خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل – آذر مهدوان: ترکیه و ایران با پیوندهای تاریخی چند صد ساله، میراث فرهنگی مشترک و موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، به عنوان بازیگران مهم همکاری در منطقه شناخته می‌شوند.
همزمان با تعمیق روابط بین دو کشور در طیف وسیعی از گفتگوهای سیاسی گرفته تا همکاری‌های اقتصادی، از دیپلماسی پارلمانی گرفته تا تبادل فرهنگی، گروه دوستی بین پارلمانی ترکیه و ایران، در این روند مشارکت دارد.
خبرنگار مهر در گفتگو با «کایهان ترکمن اوغلو» رئیس پارلمان دوستی ایران- ترکیه و نماینده مجلس ترکیه وابسته به حزب عدالت و توسعه جزئیات همکاری‌های بین پارلمانی، استراتژی‌های دو کشور برای مدیریت تنش‌ها، نقشه راه برای هدف تجارت ۳۰ میلیارد دلاری و دیدگاه مشترک در مورد مسائل منطقه‌ای را تشریح کرد. ارزیابی‌های ترکمن‌اوغلو، چشم‌انداز مهمی در درک وضعیت فعلی و پتانسیل آینده روابط ترکیه و ایران ارائه می‌دهد. مشروح این گفتگو در ادامه می‌آید:
کایهان ترکمن اوغلو، صبح روز چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ با حضور در خبرگزاری مهر با خبرنگاران و اعضای تحریریه این رسانه دیدار و گفتگو کرد.
در ابتدا، لطفاً نقش گروه دوستی بین پارلمانی ترکیه و ایران را برای مخاطبان ایرانی توضیح دهید؟ وظایف کلی این گروه چیست؟ چه اقداماتی برای بهبود روابط دو کشور انجام شده است؟
در روابط بین‌الملل، اهمیت دیپلماسی پارلمانی رو به افزایش است. از جمله اهداف تأسیس گروه‌های دوستی بین پارلمانی، اجرای یک سیاست خارجی چندبعدی، معقول، سازنده، واقع‌بینانه و مسئولانه است تا از دستیابی ترکیه به اهداف خود در عرصه‌های ملی و بین‌المللی اطمینان حاصل شود و دکترین خود را در این زمینه به نمایندگان مجلس و پارلمان‌های دیگر کشورها در چارچوب دوستی منتقل کند.
ما همچنین با دوستان پارلمانی ایرانی خود در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به صورت هماهنگ فعالیت می‌کنیم. نه تنها بین پارلمان‌های ما و گروه‌های دوستی، بلکه بین رؤسای پارلمان‌ها و کمیته‌های ما نیز روابط نزدیکی وجود دارد. در نهایت، به عنوان گروه دوستی بین پارلمانی ترکیه و ایران بابت اینکه از کشور زیبای شما بازدید کردیم خرسندیم.
جناب آقای ترکمن‌اوغلو، روابط دیرینه‌ای بین ایران و ترکیه وجود دارد. البته به دلیل برخی اختلاف نظرها، چالش‌هایی را نیز تجربه کردند. با این حال، این مشکلات تأثیر منفی بر روابط دو کشور نداشته است. به نظر شما رمز موفقیت ایران و ترکیه در مدیریت تنش‌ها چیست و فکر می‌کنید روابط در چه زمینه‌هایی نیاز به بهبود دارد؟
روابط ایران و ترکیه بر پایه‌های محکمی استوار است که تاریخ، فرهنگ و جغرافیای مشترک آنها را شکل داده است.
مرز ۵۶۰ کیلومتری بین دو کشور با توافق‌نامه‌ی «قصر شیرین» که در سال ۱۶۳۹ امضا شد، ترسیم شده و از آن تاریخ تاکنون هیچ تغییر رسمی نداشته است و آن را به یکی از قدیمی‌ترین مرزهای بین‌المللی جهان تبدیل کرده است؛ روابط بین دو کشور که سابقه طولانی دارد، عموماً روندی باثبات را دنبال کرده است.
تاریخ روابط دیپلماتیک بین ترکیه و ایران به نیمه اول قرن نوزدهم برمی‌گردد و در حال حاضر ترکیه هم در سفارت تهران و همچنین در کنسولگری‌های تبریز، ارومیه و مشهد نمایندگی دارد، ایران هم در سفارت آنکارا و همچنین کنسولگری‌های استانبول، ارزروم و ترابزون نمایندگی دارد.
امروزه، روابط دوجانبه ترکیه با ایران بر اساس اصول حسن همجواری، احترام و منافع متقابل و عدم دخالت در امور داخلی پیش می‌رود.
