پاسخ قطر به اسرائیل چگونه خواهد بود؟+ تحلیل ۷ کارشناس منطقه

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل، الناز رحمت نژاد: رژیم صهیونیستی روز سه شنبه ۱۸ شهریور جلسه هیئت مذاکره کننده جنبش مقاومت اسلامی حماس را در قلب دوحه پایتخت قطر با حمله هوایی هدف قرار داد؛ رویدادی که در کانون توجه رسانه‌های منطقه و جهان قرار گرفت. حمله جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به نشست مقامات حماس در دوحه در شرایطی روی داد که واشنگتن منتظر پاسخ حماس به «پیشنهاد صلح» جدید ارائه شده توسط ترامپ در غزه بود.

بنابر گزارش بسیاری از رسانه‌های غربی این حمله ضربه‌ای ویرانگر به تلاش‌ها برای دستیابی به توافقی برای پایان دادن به جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه است.

حمله هوایی اسرائیل به قطر یک واقعیت دیگری را نیز روشن کرد؛ اینکه هیچ کشوری در منطقه امن نیست، حتی اگر متحد نزدیک واشنگتن باشد؛ قطر هفتمین کشوری است که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ توسط رژیم صهیونیستی بمباران شده است.

«محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر دیشب در گفت‌وگو با شبکه «سی‌ان‌ان» در اظهاراتی شاید دور از انتظار، با ابراز خشم شدید از حملات اسرائیل، آن را «تروریسم دولتی» دانست و هشدار داد که «پاسخی از سوی منطقه در راه خواهد بود.»

خبرنگار مهر به منظور بررسی «پاسخ منطقه‌ای» قطر به تجاوز رژیم صهیونیستی با سید عباس موسوی، نماینده دبیرکل جنبش نجباء عراق در ایران، احمد الشامی، خبرنگار و کارشناس شبکه المسیره یمن، محمد مشیک، کارشناس حقوق بین الملل، بثینه علیقف خبرنگار رادیو النور و نویسنده المیادین، علی فضل الله، کیان الاسدی، و محمدبیات کارشناسان مسائل بین الملل گفتگو کرده که مشروح این گفتگوها در ادامه می‌آید:

پاسخ عملی از سوی قطر در کار نخواهد بود

سید عباس موسوی گفت: به دلیل هژمونی آمریکا بر دولت قطر، هیچ پاسخ عملی از سوی قطر در کار نخواهد بود. بیانیه‌ها صرفاً بیانیه‌های سیاسی برای حفظ چهره هستند.

وی افزود: هدف آنها از پشت این اظهارات فقط سیاسی و رسانه‌ای است. آنها می‌خواهند به دنیا این پیام را بدهند که ما ساکت نخواهیم نشست و پاسخ خواهیم داد. ما قوی هستیم و پاسخ خواهیم داد.

نماینده دبیرکل جنبش نجباء عراق در ایران مطرح کرد: وقتی کشوری که میزبان بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا یعنی پایگاه هوایی العدیده در خاورمیانه است و اسرائیل را تیپ نظامی وابسته به خود می‌داند، چگونه می‌تواند به اسرائیل پاسخ نظامی عملی بدهد؟

واکنش قطر نسبت به تجاوز اسرائیل دور از انتظار است

احمد الشامی گفت: متأسفانه رژیم قطر به شدت تحت سلطه آمریکا قرار دارد و دستگاه امنیتی و نظامی آن در اختیار آمریکاست. بنابراین، ما انتظار نداریم قطر هیچ واکنشی نسبت به تجاوز اسرائیل نشان دهد.

وی افزود: تنها راه قطر این است که آغاز به اخراج پایگاه‌های آمریکایی از خاک خود کند، کشور را به سوی استقلال ببرد و به شریک جنایت‌های جمعی متوسل نشود؛ تا مبادا مانند حمله اسرائیل به دوحه که با حمایت و موافقت آمریکا انجام شد از همان دستی که برای حفاظت به آن تکیه کرده است، سیلی بخورد.

سلاح کشورهای عربی بدون اجازه آمریکا قابل استفاده نیست

محمد مشیک درباره نوع پاسخ قطر به تجاوز رژیم صهیونیستی گفت: قطر کشور ثروتمندی است، اما از نظر نظامی، تفاوت قابل توجهی بین توانایی‌های آن و دشمن اسرائیلی وجود دارد. بنابراین، بعید است که قطر درگیر اقدام نظامی یکجانبه شود. این کشور برای محافظت از خود و ایجاد فشار گسترده بین‌المللی، به ویژه از سوی کشورهای منطقه، تصمیم گرفت با این کشورها مشورت کند.

