته علاوه بر مشکلات داخلی، معضل دیگری نیز وجود دارد و آن، کاهش نفوذ فرانسه در سطح بین‌المللی است.

برخی از تحلیلگران اقتصادی نیز معتقدند که مشکل فرانسه فقط به خاطر شرایط اقتصادی نامناسب، کاهش محبوبیت ماکرون و کاهش نفوذ بین‌المللی نیست و پاریس، در بخش قدرت نرم نیز با مانع و دست‌انداز مواجه شده است. برتراند شووت مدیر عامل برند فاینانس فرانسه و متخصص در زمینه برندسازی، به این مسأله اشاره می‌کند که فرانسه همواره از حیث گستردگی فعالیت در بخش‌های روابط بین‌الملل، گردشگری، فرهنگ و میراث تاریخی و هنر و سرگرمی، امتیازات بالایی داشته و همواره کانون برندهای لوکس و دنیای مُد بوده اما در پیگیری اهداف تحول آفرین و اعمال تغییرات در سطح ملی و بین‌المللی با مانعی به نام کاهش قدرت نرم روبرو شده است.

اروپا و تبعات افول فرانسه

پس از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، فرانسه و آلمان همواره به عنوان مهمترین قدرت‌های این اتحادیه شناخته می‌شوند. در نتیجه، مشکلات سیاسی آن‌ها، به طور مستقیم بر کل اتحادیه اثر می‌گذارد. آناتول لیون پژوهشگر ارشد موسسه تحقیقاتی کوئینسی درباره این موضوع گفته است: «فرانسه و آلمان، دو کشور مهمی محسوب می‌شوند که برای اقتصاد اروپا بسیار مهم هستند اما تنها در عرض یک ماه، دولت هر دو کشور، با سقوط، اختلافات داخلی و تنش بر سر چند و چون مقابله با کسری بودجه روبرو شدند».

در هر دو مورد، مشکلات مالی آنها، ترکیبی از رکود اقتصادی و فشار بر بودجه‌های رفاهی با هزینه‌های حمایت تسلیحاتی از اوکراین، به شدت وخیم‌تر شده است. عملاً می‌توان دید که در فرانسه، بحران مالی منجر به زوال احزاب سیاسی جریان اصلی شده و زمینه برای رشد سیاستمداران افراطی و تندرو فراهم شده است».

فرانسه در خاورمیانه و آفریقا

طی چند سال گذشته، فرانسه مدت‌ها به دنبال این بوده که به عنوان یک کنش‌گر خارجی اثر گذارد به شکل موذیانه در ساختار سیاسی لبنان، حرف خود را بر کرسی بنشاند اما توفیقی به دست نیاورده و به جرأت می‌توان گفت که بخش مهمی از مشکلات سیاسی لبنان، پیامد سیاست‌های فرانسه است. شواهد نشان می‌دهد که علاوه بر حزب الله لبنان، دیگر جریانات سیاسی نیز حاضر به حمایت از سمیر جعجع نیستند چرا که او به عنوان مهره مورد اعتماد فرانسه و رژیم صهیونیستی، جایگاه مردمی ندارد.

علاوه بر پرونده‌های لبنان و سوریه، فرانسه در آفریقا نیز ناکامی‌های سیاسی قابل توجهی داشته است. با وجود تلاش‌های سیاسی و امنیتی فرانسه برای تاثیرگذاری بر روند دولت‌سازی در لیبی، این کشور نفتی آفریقا، اعتنای چندانی به خواسته‌های پاریس ندارد و پاریس در دیگر کشورهای آفریقایی نظیر تونس و الجزایر نیز، نفوذ خود را از دست داده است.

تحلیل اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا، حاکی از این است که طیفی از دلایل متنوع، نفوذ فرانسه در کشورهای آفریقایی را کاهش داده است. از جمله این عوامل می‌توان به سیاست‌هایِ خود فرانسه، سیاست‌های رقبایی همچون چین، عربستان سعودی، امارات و ترکیه، ظهور نسل‌های جدید نخبگان آفریقایی، و ناتوانی دولت‌های تحت حمایت پاریس، اشاره کرد. در نتیجه، تمایل فزاینده‌ای در میان نخبگان جدید آفریقایی به وجود آمده که کشورهای خود را از وابستگی سنتی و یک‌جانبه فرانسه نجات دهند و به دنبال مشارکت‌های بین‌المللی گسترده و متنوع باشند.