در سال‌های اخیر، روابط بین دو کشور ماهیتی چندبعدی یافته و علاوه بر پیشرفت‌های حاصل در عرصه سیاسی، همکاری در بسیاری از زمینه‌های دیگر، به‌ویژه در مسائل منطقه‌ای مانند بحران سوریه و روابط اقتصادی / تجاری، توسعه یافته است. با وجود چالش‌های منطقه‌ای، ترکیه به تداوم این تفاهم و این روند اهمیت می‌دهد و مایل است روابط خود با ایران را در همه زمینه‌ها به سطح پیشرفته‌تری برساند.
هر دو کشور سال‌هاست که هدف افزایش روابط تجاری خود به ۳۰ میلیارد دلار را دنبال می‌کنند. به نظر شما رسیدن به این هدف امکان‌پذیر است؟
حجم تجارت دوجانبه ما در سال ۲۰۲۲ به ۶.۴۲ میلیارد دلار (صادرات: ۳.۰۷ میلیارد دلار، واردات: ۳.۳۵ میلیارد دلار) و در سال ۲۰۲۳ به ۵.۴۹ میلیارد دلار (صادرات: ۳.۳۱ میلیارد دلار، واردات: ۲.۱۸ میلیارد دلار) رسید. ما خوشحالیم که تجارت دوجانبه ما که تحت تأثیر تحریم‌ها و کرونا قرار گرفته بود، به سطح قبل از پاندمی بازگشته است.
در هشتمین نشست شورای همکاری سطح بالا (HLCC)، هدف‌گذاری افزایش حجم تجارت دوجانبه سالانه به ۳۰ میلیارد دلار آمریکا در بالاترین سطح مورد تأیید مجدد قرار گرفت.
ما با تحریم‌های یکجانبه که رفاه مردم ما و همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای را تضعیف می‌کند، مخالفیم. در عوض، ما از تعامل و دیپلماسی حمایت می‌کنیم.
ایران که به دلیل تحریم‌های یکجانبه آمریکا که از سال ۲۰۱۸ دوباره اعمال شده‌اند، با مشکلات ورود ارز مواجه است، تصمیم به ممنوعیت واردات برخی محصولات گرفته است. با اضافه شدن موارد بعدی، فهرست کالاهای ممنوعه وارداتی تقریباً شامل ۲۲۰۰ قلم کالا می‌شود.
۶۷ مورد از این محصولات در محدوده قرارداد تجارت ترجیحی قرار دارند که ۴٪ از کل صادرات ما به ایران و ۲۷.۶٪ از صادرات ما تحت قرارداد تجارت ترجیحی را تشکیل می‌دهند. این وضعیت یکی از دشوارترین مشکلات در گسترش دامنه این قرارداد را تشکیل می‌دهد. برای اینکه کشورمان از مذاکرات به نتایجی دست یابد، ابتدا خواستار لغو ممنوعیت ۶۷ کالا است.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اخیراً در مورد سیاست تهران در قبال آنکارا گفت: «ما با ترکیه روابط بسیار دوستانه و حسن همجواری داشته و داریم. هر دو کشور مصمم به حفظ این روابط هستند. این به نفع مردم هر دو کشور و منطقه است.» بیایید اختلاف دیدگاه‌ها و دیدگاه‌ها در مورد مسائل منطقه‌ای را بدون آسیب رساندن به روابط دو کشور حل کنیم.» نظر شما در مورد این سخنان مقام ایرانی چیست؟ آیا ترکیه هم چنین رویکردی دارد؟
مسئولیت نمایندگان مجلس برای تقویت همکاری و روابط بین‌المللی برای تضمین صلح جهانی، ثبات، رشد اقتصادی، پایداری محیط زیست، حقوق بشر و تفاهم فرهنگی حیاتی است.
مشکلاتی مانند درگیری‌ها در سراسر جهان، تهدید تروریسم، جرایم فرامرزی و رقابت تسلیحاتی باید از طریق همکاری و گفتگوی بین‌المللی حل و فصل شوند. بنابراین، نمایندگان مجلس از مهارت‌های دیپلماتیک خود برای افزایش احساس برادری، اعتماد و تفاهم بین کشورهای مختلف استفاده می‌کنند و این امر باعث می‌شود بحران‌ها به صورت مسالمت‌آمیز حل شوند.
در انجام این مسئولیت‌ها، نمایندگان مجلس باید رویکردی آشتی‌جویانه، پیشگیرانه و منصفانه اتخاذ کنند. تنها از این طریق می‌توان به چالش‌های پیچیده پیش روی جامعه بین‌المللی به طور مؤثر رسیدگی کرد و رفاه جهانی را افزایش داد.
برقراری روابط فرهنگی بین کشورها از طریق بسترهایی مانند آموزش، بهداشت، مذهب، فعالیت‌های اجتماعی و گردشگری محقق می‌شود. هنر، موسیقی، ادبیات و دیگر عناصر فرهنگی، پل‌هایی بین جوامع می‌سازند و تفاوت‌ها را متحد می‌کنند. بزرگترین وظیفه ما حفاظت از میراث فرهنگی جهان ترک با گذشته باشکوهش و ترویج این میراث در هر عرصه‌ای است.