وی افزود: در مورد پاسخ قطر، من به چند دلیل آن را به عنوان یک واکنش نظامی رد می‌کنم. اولاً؛ کشورهای خلیج فارس روابط خود را با دشمن اسرائیلی عادی‌سازی کرده‌اند. دوماً؛ پایگاه‌های نظامی آمریکا در کشورهای خلیج فارس وجود دارد و هواپیماهای اسرائیلی بر فراز آنها پرواز کرده‌اند. سوما؛ حمله اسرائیل ثابت کرد که سلاح‌های غربی که کشورهای عربی در اختیار دارند، بدون اجازه آمریکا قابل استفاده نیستند. منظور من در اینجا سامانه‌های پدافند هوایی و هواپیماهای جنگی است. چهارما؛ اخیراً علاوه بر نسل‌کشی جاری در غزه، حملات اسرائیل به بیش از یک کشور عربی نیز صورت گرفته است و بنابراین اعراب هیچ اقدامی انجام نداده‌اند. پنجما؛ هر یک از کشورهای خلیج فارس منافع خاصی دارند و اگر نفوذ آمریکا را نیز به آن اضافه کنیم، اعراب به دلیل اختلاف فاحش بین آنها و رژیم صهیونیستی در فناوری نظامی، جرات انجام هیچ اقدام نظامی را نخواهند داشت.

این کارشناس حقوق بین الملل مطرح کرد: قطر ممکن است از طریق مواضع کشورها و تلاش برای صدور قطعنامه توسط شورای امنیت (در صورت عدم استفاده ایالات متحده از حق وتو) پاسخ مسالمت‌آمیز حقوقی و سیاسی ارائه دهد.

وی در پایان افزود: صرف نظر از موضع برخی از کشورهای عربی در قبال تجاوز اسرائیل به غزه و نسل کشی، تجاوز علیه قطر حمله به کرامت کشورهای خلیج فارس است و اگر گام‌های مؤثری، چه نظامی و چه حتی سیاسی، برداشته نشود، این تجاوز تأثیر عمده‌ای بر آینده منطقه خواهد داشت و ما می‌دانیم که اسرائیل همچنان به نقض قوانین بین‌المللی و حقوق بشردوستانه بین‌المللی ادامه می‌دهد و به همین دلیل ممکن است حملات آن به کشورهای دیگر نیز گسترش یابد.

فشار واشنگتن بر قطر مانع واکنش می‌شود

بثینه علیق هم گفت: امیدواریم که واکنش و پاسخ به حمله اسرائیل به قطر جمعی باشد؛ با هماهنگی کشورهای عربی و همه طرف‌های منطقه‌ای، از جمله ترکیه و جمهوری اسلامی ایران باشد. اگر این اتفاق بیفتد، هرچند من آن را بعید می‌دانم، به این معنی است که منطقه وارد مرحله جدیدی شده است. با این حال، نباید نقش آمریکا و فشارهایی را که واشنگتن می‌تواند بر قطر، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و سایر کشورهای عربی وارد کند، دست کم بگیریم، فشارهایی که می‌تواند مانع از هرگونه واکنشی شود یا هر گامی را از معنا و اثربخشی آن محروم کند.

پاسخ به حمله اسرائیل فقط قطری نخواهد بود

کیان الاسدی هم در این‌باره گفت: واضح است که هرگونه واکنش احتمالی صرفاً قطری نخواهد بود، بلکه در چارچوب خلیج فارس و منطقه و بر اساس منشور شورای همکاری خلیج فارس (GCC) که بر همبستگی در مواجهه با هرگونه تجاوز تصریح می‌کند، مورد بحث قرار خواهد گرفت. با این حال، واقعیت سیاسی حکم می‌کند که با توجه به اینکه تصمیمات خلیج فارس وابسته به چتر حمایتی آمریکا است، گزینه نظامی باید کاملاً کنار گذاشته شود.

وی افزود: قطر تعدادی گزینه اهرمی دارد که می‌تواند به گام‌های عملی تبدیل شود، مانند اختلال در روند عادی‌سازی روابط، بازنگری در تعهدات منطقه‌ای خود یا استفاده از کانال‌های مستقیم خود با واشنگتن برای فشار بر اسرائیل در مورد مسائل مربوط به کمک‌های بشردوستانه و بازگشایی گذرگاه‌ها.

