خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – فاطمه سعادتیان نیک: معنوی ایران و یکی از مهم‌ترین شهرهای مذهبی کشور، در جریان انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ نقشی محوری و تعیین‌کننده ایفا کرد. این شهر، با داشتن مراکز مذهبی همچون مسجد گوهرشاد، بیمارستان امام رضا (ع) و حضور شخصیت‌های برجسته انقلابی، به یکی از کانون‌های اصلی مبارزات مردمی علیه رژیم پهلوی تبدیل شد. روز ۲۱ بهمن ۱۳۵۷ به‌عنوان یکی از روزهای سرنوشت‌ساز انقلاب، در تاریخ این شهر به‌طور ویژه‌ای ثبت شده است. این روز، نقطه عطفی در مبارزات مردم مشهد بود که در نهایت به سقوط رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد.
مشهد؛ خاستگاه مبارزات انقلابی با محوریت مذهب و اتحاد
مشهد، با جایگاه ویژه‌اش در میان شهرهای مذهبی، همواره بستری برای روشنگری و مبارزات اجتماعی بوده است. در دوران انقلاب اسلامی، این ویژگی برجسته‌تر شد و مردم این شهر تحت تأثیر آموزه‌های دینی و هدایت روحانیون برجسته، به‌طور گسترده‌ای در اعتراضات و راهپیمایی‌ها شرکت کردند.
وجود بارگاه امام رضا (ع) و مراکز مذهبی مانند مسجد گوهرشاد، به تجمعات مردمی رنگ و بوی انقلابی خاصی بخشید. این شهر، در روزهای اوج انقلاب، شاهد همبستگی بی‌نظیر مردم از اقشار مختلف جامعه بود؛ از روحانیون و دانشجویان گرفته تا بازاریان، زنان و جوانان.
نقش برجسته مسجد گوهرشاد در انقلاب اسلامی
مسجد گوهرشاد، به‌عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی انقلاب در مشهد، نقشی بی‌بدیل در سازمان‌دهی اعتراضات و هدایت مردم ایفا کرد. این مسجد، که در جوار بارگاه مطهر امام رضا (ع) قرار دارد، از همان ابتدای انقلاب به مکانی برای برگزاری جلسات انقلابی، ایراد سخنرانی‌های روشنگرانه و پخش اعلامیه‌های امام خمینی (ره) تبدیل شد.
روحانیون برجسته‌ای مانند آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای و آیت‌الله واعظ طبسی در این مسجد، با سخنرانی‌های آتشین خود، مردم را به مقاومت و ایستادگی در برابر رژیم پهلوی دعوت می‌کردند. تجمعات مردمی در این مسجد، بارها مورد یورش نیروهای امنیتی رژیم قرار گرفت، اما مردم مشهد هرگز از حضور در این مکان و حمایت از آرمان‌های انقلاب دست نکشیدند.
بیمارستان امام رضا (ع)؛ پایگاهی برای حمایت از انقلابیون
در روزهای پرتلاطم انقلاب، بیمارستان امام رضا (ع) به یکی از مراکز اصلی خدمت به انقلابیون تبدیل شد. این بیمارستان، علاوه بر ارائه خدمات درمانی به مجروحان اعتراضات، به محلی برای پناه دادن به انقلابیونی که توسط نیروهای امنیتی رژیم تعقیب می‌شدند، بدل گشت.
کادر درمانی بیمارستان، شامل پزشکان، پرستاران و کارکنان، با شجاعت و فداکاری، به درمان مجروحان انقلابی پرداختند و حتی در شرایط سخت، با پخش اعلامیه‌ها و اخبار انقلاب، به مبارزه مردمی کمک کردند. این بیمارستان به نمادی از ایثار و مقاومت در مشهد تبدیل شد.
روز ۲۱ بهمن ۱۳۵۷ در مشهد؛ نقطه عطفی در مسیر پیروزی انقلاب
روز ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، یکی از روزهای سرنوشت‌ساز انقلاب اسلامی در مشهد بود. در این روز، مردم مشهد با حضور گسترده در خیابان‌ها، نشان دادند که دیگر چیزی نمی‌تواند مانع پیروزی انقلاب شود. این تظاهرات، که از صبح آغاز شد، تا شب ادامه داشت و به یکی از بزرگ‌ترین اعتراضات مردمی در مشهد تبدیل شد.
حمله به مراکز نظامی و اعلام همبستگی ارتش با مردم
یکی از وقایع مهم روز ۲۱ بهمن در مشهد، حمله مردم به مراکز نظامی و تسلیحاتی رژیم پهلوی بود. مردم خشمگین که از ظلم و جنایات رژیم به ستوه آمده بودند، به پادگان‌ها و کلانتری‌ها یورش بردند و برخی از آن‌ها را به تصرف خود درآوردند. این اقدامات، که با حمایت بخش‌هایی از ارتش همراه بود، باعث شد که کنترل رژیم پهلوی بر شهر به‌طور کامل از بین برود.
