«ماریا» برای عاشقان سینماست؛ وقتی فضای مجازی هویت شخص را تغییر می‌دهد

مهدی اصغری ازغدی کارگردان فیلم سینمایی «ماریا» در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با ایده اصلی این فیلم که امروز ۱۹ بهمن در برج میلاد برای اهالی رسانه به نمایش در می‌آید، بیان کرد: دوستی داشتم که فیلمساز فیلم کوتاه بود. فیلم کوتاهی ساخت و بازیگر خانم کردی در این فیلم بازی کرد؛ این خانم به‌طور جدی علاقه‌مند به بازیگری بود اما خانواده حساسی داشت که در جریان فعالیت‌هایش نبودند. از طرفی نقشی که بازی کرده بود نقش یک زن روسپی خیابانی بود، پس طبیعتاً پنهان‌کاری کرده بود و به این امید که فیلم تنها در جشنواره‌های خارجی پخش عمومی خواهد شد، این نقش را پذیرفته بود. در نهایت عوامل فیلم بخش کوتاهی از بازی او را در سایت آپارات بارگذاری کرده بودند تا اینکه اتفاقی یکی از اعضای خانواده این خانم فیلم را دیده بود و در نهایت منجر به تهدید و مهاجرت این خانم به خارج از کشور شد.

برنده جایزه اصلی بهترین فیلم در بخش آینده آسیا از جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو ۲۰۲۳ در رابطه با دغدغه اش از ساخت این فیلم بیان کرد: پیش از این تمایل داشتم تا به این موضوع بپردازم و این اتفاق جرقه‌ای برای پرداخت به این ایده شد. همواره قاعده بر این بود که ما از قصه‌های واقعی فیلم می‌سازیم اما در حقیقت ما در عصری زندگی می‌کنیم که بیشتر واقعیت است که از فیلم‌ها تأثیر می‌گیرد. در این فیلم که بر اساس داستان واقعی نوشته شده، نشان می‌دهیم چطور یک فیلم زندگی و هویت یک شخص را تغییر می‌دهد و چطور سینما می‌تواند هویت جدیدی برای او خلق کند، بطوری که سایرین نتوانند هویت پیشین این شخص را باور کنند.

وی در رابطه با اینکه فضای مجازی چقدر در شکل گیری ایده و داستان تاثیر دارد، افزود: اساساً چنین ایده‌ای به این موضوع می‌پردازد که چه تفاوت‌هایی مابین پرده بزرگ یعنی سینما و مدیای تازه‌تری همانند فضای مجازی با ابعاد کوچکی در صفحه تلفن همراه وجود دارد. درواقع به‌ظاهر این گوشی اندازه‌اش کوچکتر است اما ممکن است همین تصویر کوچک آسیب سهمگین ‌تری بزند. سینما با آن پرده بزرگ و به این دلیل که همواره در دسترس نیست، مانند یک آیین می‌ماند؛ زمانی‌که تصویر را روی پرده تماشا می‌کنیم، با اندیشه و تأمل بیشتری آن را دنبال می‌کنیم اما زمانی که این ابعاد کوچکتر می‌شود گویا قدرت تفکر را کاهش می‌دهد. همچنین براین باورم که آن شکل آیینی که سینما دارد حرمتی را ارائه می‌دهد که فکر می‌کنم با حقیقت درست‌تر مواجه می‌شویم اما فضای مجازی تا اندازه‌ای این را از ما می‌گیرد.

اصغری ازغدی عنوان کرد: فیلم براساس یک داستان واقعی است اما از دریچه ذهن من عبور کرده است و طبیعتاً تغییراتی زیادی داشته است و الزاماً همه مواردی که گفته شده در فیلم نیست. فیلمی که امروز روی پرده جشنواره است متفاوت با داستانی است که تعریف کردم.

وی که فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد سینما از دانشگاه هنر تهران است در رابطه با انتخاب بازیگران این اثر گفت: حقیقتا افراد بسیاری را برای ۲ نقش اصلی مد نظر داشتیم اما در نهایت با توجه به کارنامه درخشان و ویژگی‌های بسیار جذاب سینمایی به ۲ گزینه نهایی رسیدیم که خوشبختانه توانستیم هر ۲ نفر را کنار خودمان داشته باشیم. پانته آ پناهی‌ها و صابر ابر نازنین با تمامی مشکلات و شلوغی‌ها این افتخار را به گروه ما دادند تا در کنار ما باشند. آقای محجوب و آقای صدیقی‌مهر هم به پیشنهاد خانم پناهی‌ها به تیم ما اضافه شدند.

