خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: اعمال تعرفه‌های متقابل بر کالاهای وارداتی به آمریکا جدیدترین اقدام اقتصادی دولت ترامپ است. او در سخنرانی خود بعد از امضای این دستور مدعی شد که «امروز یکی از مهم‌ترین روزها در تاریخ آمریکا است، زیرا نشانگر اعلام استقلال اقتصادی ما است». این سیاست تعرفه‌ای جدید دارای اهداف مشخصی است و به نظر می‌رسد که پیامدهایی را نیز به همراه خواهد داشت.
چرایی سیاست تعرفه‌ای ترامپ
تعرفه‌ها مالیات‌های مرزی هستند که برای واردات کالا از کشورهای خارجی دریافت می‌شود و واردکنندگان این مالیات را هنگام ورود به گمرک کشور مقصد پرداخت می‌کنند. ترامپ در یک سخنرانی در سال ۲۰۲۴ گفت: «از نظر من، زیباترین کلمه در فرهنگ لغت تعرفه است و این کلمه مورد علاقه من است. من به برخی از این توافق‌ها نگاه می‌کنم و می‌گویم چه کسی هرگز چنین چیزی را امضا می‌کند؟» نکته مشخص این است که آمریکا بزرگترین واردکننده کالا در جهان است. هزینه واردات این کشور در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳ تریلیون دلار رسید.
آمریکا همچنین بزرگترین کسری تجارت کالا به ارزش ۱ تریلیون دلار را دارد. بزرگترین کسری تجاری آمریکا با چین و اتحادیه اروپا است. طبق آمار سال ۲۰۲۴ کسری تجاری آمریکا با چین به ارزش ۲۹۵ میلیارد دلار و با اتحادیه اروپا به ارزش ۲۳۵ میلیارد دلار بوده است. در این شرایط حرف اصلی ترامپ از وضع تعرفه‌های جدید که شامل بیش از ۱۳۰ کشور می‌شود این است که آمریکا توسط شرکای تجاری مورد سوء استفاده قرار گرفته و با واردات ارزان قیمت به کشوری غیرصنعتی تبدیل شده است.
اهداف سیاست تعرفه‌ای آمریکا
چنانچه اسکات بنست وزیر خزانه‌داری آمریکا اشاره کرده است، ترامپ سه هدف کلی را از سیاست تعرفه‌ای جدید آمریکا بر کالاهای وارداتی از دیگر نقاط دنیا دنبال می‌کند.
۱. اصلاح شیوه‌های تجاری
ترامپ مدعی است که عدم وضع تعرفه‌های متقابل برای کالاهای برخی از کشورها در حالی که آنها بر کالاهای آمریکایی تعرفه وضع می‌کنند، ناعادلانه بوده و موجب شکل‌گیری نوعی عدم تعادل در روابط اقتصادی آمریکا با سایر کشورها می‌شود. لذا در صدد است تا با تعرفه‌های متقابل، این عدم تعادل را برطرف کند. از منظر وی افزایش تعرفه‌ها به دو دلیل می‌تواند به تقویت تولید داخلی آمریکا کمک کند:
اول؛ افزایش هزینه واردات کالا از خارج می‌تواند شرکت‌ها را برای انتقال تولید به داخل آمریکا تشویق کند.
دوم؛ بازگرداندن مشاغل تولیدی. افزایش تعرفه‌ها باعث می‌شود واردکنندگان کالاهای خارجی قیمت‌های کالاها را افزایش دهند و این، مصرف کنندگان آمریکا را به سمت استفاده از کالاهای تولید داخل سوق می‌دهد. ترامپ در مصاحبه‌ای به این موضوع اشاره کرد: «امیدوارم قیمت‌های خودروها افزایش یابد زیرا اگر این کار انجام شود، مردم خودروهای ساخت آمریکا را خواهند خرید.». انتقال کل زنجیره‌های تامین به آمریکا بسیار گران است و منجر به افزایش قیمت‌های مصرف‌کننده می‌شود که در نتیجه کالاهای تولید شده در آمریکا را در سطح بین‌المللی، غیر رقابتی می‌کند.
۲. افزایش درآمد
ترامپ که تا چندی پیش هدف کاهش بودجه دولت فدرال را دنبال می‌کرد و حتی در این راه دست به تعدیل کارمندان فدرال زد، اکنون قصد دارد با افزایش تعرفه‌ها درآمد دولت را افزایش دهد. از آنجا که تعرفه اساساً به معنای مالیات بر کالاهای وارداتی است، طبق سیاست پیشنهادی، واردکنندگان آمریکایی مالیات بیشتری را به دولت ایالات متحده پرداخت خواهند کرد.
درآمد آمریکا از تعرفه‌ها در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۷ میلیارد دلار معادل ۱.۵۷ درصد از کل درآمد فدرال بود. ترامپ در مبارزات انتخاباتی وعده کاهش مالیات‌ها و تمدید قانون کاهش مالیات و مشاغل سال ۲۰۱۷ را داد. طبق داده‌های سازمان مالیاتی، اعمال تعرفه جهانی در حد ۲۰ درصد می‌تواند تا سال ۲۰۳۴ درآمدی معادل ۳.۳ تریلیون دلار ایجاد کند.
