پاسخ «مدیر» به حواشی «دبیر»؛ دوره هفدهم جشنواره موسیقی نواحی برگزار می‌شود؟

خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ جشنواره موسیقی نواحی یکی از مهم‌ترین رویدادهای ملی مرتبط با موسیقی اقوام کشورمان است که طی سال‌های اخیر با وجود مسیر پرفراز و نشیبی که داشته همواره میزبان تعدادی از مخاطبان و هنرمندان فعال این عرصه به عنوان یک رویداد مهم و استراتژیک در حوزه جغرافیای فرهنگی کشورمان بوده است. مسیری پرچالش که به تناوب تغییر مدیریت‌هایی که در عرصه‌های عالی مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نهاد بالادستی و ناظر انجام گرفته، همواره با تجربه‌های متفاوتی رو به رو شده که می‌توان آن را از جهات مختلف مورد بررسی و واکاوی قرار داد.

مسیری که طی ماه‌های اخیر به واسطه تغییر دولت‌ها و روی کار آمدن گروه جدید مدیریتی در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سبب شد تا مدار برگزاری دوره هفدهم جشنواره که قرار بود در قالبی متفاوت‌تر از دوره‌های گذشته پیش روی مخاطبان قرار گیرد، تغییر کند. تغییراتی که ابتدا با تغییر شورای سیاستگذاری و سپس با معرفی دبیر جدید وارد ریل جدیدی از سیاستگذاری شد. حاشیه‌هایی که طی هفته‌های گذشته به ویژه درباره انتخاب دبیر جشنواره شکل پررنگ‌تری به خود گرفت و در موارد دیگری چون تأخیر در برگزاری جشنواره براساس تقویم، انتخاب شورای سیاستگذاری، احتمال بازگشت جغرافیای فیزیکی جشنواره به استان کرمان، جابه جایی مدیریتی در انجمن موسیقی ایران که مدیر فعلی اش در دوره قبلی حکم دبیری دوره هفدهم را دریافت کرده بود و همچنین انتخاب دبیر جدید در دوره جدید خود را بیشتر جلوه‌گر کرد.

شرایطی که طی این روزها موجب ایجاد حاشیه و انعکاس رسانه‌ای شد که طبیعتاً از جهات متعدد می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد و اکنون به واسطه همین حواشی ایجاد شده برای دبیر جدید رویداد، در پیش رو بودن جشنواره موسیقی فجر به عنوان مهم‌ترین رویداد ملی حوزه موسیقی کشور و تعیین تکلیف نهایی برای برگزاری این دوره از جشنواره نواحی در ۲ ماه باقی مانده به پایان سال و حرف و حدیث‌های غیررسمی که برای میزبانی دوباره کرمان به گوش می‌رسد شرایط را به سمتی هدایت کرده که لازم است یکی از مدیران مجموعه‌های مرتبط با حوزه موسیقی درباره آن توضیحات رسمی ارائه دهند.

محمدعلی مرآتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران که مجموعه تحت مدیریت خود به نوعی بازوی اجرایی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر، موسیقی نواحی، موسیقی جوان و برخی دیگر از رویدادهای دولتی مرتبط با حوزه موسیقی است در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن ارائه توضیحاتی مشروح درباره نحوه برگزاری جشنواره موسیقی نواحی در دوره هفدهم به برخی پرسش‌ها پیرامون حواشی که طی روزهای گذشته درباره فواد توحیدی دبیر دوره هفدهم در رسانه‌ها منعکس شده نیز پاسخ داد.

* آقای مرآتی یکی از مهم‌ترین مواردی که طی هفته گذشته در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها موجب انعکاس واکنش‌های مثبت و منفی شد، انتخاب شورای سیاستگذاری این دوره توسط معاونت امور هنری بود که عده‌ای بر این باور هستند برخی از این هنرمندان و کارشناسان ارتباط چندانی با عبارت «موسیقی نواحی» ندارند و ضرورتی نداشت تا از آنها برای حضور در شورای سیاستگذاری جشنواره استفاده شود؟