وی ادامه داد: کامیاب گرانمایه هنرجویم بود، بازی‌اش را در یک فیلم کوتاه و در تمرین کلاسی دیده بودم و از میان چند نفر که تست دادند انتخاب شد. به دلیل آنکه در تاکسی اینترنتی کار می‌کرد و اتود بازیگری نیز در کنار کار میزد و خودش را در نقش‌های متفاوت قرار می‌داد و مسافران را کنترل می کرد، حس کردم شخصیت کارگردانی که سایرین را با سیاست مدیریت می‌کند و ظاهرا ضعیف است دارد. در فیلم چنین چیزی نیاز داشتیم. مهشید خدادی نیز هنرجوی خانم پناهی‌ها و صابر ابر بود.

وی ادامه داد: کامیاب نقش یک کارگردان جوان ناشناخته سینما است که اولین فیلمش را ساخته است. از این رو تصمیم گرفتم از بازیگری که چهره شناخته شده‌ای نیست استفاه کنم چراکه اگر بازیگر چهره‌ای نقش کارگردان را بازی می‌کرد شبیه به سریال «افعی تهران» می‌شد. برای سریال نیاز به چهره وجود دارد اما برای فیلم ما به نظرم این تصمیم اشتباهی بود.

این کارگردان سینما افزود: «ماریا» یک مولتی‌ژانر است. مولتی‌ژانر یا هیبرید ژانری یعنی ترکیب چند ژانر. زمانی که می‌خواستم این فیلم را بسازم مبنایش این بود فیلمی اجتماعی اما درباره سینما و با ژانرهای مختلف ساخته شود. یعنی از ملودارم، هارور (ترسناک)، معمایی، کمی کمدی ابزورد و … در آن وجود داشته باشد، یعنی یک فیلم که با تلفیق ژانرهای مختلف ساخته شده است.

وی درباره ویژگی های «ماریا» گفت: «ماریا» جهان متفاوت و مجزایی دارد؛ فکر می‌کنم فیلم عجیبی است اما از نظر تلفیق ژانر شباهت‌هایی به آثار کوتاهم دارد. پیش از هر چیز به دلیل آنکه درس سینما خوانده و آن را تدریس می‌کنم تمایل داشتم فیلمی بسازم که تلفیقی از فیلم‌های مختلف باشد. شاید در خلاصه ترین حالت ممکن بتوان گفت این فیلمی برای عاشقان سینما است. قطعاً در فیلم‌های بعدی نیز از تلفیق ژانرها استفاده خواهم کرد، گرچه فیلم بعدی‌ با «ماریا» تفاوت‌های بسیاری خواهد داشت.

اصغری ازغدی با اشاره به حضور فیلم سینمایی «ماریا» در جشنواره‌های خارجی و پس از آن پذیرفته شدن در جشنواره فیلم فجر بیان کرد: زمانی که ساخت فیلم تمام شد تا جشنواره فجر نزدیک به هشت ماه مانده بود و اگر می‌خواستیم هشت ماه فیلم را نگه داریم از نظر مالی آسیب می‌دیدیم، مخصوصاً فیلمی که با هزینه شخصی ساخته شده است پس باید فیلم را برای پخش آماده می‌کردیم. در نتیجه با جشنواره‌های بین‌المللی پخش فیلم آغاز شد.

وی در پایان مطرح کرد: این فیلم جایزه آینده آسیا جشنواره توکیو را دریافت کرده است و منتخب جشنواره‌های معتبری چون وزول فرانسه، داکا بنگلادش، بزرگترین جشنواره قاره آفریقا و جشنواره فیلم‌های ایرانی تورنتو کانادا بوده است و همچنان پخش جهانی‌اش ادامه دارد. این فیلم با کمک‌های خانم الناز عبادالهی به‌عنوان تدوینگر، مجری طرح، برنامه ریز و منشی صحنه ساخته شد. تمام تیم تولید از جمله مدیر تولید، عکاس، طراح صحنه فیلم و تمام گروه دستیاران کارگردانی و چند بازیگر فیلم همه از هنرجویان کلاس‌های من و جوان هایی هستند که اولین تجربه کاری‌شان محسوب می‌شود، حتی ۹۰ درصدشان پیش از این پشت صحنه فیلم را ندیده بودند! ما با این گروه هشت ماه تمرین ویژه برای این فیلم داشتیم.