ناگفته های دهدشت از زبان بی بی گردآفرید؛ از صلح و سازش تا همبستگی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: «که شهری به شهریوری زاده شد در مال زیری دیگر و همزمان با شصت و یکمین زادروز دهدشت «گردآفرید یک شهر»، این عنوان پوستری بود که در گوشه فرهنگسرای ارشاد دهدشت نصب بود تا نشان دهد به آئین نکوداشت بانوی مصلح، خیراندیش و سخاوتمندی دعوت شده‌ایم تا به پاس یک عمر تلاش در راستای عمران و آبادانی کهن دیار پیشانی بلند کهگیلویه (دهدشت) از ایل بانو گردآفرید خسروانی فرد تجلیل شود.

دهدشت؛ شهری با میراثی عظیم و چشم‌اندازی نیازمند همبستگی

مدیرعامل یک مؤسسه مردم‌نهاد در کهگیلویه و بویراحمد ضرورت بازخوانی تجربه‌های گذشته برای ساختن آینده‌ای روشن را از اهداف برگزاری این همایش عنوان کرد.

سید کمال الدبن دولت خواه با اشاره به شهریور ۶۱ سال پیش، زمانی که مردان و زنان این دیار با همدلی و سخاوت گرد هم آمدند و پایه‌های نخستین شهر دهدشت را بنا نهادند، گفت: آن بزرگان امروز در خاک آرمیده‌اند، اما میراثشان همچنان زنده است.

وی با تأکید بر نقش نهادهای اجتماعی در زندگی بشر، از خانواده، حکومت و قانون به عنوان ارکان تنظیم روابط انسانی یاد کرد و افزود: دولت‌ها مولود شهرها هستند و شهرها، بازتابی از اراده و مشارکت مردم‌اند.

مدیرعامل این سازمان مردم نهاد روند تکاملی دهدشت را ناتمام دانست و پرسشی بنیادین مطرح کرد: «آیا ما شهروندیم یا صرفاً شهرنشین؟» و ادامه داد: برای رسیدن به تکامل واقعی، باید از جایگاه یک شهروند فعال وارد عرصه شویم، به توسعه شهر کمک کنیم و مسئولان نیز ساختارهای فرسوده را کنار بگذارند و با نگاهی وسیع‌تر عمل کنند.

وی با اشاره به نقش تاریخی چهره‌هایی چون کی‌سالار عزیزی، کی‌عطا طاهری، آغاشیروان نرمابی، زنده‌یاد سید عبدالجواد توفیقیان نخستین شهردار دهدشت و دیگر بزرگان و همچنین بانویی که ۸۱ سال در مسیر عمران و آبادانی شهر گام برداشت، گفت: دهدشت باید به سمت رونق اقتصادی و توسعه پایدار حرکت کند تا به جایگاه واقعی خود برسد.

دولت خواه بر اهمیت همبستگی و دلبستگی مردم به شهر تأکید کرد و افزود: اگر دل در گرو شهر دارید، باید این عشق را در عمل نشان دهید. دهدشت تنها با مشارکت آگاهانه و همدلانه مردم می‌تواند از مسیر توسعه عبور کند و به الگویی برای شهرهای دیگر بدل شود.

ناگفته‌های دهدشت از زبان گردآفرید خسروانی

در حاشیه همایش بزرگداشت نخستین بنیان‌گذار شهر دهدشت، بی‌بی گردآفرید خسروانی‌فرد، بانوی پیشگام و چهره ماندگار ایل سادات امامزاده علی (ع) گفت: متولد ۱۳۲۲ در تلخسرو، از ایل سادات امامزاده علی هستم. پدرم نخستین معلم کهگیلویه و مادرم دختر ملاقباد سی‌سختی بود.

وی ادامه داد: در روزگاری چشم به جهان گشودم که نه آب بود، نه برق، نه آسایش. در بافت تاریخی بلادشاپور، شب‌ها ساعت ۷ می‌خوابیدیم و صبح‌ها پیش از طلوع بیدار می‌شدیم. زندگی سخت بود، اما دل‌ها روشن و اراده‌ها استوار.

بی‌بی گردآفرید گفت: با کی‌سالار عزیزی از ایل تاس احمدی ازدواج کردم و صاحب پنج فرزند شدم از ۱۳ سالگی تا امروز که ۸۱ سال سن دارم برای آبادانی شهر تلاش می‌کنم.

وی با اشاره به وقایع آن زمان و پیشینه کهن دیار تصریح کرد: در خانه‌مان، روزی تاریخی رقم خورد؛ نشستی با حضور تیمسار علیزاده رئیس پاسگاه دهدشت، عبدالله‌خان و ۵۰۰ نفر از بزرگان طوایف برگزار شد. آن شب، پایان نظام ارباب و رعیتی اعلام شد. گفتیم: «همه برادر باشند، خان نباشد.» از همان‌جا بود که جرقه شهر شدن دهدشت زده شد.

