کاهش ۳۰درصدی درآمد تاکسی‌های آنلاین تهران بر اثر ترافیک؛راه حل چیست

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: در شهرستان‌های حومه استان تهران، جایی که رشد سریع جمعیت شهرهای کوچک را به مراکز شلوغ رفت‌وآمد تبدیل کرده، ساکنان هر روز با معضل ترافیک سنگین و آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شهرستان‌هایی مانند پاکدشت، قرچک و رباط‌کریم، که صدها هزار نفر را در خود جای داده‌اند، به نمادی از چالش‌های گسترش شهری ایران تبدیل شده‌اند.

با افزایش جمعیت استان تهران به بیش از ۱۵ میلیون نفر در ۱۶ شهرستان، هجوم روزانه مسافران به تهران، تراکم، آلودگی و بحران‌های سلامت عمومی را تشدید کرده و کمبود حمل‌ونقل عمومی، میلیون‌ها نفر را به استفاده از خودروهای شخصی وابسته کرده است.

رشد جمعیت در این مناطق خیره‌کننده است، بر اساس آمار، جمعیت پاکدشت در سال ۱۴۰۴ حدود ۳۵۰ هزار و ۹۶۶ نفر است که تراکمی مشابه مراکز شهری ایجاد کرده و ناشی از مهاجرت از مناطق روستایی در جستجوی فرصت‌های شغلی در تهران است.

قرچک با جمعیتی حدود ۳۱۶ هزار و ۱۰۷ نفر و رباط‌کریم با ۲۹۱ هزار و ۵۱۶ نفر نیز از این روند پیروی می‌کنند و نرخ رشد آن‌ها از میانگین کشوری بالاتر است. در حالی که تراکم جمعیت ایران به طور متوسط ۵۷ نفر در هر کیلومتر مربع است، در حومه تهران این رقم در مناطق ساخته‌شده اغلب از یک هزار نفر فراتر می‌رود، که به دلیل مسکن ارزان‌تر و نزدیکی به پایتخت است، بر اساس مطالعات حمل‌ونقل، بیش از یک میلیون نفر روزانه از این شهرستان‌ها به تهران برای کار، تحصیل یا خدمات سفر می‌کنند.

هر روز صبح، مسیر ۳۰ دقیقه‌ای به تهران بیش از یک ساعت طول می‌کشد

این هجوم روزانه، بزرگراه‌هایی مانند امام رضا (ع) محدوده تهران-پاکدشت و مسیرهای منتهی به قرچک و رباط‌کریم را به پارکینگ‌های عظیم تبدیل کرده است، گزارش‌ها نشان می‌دهد که ترافیک در محورهای ورودی تهران در ساعات اوج تا ۲۰ درصد افزایش یافته و این در حالی است که طرح‌های ترافیکی، مانند محدودیت تردد، دیگر کارایی گذشته را ندارند.

روزانه حدود ۱۲۰ هزار خودرو وارد محدوده طرح‌های ترافیکی پایتخت می‌شوند که بخشی از آن‌ها از حومه هستند، در ترافیک سنگین تهران، روزانه بیش از ۱۰ میلیون لیتر بنزین سوزانده می‌شود، که این رقم در حومه نیز تأثیرگذار است. یکی از رانندگان تاکسی در قرچک در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: هر روز صبح، مسیر ۳۰ دقیقه‌ای به تهران بیش از یک ساعت طول می‌کشد. نه تنها سوخت هدر می‌رود، بلکه استهلاک خودرو هم کمرشکن است.

آلودگی هوا، که با ترافیک سنگین ارتباط تنگاتنگی دارد، به یکی از نگرانی‌های اصلی ساکنان تبدیل شده است. در دی ۱۴۰۳، شاخص کیفیت هوا (AQI) در پاکدشت، قرچک و رباط‌کریم به سطح «ناسالم برای گروه‌های حساس» (۱۲۲-۱۵۱) رسید و در برخی روزها به وضعیت «بسیار ناسالم» نزدیک شد، خودروهای فرسوده، که ۷۰ درصد آلودگی هوای تهران را تشکیل می‌دهند، در این شهرستان‌ها نیز نقش مهمی دارند، زیرا بسیاری از ساکنان از خودروهای قدیمی با معاینه فنی غیرمعتبر استفاده می‌کنند.

بر اساس آمار وزارت بهداشت، سال گذشته شش هزار نفر در تهران به دلیل بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا جان خود را از دست دادند، آماری که احتمالاً شامل ساکنان حومه نیز می‌شود.

حسین شهیدزاده، مدیرعامل سابق شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، در مصاحبه‌ای می‌گوید: آلودگی هوای تهران با بیش از نیم قرن سابقه، نتیجه ترکیب عوامل مختلفی مانند ترافیک و صنایع بوده و حومه نیز از آن متأثر است.