نکته اول اینکه اعضای شورای سیاستگذاری همان شورای قبلی است که فقط یک نفر به آن اضافه شده و عملاً تغییری در ماهیت اصلی آن ایجاد نشده است. به اعتقاد من اعضای شورا متشکل از منصوره ثابت زاده، هوشنگ جاوید، بابک خضرایی و احمد صدری از جمله هنرمندان و پژوهشگرانی هستند که هرکدام دارای پیشینه‌ای مشخص در حوزه فرهنگ، ادبیات و موسیقی اقوام ایرانی بوده و به اعتقاد من می‌توانند یکی از بهترین و مؤثرترین ترکیب‌ها در قالب عنوان شورای سیاستگذاری باشند. من مطمئنم که خانم رضایی به عنوان معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نه با سلیقه شخصی که براساس پیشینه فرهنگی هنری هریک از این بزرگواران اقدام به نگه داشتن شورای قبلی و معرفی آنها کرده است. شرایطی که انتخاب دبیر دوره هفدهم را نیز به عهده این شورای سیاستگذاری گذاشته بود تا بتوانند براساس یک اجماع گزینه مورد نظر را انتخاب کنند.

* جنابعالی در مراسم اختتامیه دوره شانزدهم به عنوان دبیر هفدهم انتخاب شدید، اما بعد از روی کارآمدن دولت و جزئی‌تر شدن دامنه تغییر و تحولات، شرایط به گونه‌ای پیش رفت که با تغییر ترکیب شورای سیاستگذاری جشنواره موسیقی نواحی، نام فواد توحیدی جایگزین شما شد و خانم رضایی حکم او را به عنوان دبیر دوره هفدهم امضا کرد.

البته عرض کردم اساساً ترکیب شورای سیاستگذاری تغییر نکرده و فقط یک نفر به آن اضافه شده است. در مورد دبیری من هم، بله این اتفاق افتاد اما باید توضیح بدهم که چند ماهی از انتخاب دبیری من گذشته بود که در هیئت امنا انجمن موسیقی ایران، برای مدیر عاملی رأی آوردم و خودم متوجه نبودم که طبیعتاً در این مسیر، «تعارض منافع» به وجود می‌آمد و نمی‌توانستم هم در قالب مدیرعامل انجمن و هم دبیر جشنواره موسیقی نواحی به کارم ادامه دهم. از این جهت ترجیح دادم تا در این مسیر به عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران به عنوان ناظر و مدیریت اجرایی جشنواره حضور داشته باشم، چرا که فکر کردم در این شرایط می‌توان مؤثرتر بود. پس در چنین مسیری بود که معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصمیم گرفت تا براساس نظر قاطع شورای سیاستگذاری که بنده هم عضوی از آن هستم، فواد توحیدی را به عنوان دبیر هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی انتخاب کند.

* آیا برای این انتخاب، متر و معیار مشخصی هم وجود داشت؟

قطعاً؛ چرا که طی جلسات متعددی که در شورای سیاستگذاری برگزار شد، همه اعضا به این جمع‌بندی رسیدند که توجه به نخبگان با تجربه و جوان‌گرایی یکی از رویکردهای مهم انتخاب دبیر هنری جشنواره باشد. شرایطی که می‌تواند در هر جشنواره موجب ورود تفکرات و ایده‌های جدید برای ارائه طرح‌های با کیفیت در حوزه اجرایی شود. فرآیندی که قطعاً مؤلفه اصلی انتخاب فواد توحیدی به عنوان دبیر هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی توسط شورای سیاستگذاری جشنواره بود و خوشبختانه خانم رضایی بدون هیچ دخالتی آن را پذیرفت. حتی از بنده که دبیری دوره قبلی را عهده‌دار بودم، پرسش‌هایی برای انتخاب فواد توحیدی شد و من هم نظرم این بود که وی گزینه مناسبی برای احراز پست دبیری جشنواره است.