در این روز، بخش‌هایی از ارتش در مشهد، با کنار گذاشتن سلاح‌های خود، به صفوف مردم پیوستند. این اقدام، نقطه عطفی در مبارزات مردمی بود و نشان داد که رژیم پهلوی حتی حمایت نیروهای مسلح خود را نیز از دست داده است.
تشکیل کمیته‌های مردمی برای حفظ امنیت شهر
از دیگر وقایع مهم روز ۲۱ بهمن در مشهد، ایجاد کمیته‌های مردمی برای حفظ امنیت شهر بود. با سقوط مراکز نظامی و امنیتی رژیم، مردم برای جلوگیری از هرج‌ومرج، اقدام به تشکیل گروه‌های مردمی کردند تا امنیت شهر و مراکز مهمی مانند بیمارستان‌ها، مساجد و بازار را حفظ کنند.
نقش شخصیت‌های برجسته در انقلاب مشهد
مشهد، در جریان انقلاب اسلامی، میزبان شخصیت‌های برجسته‌ای بود که هرکدام نقشی مؤثر در هدایت و پیشبرد اهداف انقلاب داشتند. یکی از مهم‌ترین این شخصیت‌ها، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای بود. ایشان با ایراد سخنرانی‌های روشنگرانه در مساجد و تجمعات مردمی، به یکی از رهبران اصلی انقلاب در مشهد تبدیل شد. آیت‌الله خامنه‌ای در جلسات مختلف، اهمیت مبارزه با رژیم پهلوی و آرمان‌های انقلاب اسلامی را برای مردم تبیین می‌کرد و آن‌ها را به حضور در صحنه دعوت می‌کرد.
آیت‌الله عباس واعظ طبسی نیز از دیگر شخصیت‌های برجسته مشهد در دوران انقلاب بود. ایشان، به‌عنوان یکی از روحانیون پرنفوذ شهر، نقش مهمی در هماهنگی و سازمان‌دهی اعتراضات مردمی ایفا کرد. سخنرانی‌های آیت‌الله واعظ طبسی در مسجد گوهرشاد و سایر مراکز مذهبی، تأثیر بسزایی در تقویت روحیه انقلابی مردم داشت.
علاوه بر این، شخصیت‌های دیگری مانند شهید هاشمی‌نژاد، با فعالیت‌های گسترده فرهنگی و سیاسی خود، به یکی از نمادهای انقلاب در مشهد تبدیل شده بودند. ایشان، با تألیف کتاب‌ها و برگزاری جلسات متعدد، نقش مهمی در آگاه‌سازی مردم و گسترش پیام انقلاب اسلامی داشتند.
حضور پررنگ زنان و جوانان در روز ۲۱ بهمن
یکی از نکات برجسته روز ۲۱ بهمن در مشهد، حضور گسترده زنان و جوانان در اعتراضات بود. زنان مشهدی، با شجاعت و ایستادگی در برابر نیروهای رژیم، در صفوف اول تظاهرات قرار گرفتند و با پخش اعلامیه‌ها و کمک به مجروحان، نقش مهمی در پیشبرد اهداف انقلاب ایفا کردند. جوانان نیز، با حضور در خیابان‌ها و حمله به مراکز نظامی، باعث شدند که رژیم پهلوی نتواند کنترل اوضاع را در دست بگیرد.
راه به‌سوی ۲۲ بهمن؛ پیروزی مردم مشهد و ایران
روز ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، با تسلط مردم بر شهر و عقب‌نشینی نیروهای رژیم پهلوی، زمینه‌ساز پیروزی نهایی انقلاب در مشهد شد. این روز، که با ایثار و شجاعت مردم همراه بود، نشان داد که انقلاب اسلامی به نقطه برگشت‌ناپذیری رسیده است.
در نهایت، صبح روز ۲۲ بهمن، با اعلام پیروزی انقلاب اسلامی، مردم مشهد نیز همچون سایر شهرهای ایران، به خیابان‌ها آمدند و جشن پیروزی خود را برپا کردند. این پیروزی، نتیجه ماه‌ها ایثار، مقاومت و اتحاد مردمی بود که برای آزادی و عدالت از هیچ تلاشی دریغ نکردند.
یادآوری روزهای پرشور انقلاب؛ درس‌هایی برای امروز
بازخوانی وقایع روزهای انقلاب اسلامی در مشهد، به‌ویژه روز ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، یادآور شجاعت و اتحاد مردمی است که با ایمان و ایستادگی، توانستند رژیمی را که سال‌ها بر کشور سلطه داشت، سرنگون کنند. این روزها، نه‌تنها بخشی از تاریخ پرافتخار ایران است، بلکه الگویی برای نسل‌های آینده در حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.