۳. تعرفه‌ها؛ اهرم سیاست خارجی
وزیر خزانه‌داری در جلسه تاییدیه خود در سنا اشاره کرد که تعرفه‌ها ابزاری قوی‌تر از تحریم برای وادار کردن کشورهای دیگر به انجام آن کاری است که آمریکا می‌خواهد. به نظر می‌رسد که ترامپ قصد دارد با وضع تعرفه، کشورهای مختلف از مکزیک گرفته تا کانادا و چین را وادارد کند تا وعده‌های خود مبنی بر توقف مهاجرت غیرقانونی به این کشور را عملی سازند.
پیامدهای سیاست تعرفه‌ای ترامپ
۱. کند کردن رشد اقتصادی
یکی از پیامدهای افزایش تعرفه‌ها، کاهش رشد اقتصادی آمریکا است. کارل واینبرگ اقتصاددان ارشد و مدیرکل شرکت‌های فرکوئنسی اکونومیکس معتقد است که تعرفه‌ها ممکن است باعث شود تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماهه دوم ۲۰۲۵ به میزان ۱۰ درصد کاهش یابد.
۲. ورود آمریکا به رکود
متخصصان یکی از مهم‌ترین پیامدهای افزایش تعرفه‌ها را ورود آمریکا به دوره رکود می‌دانند. با اعلام تعرفه‌های جدید ارزش شرکت‌های آمریکایی بیش از دو تریلیون دلار کاهش یافته که بزرگترین افت بعد از دوره کرونا محسوب می‌شود. بانک‌ها، خرده‌فروشان، پوشاک، خطوط هوایی و شرکت‌های فناوری بیشترین آسیب را از این اقدام می‌بینند. موسسه رتبه‌بندی فیچ (Fitch Ratings) در گزارشی افزایش تعرفه‌ها را یک تغییر بازی جدید دانسته است که نه تنها اقتصاد ایالات متحده، بلکه اقتصاد بسیاری از کشورها را احتمالاً در رکود اقتصادی قرار خواهد داد.»
۳. افزایش‌های هزینه‌های مصرف کنندگان
افزایش قیمت‌های کالاها و خدمات، هزینه‌های مصرف‌کنندگان آمریکایی را افزایش خواهد داد. بانک آمریکایی جی پی مورگان تخمین زده است که تعرفه‌های ۲۵ درصدی، قیمت خودروهای جدید را تا چهار هزار دلار افزایش می‌دهد. جفری روچ اقتصاددان موسسه LPL Financial درباره پیامد تعرفه‌ها معتقد است: «اینکه قیمت خودروها و سایر کالاهای وارداتی چقدر می‌تواند افزایش یابد، هنوز مشخص نیست به ویژه از آنجا که کسب و کارها می‌دانند که مشتریان‌شان از قبل از نظر مالی دچار مشکل هستند.»
۴. احتمال جنگ تجاری
وضع تعرفه‌ها می‌تواند احتمال جنگ تجاری بین کشورها را افزایش دهد. پس از اعلام تعرفه‌های جدید علیه چین، این کشور نیز با اعمال مالیات ۱۵ درصد بر بعضی از کالاهای وارداتی از آمریکا، به واشنگتن پاسخ داد. کانادا نیز اعلام کرد تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروهای آمریکایی اعمال می‌کند. در شرایط اعمال تعرفه‌های متقابل بازیگران، احتمال جنگ تجاری بیش از هر زمان دیگری افزایش می‌یابد. برخی این وضعیت را مشابه قانون تعرفه در سال ۱۹۳۰ می‌دانند.
در این سال در دوره ریاست جمهوری هربرت هوور، دولت تصمیم گرفت از کشاورزان آمریکا در برابر رقابت از سوی اروپا محافظت کند و بدین منظور لایحه‌ای که توسط سناتور اسموت و سناتور هاولی مبنی بر افزایش تعرفه بر واردات کشاورزی مطرح شده بود را امضاء کرد. این قانون با تلافی همراه شد و کشورها تعرفه‌های واردات محصولات آمریکا را افزایش دادند. جنگ تجاری ناشی از این قانون موجب کاهش ۷۰ درصدی ارزش واردات و صادرات آمریکا در سال‌های ۱۹۳۲-۱۹۲۹ شد. سام استووال از موسسه تحقیقات سرمایه‌گذاری CFRA در این باره معتقد است که «ترامپ می‌داند که اگر بخواهیم جنگ تجاری جهانی را شعله‌ور کنیم، مانند تعرفه اسموت هاولی در سال ۱۹۳۰ شرایط مجدداً تکرار خواهد شد.»
نتیجه
اعمال تعرفه‌های جدید توسط ترامپ ناشی از این رویکرد رئیس جمهور جدید آمریکا است که واشنگتن توسط شرکای تجاری مورد سوء استفاده قرار گرفته و به کشوری غیرصنعتی تبدیل شده است. بر این اساس از منظر وی وضع تعرفه‌های جدید می‌تواند شرکت‌ها را برای انتقال تولید به داخل آمریکا تشویق کند، درآمد دولت را افزایش دهد و زمینه استفاده از تعرفه‌ها به عنوان اهرم سیاست خارجی را فراهم کند. در عین حال این سیاست تعرفه‌ای می‌تواند رشد اقتصادی آمریکا را حداقل در کوتاه مدت کاهش دهد، اقتصاد آمریکا را با دوره‌ای از رکود مواجه سازد، هزینه‌های مصرف کنندگان داخلی را افزایش دهد و در نهایت، شرایط را برای یک جنگ تجاری تمام عیار فراهم سازد.
سجاد مرادی کلارده؛ پژوهشگر روابط بین‌الملل