خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ در دنیای امروز، زنان در کنار مسئولیت‌های خانوادگی، سهم بزرگی در اقتصاد، آموزش، بهداشت و دیگر عرصه‌های اجتماعی بر عهده دارند. بسیاری از زنان نه فقط برای تأمین معاش، بلکه برای تحقق توانمندی‌های فردی و نقش‌آفرینی در جامعه، وارد بازار کار شده‌اند.
با این حال، زنان به دلیل بر عهده گرفتن نقش مادری، نیازمند حمایت‌هایی هستند که آنان را در ایفای هر دو نقش یاری دهد. یکی از این حمایت‌ها، شناورسازی ساعات کاری برای مادران دارای فرزند خردسال است؛ طرحی که می‌تواند بخشی از بار سنگین مسئولیت‌های دوگانه را از دوش آن‌ها بردارد.
اجرای این سیاست می‌تواند از ترک کار زنان جلوگیری کند، سطح رضایت شغلی آن‌ها را بالا ببرد و در نهایت به افزایش بهره‌وری سازمان‌ها منجر شود
این طرح به زنان اجازه می‌دهد ساعات ورود و خروج به محل کار را با توجه به شرایط زندگی‌شان تنظیم کنند. بسیاری از مادران شاغل در سال‌های ابتدایی تولد فرزندشان با چالش‌هایی مثل بردن کودک به مهدکودک، مراقبت‌های صبحگاهی یا هماهنگی با برنامه‌های پزشکی و تغذیه کودک روبه‌رو هستند. شناورسازی ساعات کاری می‌تواند فشار این مسئولیت‌ها را کاهش دهد و شرایطی فراهم کند تا بدون نیاز به مرخصی‌های مداوم یا ترک شغل، به وظایف مادری خود نیز برسند.
کارشناسان معتقدند اجرای این سیاست می‌تواند از ترک کار زنان جلوگیری کند، سطح رضایت شغلی آن‌ها را بالا ببرد و در نهایت به افزایش بهره‌وری سازمان‌ها منجر شود. در واقع، شناورسازی نه‌تنها گامی در حمایت از خانواده‌هاست، بلکه راهی برای حفظ نیروهای متخصص زن در بازار کار نیز محسوب می‌شود.
تجربه کشورها در تنظیم ساعات کاری مادران
قوانین و سیاست‌های شناورسازی ساعات کار برای زنان دارای فرزند زیر شش سال در کشورهای مختلف متفاوت است. برخی از کشورها این سیاست‌ها را به صورت رسمی و قانونی پیاده‌سازی کرده‌اند، در حالی که در دیگر کشورها این موضوع در قالب تدابیر حمایتی و انعطاف‌پذیری در محل کار مطرح است. مثلاً کشور آلمان از سیاست‌های شناورسازی ساعات کار و دورکاری به منظور کمک به والدین، به‌ویژه مادران، برای توازن کار و زندگی استفاده می‌کند. کارمندان زن آلمانی می‌توانند برای مراقبت از فرزند زیر شش سال خود درخواست ساعات کاری انعطاف‌پذیر یا حتی مرخصی نیمه‌وقت کنند.
سوئد نیز به کارمندان این امکان را می‌دهد که در شرایط خاص ساعات کاری شناور یا کار در خانه داشته باشند. بسیاری از شرکت‌ها ساعات کاری منعطف برای مادران دارای فرزند زیر شش سال ارائه می‌دهند. در سوئد بسیاری از شرکت‌ها به مادران اجازه می‌دهند تا به دلیل مسئولیت‌های مراقبتی، بخشی از وقت خود را دورکار باشند.
در آمریکا نیز، برخی از شرکت‌ها و سازمان‌ها شناورسازی ساعات کاری یا امکان کار از خانه را برای مادران ارائه می‌دهند، اما این نوع سیاست‌ها به طور عمومی به‌طور قانونی الزام‌آور نیستند و بیشتر به سیاست‌های داخلی شرکت‌ها بستگی دارند.
مزایای چندسویه شناورسازی ساعات کاری برای مادران
شناورسازی ساعات کار برای زنان دارای فرزند زیر شش سال نه تنها برای خود زنان و سازمان‌ها، بلکه برای جامعه نیز مزایای قابل توجهی دارد. برای زنان، این سیاست بهبود توازن کار و زندگی، کاهش استرس و افزایش رضایت شغلی را به همراه دارد و به آن‌ها این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی از از دست دادن فرصت‌های شغلی، به راحتی به فرزندآوری پرداخته و مسئولیت‌های مادری و شغلی خود را به خوبی مدیریت کنند. این امر به حفظ سلامت روانی و جسمی آن‌ها کمک کرده و موجب کاهش ترک شغل و غیبت‌ها می‌شود. از سوی دیگر، برای سازمان‌ها نیز افزایش بهره‌وری، جذب و نگهداری استعدادها و ایجاد محیط کاری انعطاف‌پذیرتر از جمله مزایای این سیاست است.