وزیر کشور: فاصله شهروندان تا حمل و نقل عمومی باید ۲۰۰ الی ۳۰۰ متر باشد؛ مسئول اجرای این بایدها کیست؟

پایداری جوی و انباشت آلاینده‌ها در شهرستان‌های پاکدشت، قرچک و رباط‌کریم مانند دیگر شهرستان‌های استان تهران بارها منجر به تعطیلی موقت مدارس شده است.

کمبود سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی کارآمد، یکی از عوامل اصلی این معضل است، پروژه متروی اسلامشهر، که پیشرفت فیزیکی آن بیش از ۶۰ درصد است، نمونه‌ای از تلاش‌های دولت برای بهبود وضعیت است و پیش‌بینی می‌شود تا دهه فجر ۱۴۰۵ با ظرفیت جابجایی ۱۴۰ هزار نفر در روز به بهره‌برداری برسد. اما پروژه‌های مشابه برای پاکدشت، قرچک و رباط‌کریم همچنان در مراحل اولیه یا متوقف مانده‌اند.

متروی پاکدشت، که از سال ۱۳۹۶ در دست مطالعه است، به دلیل کمبود بودجه و مشکلات زیرساختی هنوز پیشرفت چشمگیری نداشته. در رباط‌کریم، ۹۵ درصد ناوگان ون‌ها فرسوده است و اتوبوس‌های بین‌شهری نیز با کمبود ظرفیت مواجه هستند.

این در حالی است، که اسکندر مؤمنی، پیش از ظهر شنبه هشتم شهریورماه در آئین بهره برداری و آغاز عملیات اجرایی پروژه‌های عمرانی شهرداری‌ها و دهیاری‌های استان تهران، اظهار داشت: در استان تهران، به دلیل تراکم جمعیت و رفت‌وآمد مستمر بین شهرها و پایتخت، حمل‌ونقل پاک و سریع باید در اولویت قرار گیرد. نگاه ما در مدیریت شهری باید انسان‌محور باشد، به‌گونه‌ای که شهروندان با ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر پیاده‌روی به سیستم حمل‌ونقل عمومی ارزان، راحت و ایمن دسترسی داشته باشند.

وی که هیچ راه حل اجرایی و یا چشم اندازی برای مترو در قرچک و پاکدشت ارائه نداد، گفت: در همه نقاط کشور، به‌ویژه استان تهران، اولویت اول باید توسعه مترو و سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی باشد.

در پی افزایش ظرفیت حمل مسافر توسط ریل باس ورامین و پیشوا هستیم

علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز در گفتگویی اعلام کرد: متروی پایتخت به ۳۰۰ کیلومتر خط و ۱۶۰ ایستگاه رسیده، اما این توسعه به حومه‌ها گسترش نیافته است. در مقابل، روزانه ۹۰۰ هزار خودرو از حومه وارد تهران می‌شوند، که ۷۰ درصد آلودگی هوای پایتخت را به وسایل نقلیه نسبت می‌دهند.

ساکنان محلی در بهارستان در جنوب غرب استان تهران نیز گلایه دارند و می‌گویند: اتوبوس‌ها هر ۲۰ دقیقه یک‌بار می‌آیند و همیشه شلوغ‌اند. چاره‌ای جز استفاده از ماشین شخصی نداریم.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تشریح برنامه‌های توسعه حمل و نقل عمومی استان، بر اولویت تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام مترو و گسترش ریل‌باس تأکید کرد و این اقدامات را در راستای تسهیل رفت‌وآمد شهروندان و کاهش بار ترافیکی دانست و اظهار داشت: ما بر توسعه حمل و نقل عمومی، به ویژه قطارهای شهری شامل مترو و ریل‌باس تمرکز داریم. با توجه به ظرفیت‌های موجود در استان تهران، استفاده از ریل‌باس از نظر اقتصادی و اجرایی بسیار سهل‌الوصول‌تر از مترو است. البته جایی که مترو ضروری باشد، حتماً در دستور کار قرار دارد. اولویت اول، تکمیل متروهای نیمه‌تمام است و دوم، توسعه ریل‌باس‌ها.

سیدکمال الدین میرجعفریان با اشاره به پروژه‌های ورامین، افزود: در ورامین، کارهای مهمی در حال انجام است. مثلاً در حد ظرفیت‌های فعلی، زیرگذرهایی در مسیر پیشوا تکمیل می‌شود. این پروژه‌ها باید حداقل به بالای ۸۰ درصد برسد تا ظرفیت جابجایی مسافر بسیار بالا برود. ما مطمئن هستیم که بالاتر از این ۸۰ درصد، یعنی یک ظرفیت جابجایی مسافر بسیار بالا را شاهد خواهیم بود.