بی‌بی گردآفرید با بیان اینکه در سال ۱۳۳۷، مسئول بهداشت زنان شدم و بعدها عضو شورا شدم، یادآور شد: برای پیگیری امور شهر به همراه کی‌سالار عزیزی به تهران رفتم. در دیدار با هویدا، نقشه‌ای برای دهدشت ارائه شد که در آن چهار خیابان در اطراف هر چهار منزل طراحی شده بود تا ترافیک نداشته باشیم. آقای توفیقیان و کی‌سالار عزیزی آن را تحویل گرفتند و از همان زمان، نقشه در شهر اجرا شد.

وی گفت: دهدشت را با عشق ساخته‌ایم، با همدلی، با سخاوت. من یک زنم، اما باور دارم زن می‌تواند ستون یک شهر باشد، اگر دل در گرو مردم داشته باشد.

بانوی مطالبه‌گر برای آبادانی دهدشت بیان کرد: دهدشت برای من فقط یک شهر نیست؛ بخشی از جان من است. اگر امروز مردم دهدشت همدل باشند، اگر مسئولان افق‌های بزرگ‌تری ببینند، این شهر می‌تواند بدرخشد. من هنوز هم امید دارم، هنوز هم دعا می‌کنم، هنوز هم باور دارم که دهدشت می‌تواند الگویی برای توسعه پایدار باشد.

دهدشت؛ شهر عبرت‌ها و عبرت شهرها

دارا کریمی‌نژاد، جامعه‌شناس، در سخنانی، دهدشت را «عبرت شهرها و شهر عبرت‌ها» نامید و بر ضرورت بهره‌گیری از تجربه‌های تاریخی و الگوگیری از کشورهای موفق در مسیر توسعه تأکید کرد.

وی با اشاره به اینکه جامعه امروز نیازمند انسان‌های مهارت‌یافته و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه است، گفت: زندگی ما به نحوه انتخاب‌هایمان بستگی دارد؛ همان‌گونه که شهر خوب را شهردار خلاق و شورای مبتکر می‌سازد.

کریمی‌نژاد دو ویژگی مهم دهدشت را که می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به توسعه آن کمک کند، «فرهنگی بودن» و «سابقه تاریخی» این شهر دانست و افزود: دهدشت ظرفیت‌های بی‌نظیری دارد که اگر به‌درستی مدیریت شوند، می‌توانند این شهر را از بن‌بست خارج کنند.

فرماندار پیشین کهگیلویه از جمله زیرساخت‌های کلیدی، به جاده پاتاوه–دهدشت–بهبهان اشاره کرد که نقش مهمی در اتصال منطقه به محورهای اقتصادی و گردشگری ایفا می‌کند. همچنین سدهای در حال احداث در اطراف دهدشت را فرصت‌هایی برای درآمدزایی و تحول اقتصادی منطقه برشمرد.

کریمی‌نژاد با نگاهی به ظرفیت‌های طبیعی و گردشگری، سه نگین اطراف دهدشت را یادآور شد و افزود: تنگ پیرزال در صورت تبدیل به آبشار، می‌تواند به یکی از جاذبه‌های گردشگری جنوب کشور بدل شود. دژکوه و پادوک نیز دو منطقه با پتانسیل بالا برای توسعه گردشگری طبیعی و بوم‌گردی هستند.

زن لر، اسطوره‌ای زنده در متن جامعه

در آئین نکوداشت بی‌بی گردآفرید، پروفسور حمیرا وفایی، از مهمانان ویژه مراسم، با نگاهی عمیق و تحلیلی به جایگاه زنان در جوامع عشایری و لر، به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت.

وی با انتقاد از نگاه جنسیتی حاکم بر برخی ساختارهای اجتماعی، گفت: این نگاه باعث مغفول ماندن از ظرفیت‌های عظیم بانوان شده است؛ در حالی‌که معرفی الگوهای زنانه می‌تواند بارقه امید را در دل جوانان، به‌ویژه دختران، روشن کند.

وفایی با تأکید بر نقش زنان عشایر، افزود: زن عشایر نماد توانایی، مدیریت و پایداری است؛ همپای مردان در سخت‌ترین شرایط زندگی.

وی ادامه داد: زن لر، اسطوره‌ای نیست که در کتاب‌های افسانه محبوس باشد؛ بلکه موجودی تأثیرگذار است که در تمامی عرصه‌ها حضوری فعال و اثرگذار دارد.

وفایی زنان را رکن اساسی معیشت خانواده دانست و گفت: زنان عشایر، نه‌تنها ستون اقتصاد خانواده‌اند، بلکه انتقال‌دهندگان تاریخ شفاهی، آئین‌ها و سنت‌های قوم لر نیز هستند.

پروفسور وفایی در پایان سخنان خود، با اشاره به احترام تاریخی زنان در جوامع لر، خاطرنشان کرد: زن در فرهنگ لر، همواره مورد احترام بوده و باید این جایگاه در ساختارهای رسمی و تصمیم‌گیری نیز بازتاب یابد.