شناورسازی ساعات کار می‌تواند به حمایت از سیاست‌های فرزندآوری کمک کرده و به افزایش نرخ تولد و کاهش مشکلات اجتماعی ناشی از کاهش جمعیت منجر شود
برای جامعه، شناورسازی ساعات کار می‌تواند به حمایت از سیاست‌های فرزندآوری کمک کرده و به افزایش نرخ تولد و کاهش مشکلات اجتماعی ناشی از کاهش جمعیت منجر شود. همچنین، این سیاست به تقویت روابط خانوادگی، بهبود وضعیت تربیتی و روانی کودکان و کاهش فشارهای اجتماعی کمک می‌کند. با این رویکرد، جامعه به سوی ساختار اجتماعی و اقتصادی سالم‌تر و پایدارتر حرکت کرده و نسلی سالم‌تر و متعادل‌تر پرورش می‌دهد. بنابراین، این سیاست نه تنها به نفع مادران و سازمان‌ها، بلکه به نفع جامعه و نسل‌های آینده است.
موانع اجرایی سیاست‌های کاری منعطف در سازمان‌ها
اجرای شناورسازی ساعات کار برای زنان دارای فرزند زیر شش سال ممکن است با چالش‌هایی در سازمان‌ها روبه‌رو شود. یکی از این چالش‌ها مشکلات مدیریتی است، زیرا تغییر در زمان‌بندی کارکنان می‌تواند هماهنگی تیم‌ها و مدیریت پروژه‌ها را دشوار کند. همچنین، نیاز به تغییرات زیرساختی در فناوری و فضای کاری انعطاف‌پذیر می‌تواند هزینه‌های اضافی برای سازمان به همراه داشته باشد. علاوه بر این، نگرش‌های منفی نسبت به این سیاست و احتمال بروز تنش‌های درون‌سازمانی، به ویژه در میان کارکنانی که از این مزایا بهره‌مند نمی‌شوند، ممکن است به عنوان موانع اجتماعی و فرهنگی مطرح شود.
از سوی دیگر، هزینه‌های مالی و کاهش بهره‌وری در بخش‌هایی که به حضور فیزیکی کارکنان نیاز دارند، می‌تواند چالش دیگری برای سازمان‌ها ایجاد کند. همچنین، تضاد با سیاست‌های موجود و محدودیت‌های قانونی در برخی کشورها ممکن است پیاده‌سازی این سیاست را پیچیده‌تر کند. بنابراین، پیش از اجرای شناورسازی ساعات کار، سازمان‌ها باید محدودیت‌ها و چالش‌های احتمالی را به دقت بررسی کرده و برنامه‌ریزی مناسبی برای غلبه بر آن‌ها داشته باشند تا این سیاست به درستی پیاده‌سازی شود.
چگونه ساعات کاری شناور را کارآمد اجرا کنیم؟
برای موفقیت در پیاده‌سازی شناورسازی ساعات کار برای زنان دارای فرزند زیر شش سال، سازمان‌ها می‌توانند از چندین راهکار استفاده کنند. نخست، استفاده از فناوری‌های مدرن مانند نرم‌افزارهای مدیریت زمان و ابزارهای همکاری آنلاین می‌تواند هماهنگی و نظارت بر ساعات شناور را تسهیل کند. همچنین، آموزش مدیران و فرهنگ‌سازی در سازمان در خصوص مزایای این سیاست برای کل سازمان ضروری است.
استفاده از فناوری‌های مدرن مانند نرم‌افزارهای مدیریت زمان و ابزارهای همکاری آنلاین می‌تواند هماهنگی و نظارت بر ساعات شناور را تسهیل کند
سازمان‌ها باید سیاست‌های مشخص و شفاف برای ساعات شناور تدوین کرده و در کنار آن، گزینه‌هایی مانند مرخصی والدین و دورکاری را برای مادران شاغل فراهم کنند. همچنین، توجه به جنبه‌های مالی و اقتصادی و برآورد هزینه‌ها در کنار رصد و ارزیابی مداوم سیاست‌ها به بهبود و تطبیق آن با نیازهای کارکنان و اهداف سازمان کمک می‌کند. این اقدامات به سازمان‌ها کمک می‌کند تا این سیاست را به شکل مؤثر و کارآمد اجرا کنند.
شایان ذکر است به تازگی در راستای مدیریت بهینه مصرف انرژی، کاهش بار ترافیکی، و حمایت از کارکنان دارای شرایط خاص خانوادگی، هیئت وزیران به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور دستگاه‌های اجرایی را موظف کرد که در مدت زمان اجرای این طرح، برای آن دسته از کارکنانی که امکان انجام وظایف به صورت دورکاری را دارند، شرایط لازم را فراهم کنند. همچنین اعلام شد که علاوه بر کارکنان دارای فرزند در مقاطع پیش‌دبستانی و دبستان، کارکنان دارای فرزند زیر شش سال نیز مشمول شناوری ساعات کاری خواهند بود و دستگاه‌ها موظفند با شناوری یک‌ساعته در ساعت آغاز به کار این گروه از کارکنان موافقت کنند. حالب باید دید نحوه اجرای چنین طرحی چگونه خواهد بود.