موازنه‌ قدرت درشبه قاره؛ از برتری نظامی هند تا بازدارندگی اتمی پاکستان

‌به گزارش خبرگزاری مهر، شبکه خبری الجزیره در گزارشی با توجه به بروز تنش‌های مرزی بین هند و پاکستان به بررسی موازنه‌های قدرت بین این دو طرف منطقه‌ای پرداخته و نوشت که بعد از درگیری‌های مرزی بین دو کشور که از سال ۱۹۴۷ تاکنون وجود داشته است، حادثه به وقوع پیوسته در ۲۲ آوریل که به کشته شدن دست کم ۲۴ نفر و زخمی شدن ده‌ها تن دیگر منجر شد، باعث تشدید التهاب در مناطق مرزی و بسته شدن گذرگاه‌های زمینی و حریم هوایی بین دو طرف شد.

بر اساس این گزارش این حوادث مکرر می‌تواند مناقشه‌ها در خصوص موازنه قدرت را به ویژه در سایه احتمال بروز جنگ میان دو طرف که هر دو از قدرت‌های هسته‌ای هستند، را تشدید کند. درست مانند اتفاق مشابهی که در سال ۱۹۹۹ روی داد و عناصر مسلح کشمیر به بخش هندی این منطقه حمله کردند و ارتفاعات کارگیل را به تصرف خود درآوردند، اما هند با حمله گسترده به این منطقه بار دیگر این مناطق را از آن خود کرد.

مرز مشترک هند و پاکستان بیش از ۳۳۰۰ کیلومتر است. بر اساس ارزیابی سایت گلوبال فایر پاور که مرجع رسمی رتبه‌بندی توانمندی‌های نظامی کشورها به شمار می‌رود، نقاط قدرت و ضعف و موازنه‌های دفاعی بین دو طرف شامل موارد زیر است:

از نظر رتبه‌بندی نظامی، هند در جایگاه چهارم ارتش‌های جهان قرار دارد و پاکستان در رتبه دوازدهم قرار گرفته است. مجموع جمعیت هند که یکی از مؤلفه‌های قدرت این کشور است، بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر است و پاکستان بالغ بر ۲۵۲ میلیون نفر جمعیت دارد. نیروی کار موجود در هند ۶۶۲ میلیون نفر و نیروی کار پاکستان بیش از ۱۰۸ میلیون نفر است.

نظامیان فعال در هند، حدود یک و نیم میلیون نفر هستند و این رقم در مورد پاکستان ۶۵۴ هزار نفر است. از نظر نیروهای ذخیره نیز هند حدود ۱.۱ میلیون نظامی ذخیره دارد و این رقم برای پاکستان حدود ۵۵۰ هزار نفر است.

بودجه سالیانه نظامی هند بالغ بر ۷۵ میلیارد دلار است، در حالی که این رقم برای پاکستان کمتر از ۸ میلیارد دلار برآورد می‌شود. در مقابل، حجم بدهی‌های خارجی هند بالغ بر ۳۷۱ میلیارد دلار است و میزان بدهی‌های پاکستان کمتر از ۹۳ میلیارد دلار است.

گرچه مجموعه جمعیت هند بیش از ۵ برابر پاکستان است، اما متوسط نظامیان پاکستان به نسبت جمعیت، بیشتر از هند است. هند بیش از ۱۰ برابر پاکستان برای تجهیز و آموزش و توسعه صنایع نظامی خود هزینه کرده است.

مساحت هند نیز حدود ۴ برابر مساحت پاکستان است که این رقم به علاوه سواحل گسترده این کشور در دریاها و اقیانوس‌ها است و تنوع قابل توجهی در مسیرهای مواصلاتی و تجاری در ابعاد زمینی و دریایی به این کشور می‌دهد. هند همچنین از ثروت‌های طبیعی استراتژیک زیادی برخوردار است، ولی این منابع طبیعی تمام نیازهای داخلی این کشور را پوشش نمی‌دهد. این وضع در مورد پاکستان نیز صدق می‌کند.

تعداد کشتی‌های تجاری هند بالغ بر ۱۸۵۹ فروند است، این رقم در مورد پاکستان ۶۰ فروند است. هند بالغ بر ۳۱۱ فرودگاه دارد و این رقم برای پاکستان تنها ۱۱۶ مورد است. از نظر بنادر و اسکله‌ها نیز هند ۵۶ بندر و پاکستان ۳ بندر دارد.

شرکای نظامی هند و پاکستان

پاکستان برای توسعه سامانه‌های هوایی خود روابط گسترده با چین و ترکیه را آغاز کرده و قراردادهایی برای خرید جنگنده‌های چینی «اف سی -۳۱» با این کشور امضا کرده است. اسلام آباد از ترکیه نیز جنگنده‌های نسل پنجم «قاآن» را خریداری کرده است. در طرف مقابل هند نیز از تسلیحات پیشرفته آمریکا و رژیم صهیونیستی استفاده کرده و تلاش زیادی برای گسترش توانمندی نظامی داخلی خود انجام داده است. هند جنگنده‌های بومی با نام «تیجاز» و زیردریایی‌ها و تجهیزات زرهی و موشک‌های دوربرد و سامانه‌های پیشرفته دفاعی در اختیار دارد.