معاون استاندار تهران همچنین به پیشرفت در سایر مناطق اشاره کرد و گفت: در کنار این، حتی به بحث سمت شهریار هم که باغستان، الان شروع کرده‌ایم، ریل‌باس را از باغستان به سمت حتی ملارد هم توسعه می‌دهیم. بنابراین، ریل‌باس اولویت اصلی است، چون ما این‌ها را داریم؛ یک ایستگاهی و بعضاً یک آنتنی ایجاد می‌شود. این‌ها یکی از اولویت‌ها در بحث قطار شهری است.

اخذ مصوبه شورای عالی ترافیک برای متروی پردیس

میرجعفریان توضیح داد: پردیس را در برنامه داریم، چون مصوبه شورای عالی ترافیک را به نوع اخذ کردیم و به تناسب تأمین منابع مالی که دارد، هم برای پردیس هم برای پرند هم ورامین در حال پیگیری است.

در حوزه ریل‌باس و قطارهای حومه‌ای، پروژه‌های ورامین و پیشوا با تمرکز بر زیرگذرها، ظرفیت جابجایی مسافر را به طور چشمگیری افزایش خواهد داد. طبق آمار مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان‌های پاکدشت، قرچک و رباط‌کریم به ترتیب حدود ۳۵۰,۹۶۶، ۳۱۶,۱۰۷ و ۲۹۱,۵۱۶ نفر است که این رشد جمعیتی، ضرورت توسعه حمل و نقل عمومی را بیش از پیش برجسته می‌کند. همچنین، روزانه بیش از یک میلیون نفر از حومه به تهران سفر می‌کنند که این امر بر ترافیک و آلودگی هوا تأثیرگذار است.

پروژه متروی پرند، که در حال حاضر با ظرفیت محدود ۲۰ درصدی فعالیت می‌کند، با رفع تداخل با شبکه فاضلاب و تکمیل زیرساخت‌ها، ظرفیت خود را افزایش خواهد داد. شورای عالی ترافیک نیز مصوبه توسعه مترو به پردیس را صادر کرده که با تأمین منابع مالی، این پروژه پیش خواهد رفت.

این اقدامات بخشی از برنامه‌های دولت برای توسعه پایدار استان تهران است که با هدف کاهش بار ترافیکی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان پیگیری می‌شود. معاون استاندار تهران با تأکید بر اولویت ریل‌باس به دلیل اقتصادی بودن، از ادامه این پروژه‌ها در شهرستان‌هایی مانند شهریار، باغستان و ملارد خبر داد.

به نظر می‌رسد، باید برای رفع مشکلات حمل و نقل عومی، اقداماتی مانند تسریع در افتتاح متروی اسلامشهر و ایجاد اقدامات قابل ملاحظه برای مترو قرچک، ورامین، پیشوا و حتی پاکدشت و نوسازی و توسعه ناوگان اتوبوسرانی را در دستور کار قرار دهد، در حال حاضر مدیریت ناکارآمد و کمبود بودجه، پیشرفت این پروژه‌ها را کند کرده است.

ترافیک، درآمد رانندگان تاکسی‌های آنلاین را تا ۳۰ درصد کاهش داده است

به گفته یک کارشناس ترافیک، اپلیکیشن‌های مسیریاب بدون محدودیت‌های قانونی، ترافیک را به معابر محلی هدایت کرده و مشکلات را بدتر کرده‌اند. همچنین، طرح‌های کاهش آلودگی، مانند اسقاط خودروهای فرسوده، به دلیل عدم اجرای قانون هوای پاک (مصوب ۱۳۹۶) ناکام مانده است.

ترافیک و آلودگی، معیشت مردم را نیز تحت تأثیر قرار داده است، رانندگان تاکسی‌های آنلاین در این مناطق گزارش می‌دهند، که ترافیک، درآمدشان را تا ۳۰ درصد کاهش داده، زیرا زمان بیشتری در راه می‌گذرانند. همچنین، هزینه‌های درمانی ناشی از بیماری‌های تنفسی، فشار مضاعفی بر خانواده‌های کم‌درآمد وارد کرده است.

یک گزارش در سال ۱۴۰۳ نشان داد که آلودگی هوا سالانه ۲۹ هزار و ۵۰۰ مرگ در شهرهای بزرگ را به دنبال دارد، که بخش قابل‌توجهی از آن به تهران و حومه مربوط می‌شود.

کارشناسان معتقدند که بدون سرمایه‌گذاری گسترده در حمل‌ونقل عمومی، مانند گسترش خطوط مترو به پاکدشت، ورامین، پیشوا، اسلامشهر و قرچک، و اجرای سختگیرانه قوانین زیست‌محیطی، این بحران ادامه خواهد یافت.

توسعه پایدار نیازمند مدیریت یکپارچه، نوسازی ناوگان و کاهش وابستگی به خودروهای شخصی است. تا آن زمان، ساکنان حومه تهران هر روز در میان دود و ترافیک، برای زندگی بهتر تلاش می‌کنند، اما با موانعی که به نظر می‌رسد حل آن‌ها سال‌ها طول خواهد کشید.