این کارشناس مسائل بین الملل عراقی مطرح کرد: اصل موضوع همچنان تابع اراده دوحه است؛ آیا خود را به بیانیه‌ها و تهدیدهای رسانه‌ای محدود خواهد کرد یا واقعاً به سمت تبدیل کلمات به عمل که در جبهه سیاسی و بشردوستانه تفاوت ایجاد می‌کند، حرکت خواهد کرد؟

به گفته وی، روزهای آینده میزان جدیت قطر در برخورد با تجاوز آشکار خواهد شد. برجسته‌ترین شاخص، فرسایش اعتماد، هرچند اندک، در رابطه با واشنگتن است، پس از آنکه این آگاهی در کشورهای خلیج فارس ریشه دواند که حمایت آمریکا یک چتر عمومی نیست، بلکه صرفاً مختص اسرائیل است.

بازدارندگی قطر نقض شده است

به گفته «محمد بیات» اولین حمله به قطر در جنگ ۱۲ روزه علیه ایران، از سوی ایران انجام شد؛ پایگاه نظامی العدیده آمریکا در این کشور مورد هدف قرار گرفت. حمله مجدد به قطر هم روز سه شنبه از سوی رژیم صهیونیستی انجام شد؛ رهبران حماس در دوحه مورد هدف قرار گرفتند. با این تفاسیر، قطر در موقعیتی قرار گرفته است که احساس می‌کند بازدارندگی‌اش نقض شده و باید به هر نحوی که شده آن را جبران کند.

وی افزود: ممکن است قطر یک پاسخ حتی نمایشی و اجتناب ناپذیر انجام بدهد اما اینکه به چه شکلی باشد، آیا از سمت کشورهای منطقه به صورت مشترک باشد یا نباشد به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ فکر نمی‌کنم مثلاً عربستان سعودی و امارات در چنین حمله‌ای مشارکت داشته باشد، حتی مشارکت ایران را هم بعید میدانم. شاید تنها قطر یک عملیاتی به وسیله نیروی هوایی بخواهد در جنوب سرزمین اشغالی انجام بدهد صرفاً جهت اینکه اعاده حیثیت بکند.

قطر قادر به واکنش در برابر اسرائیل نیست

و در پایان علی فضل الله گفت: عملیات اسرائیلی- آمریکایی علیه قطر، عبور از خطوط قرمز است. تضمین‌های حمایت آمریکایی کاملاً سقوط کرده‌اند؛ یک ماه پیش، روزنامه واشنگتن پست گفت که دولت ترامپ به قطری‌ها تضمین داد که مورد هدف قرار نخواهند گرفت، اما این تضمین‌ها بیش از یک ماه دوام نخواهند آورد. این یک فریب آمریکایی مداوم است. این درس در کشورهای ما نباید تکرار شود و به وعده‌های آمریکایی نباید تکیه کرد.

وی افزود: حمله اسرائیل به قطر یک ضربه بزرگ به تمام تضمین‌های آمریکایی برای حفظ امنیت رژیم‌های خلیجی موجود است و این همه را می‌ترساند. اماراتی‌ها امروز باید بترسند، سعودی‌ها، مصری‌ها و ترک‌ها هم باید بترسند.

این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به بیانیه شدید اللحن وزارت خارجه قطر مبنی بر پاسخ حمله رژیم صهیونیستی مطرح کرد: واکنشی وجود نخواهد داشت؛ این را در بیانیه‌های مطبوعاتی و عملکرد رسانه‌های قطری دیده‌ایم. قطری‌ها قادر به ایجاد هیچ خطر یا واکنشی در برابر اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها نیستند. آمریکایی‌ها ظاهراً کاملاً مطمئن هستند که واکنشی در کار نخواهد بود و این در گفته‌های رسانه‌های قطری یا نقل قول از آن‌ها، مبنی بر اینکه ترامپ متعهد شده است که این اتفاق دیگر تکرار نشود، ظاهر شده است. بنابراین، فکر نمی‌کنم اتفاقی بیفتد، اگرچه درست این است که باید واکنشی نشان داده شود و قطر از دولت‌های منطقه برای تشکیل جبهه‌ای خاص استفاده کند.

به گفته وی، باید باورها پس از تزلزل امنیت خلیج تغییر کند و این رژیم‌ها تنها امنیت را به عنوان پایه و اساس برای ادامه و تداوم رژیم‌های خود دارند. اصل این است که باید واکنشی نشان داده شود، اما تا به حال چیزی از این دست در افق دیده نمی‌شود.