دهلی نو مشارکت نظامی خود با آمریکا را طی سال‌های گذشته افزایش داده و آن را شریک اصلی نظامی خود قلمداد کرده است. همکاری‌های بین هند و اسرائیل نیز نقش قابل توجهی در توسعه سامانه‌های موشکی و پهپادهای این کشور و سامانه‌های دفاع هوایی آن داشته است.

نیروی زمینی

مجموع تعداد تانک‌های موجود در هند بالغ بر ۴۲۰۱ فروند و این رقم برای پاکستان حدود ۲۶۲۷ فروند است. خودروهای زرهی هند نزدیک به ۱۵۰ هزار فروند است، در حالی که این رقم برای پاکستان به عدد ۱۸ هزار فروند می‌رسد. توپخانه‌های اتوماتیک هند حدود ۱۰۰ آتش بار است، اما این تعداد برای پاکستان بیش از ۶۶۲ آتش بار است. سکوهای سیار پرتاب موشک هند ۲۶۴ مورد است، اما این رقم برای پاکستان حدود ۶۰۰ عدد است.

هند و پاکستان همچنین به رقابت تسلیحاتی خود در ابعاد سلاح‌های استراتژیک نظیر موشک‌های بالستیک که قادر به حمل کلاهک هسته‌ای باشد، ادامه می‌دهند. در همین راستا هند موشک قاره پیمای «آگنی» را در اختیار دارد که برد آن به بیش از ۵ هزار کیلومتر می‌رسد. پاکستان نیز از موشک‌های «شاهین» خود بهره می‌گیرد که بردی بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلومتر دارد. تعداد کلاهک‌های اتمی دو کشور بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ فروند برآورد شده است.

منابع متخصص در زمینه مسائل نظامی معتقدند که پاکستان ناوگان تسلیحات اتمی خود را به سرعت افزایش داده و ارزیابی‌های موجود نشان می‌دهد این ناوگان بالغ بر ۱۶۵ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد و از قدرت تولید ۳۰ کلاهک هسته‌ای در هر سال نیز برخوردار است. اسلام آباد همچنین موشک‌های قادر به حمل کلاهک اتمی از نوع «هافت» را در اختیار دارد که برد آن ۳۰۰ کیلومتر است. نسل چهارم این موشک‌ها بردی بالغ بر ۷۵۰ کیلومتر دارند.

هر دو کشور انواع مختلفی از روش‌های شلیک موشک‌های هسته‌ای نظیر بمب افکن‌های استراتژیک و موشک‌های بالستیک زمینی و اژدرهای بالستیک قابل شلیک از زیردریایی‌ها را در اختیار دارند. این در شرایطی است که پاکستان امکان استفاده از سلاح اتمی را به عنوان ابزاری ضروری برای مقابله با ماجراجویی‌های نظامی هند قلمداد کرده است.

نیروی هوایی

در برآورد توانمندی‌های نظامی دو طرف، در نیروی هوایی می‌توان به آمار زیر اشاره کرد: مجموع هواپیماهای هند بالغ بر ۲۲۲۹ فروند است که این رقم برای پاکستان ۱۳۹۹ فروند است. جنگنده‌های هند ۵۱۳ فروند و جنگنده‌های پاکستان ۳۲۸ فروند است. این رقم برای جنگنده‌های هجومی هند ۱۳۰ فروند و برای پاکستان ۹۰ فروند است. هند ۲۷۰ هواپیمای ترابری در اختیار دارد و این آمار برای پاکستان ۶۴ فروند است. در زمینه بالگرد نیز هند ۸۹۹ فروند بالگرد در اختیار دارد و این رقم برای پاکستان حدود ۳۷۳ فروند است. بالگردهای هجومی هند نیز ۸۰ فروند است و این رقم برای پاکستان عدد ۵۷ را نشان می‌دهد.

هند هواپیماهایی نظیر «میراژ ۲۰۰۰ اچ» و «س و-۲۰» و «جگوار آی اس» را برای حمل سلاح اتمی تعدیل کرده است، اما نقطه قدرت خود را در استفاده از موشک‌های بالستیک زمینی برای شلیک کلاهک اتمی قرار داده است.

آمار موجود در خصوص حجم تسلیحات و امکانات هوایی و زمینی دو طرف نشان دهنده رقم واقعی هزینه‌های دفاعی بین دو کشور نیست، بلکه این آمار برتری نسبی پاکستان را نشان می‌دهد، اما این مؤلفه در خصوص برتری تکنولوژی بین دو طرف به نفع هند است.

نیروی دریایی

با توجه به تفاوت عمده در طول مرزهای ساحلی بین دو کشور، شکی نیست که نیروی دریایی هند از نظر کمی و کیفی برتری قابل توجهی نسبت به همتای پاکستانی خود دارد. در این زمینه کافی است بدانیم که هند دو ناو هواپیمابر در اختیار دارد که یکی از آنها تولید داخل این کشور است.

مجموع قطعات تجهیزات نیروی دریایی هند ۲۹۳ قطعه است که این رقم برای پاکستان عدد ۱۲۱ را نشان می‌دهد. هند ۱۸ فروند زیردریایی در اختیار دارد و پاکستان ۸ فروند زیر دریایی دارد. این رقم در کشتی‌های جنگی نیز ۱۴ بر ۹ به نفع هند است. هند ۱۳ ناوشکن دارد، در حالی که پاکستان هیچ ناوشکنی در اختیار ندارد، اما کشتی‌های مین روب پاکستان ۳ فروند است که هند از آن بی بهره است.