طبیعتاً حضور در اکثر شوراها و هیئت‌های انتخاب و داوری‌های موسیقی نواحی دوره‌های قبل، تألیف چندین اثر پژوهشی مهم و جامع در حوزه موسیقی نواحی، مشاور چندین دوره جشنواره موسیقی نواحی در دوره‌های گذشته و مشاور من البته به عنوان دبیر، حضور مستمر در جریان اجرای رپرتوارهای مختلف موسیقایی، چه به عنوان نوازنده و چه به عنوان پژوهشگر و همچنین تلمذ و شاگردی در محضر هنرمند بزرگی مرآتی: اگر قرار باشد جشنواره در کرمان برگزار شود، باید درجه‌ای از توانمندسازی استان وجود داشته باشد که بتواند به بهترین شکل ممکن از هنرمندان و مخاطبان میزبانی کند. البته ماجرا هنوز نهایی نشده، اما طی روزهای آینده، هم شهر میزبان و هم تاریخ دقیق جشنواره به صورت عمومی اطلاع رسانی می‌شود چون محمدرضا درویشی به همراه خصوصیات نیک و اخلاق‌مدارانه فواد توحیدی، می‌تواند نام او را به عنوان یکی از گزینه‌های بالقوه احراز پست دبیری جشنواره مطرح کند. مسیری که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور هنری هم روی آن تاکید داشته و بر این باورند نخبه گرایی و جوان گرایی یکی از مؤلفه‌های انتخاب دبیر باشد. شرایطی که موجب شد فواد توحیدی به عنوان دبیر این دوره از جشنواره انتخاب شود.

* انتخابی که در همین چند روز موجب بروز سوتفاهمات و حواشی هم شد و بد نیست حالا که حرف آقای توحیدی به میان آمد، در واکنش به برخی از این حواشی که به حوزه کاری شما ارتباط دارد، توضیحاتی ارائه دهید.

فواد توحیدی از جمله هنرمندانی است که آشنایی من و بسیاری از هنرمندان و پژوهشگران موسیقی با او به یکی دو سال اخیر باز نمی‌گردد. او از جمله هنرمندان و پژوهشگرانی است که طی سال‌های اخیر به عنوان یک هنرمند عاشق ایران، تمام زندگی خود را وقف موسیقی نواحی کرده است. کما اینکه از وی تاکنون آثار بسیار ارزشمندی در حوزه پژوهش و تألیف موسیقی نواحی منتشر شده که هر یک دربرگیرنده ارزش‌های فراوانی است. این را هم بگویم آشنایی بنده با ایشان از سال ۱۳۷۰ است که از طرف رسانه ملی مأمور شدم تا در ساماندهی و تأسیس بخش موسیقی مرکز صدا و سیمای استان کرمان مشارکت داشته باشم، فواد توحیدی از جمله افرادی بود که مانند یک برادر همراهم بود که این دوستی تا به امروز هم ادامه دارد. شرایطی که موجب شده تا او به عنوان یک موسیقیدان در ثبت و ضبط بسیاری از موسیقی‌های منطقه کرمان و حتی مشاوره و شناسایی گونه‌های مختلف موسیقایی جزو اولین مشاورانی باشد که هنرمندان به محض رسیدن به موسیقی کرمان، یاد او می‌افتند.

توحیدی از جمله هنرمندانی است که همواره در طول زندگی هنری خود تلاش کرده تا به همه ابعاد موسیقی نواحی بپردازد و چون ما در کرمان با تنوع زیستی متعددی در میان مردم مواجه هستیم، بنابراین گونه‌های مختلف موسیقایی از سوی مردمان و هنرمندانی که در کرمان سکنی دارند، تولید و ارائه می‌شود. شرایطی که موجب شد او به واسطه تکمیل پژوهش‌های خود با همه آیین‌های موسیقایی و فرهنگی ایران تحقیقات ارزنده‌ای داشته باشد و بتواند در ثبت تحقیقات خود، کارهای کاملی را انجام دهد. فضایی که متأسفانه موجب بروز سوتفاهماتی شده که از نظر من با اعتقادات و سلوک مذهبی وی، هم‌خوانی ندارد و جفای به اوست. ضمن اینکه تمرکز فواد توحیدی در حوزه نوازندگی بر دف نوازی است. به نظرم مسیری که موجب شده به واسطه تکمیل تحقیقاتش روی برخی مناسک آیینی مربوط به دف کارهای پژوهشی انجام دهد.

اساساً این خاصیت موسیقی نواحی و موزیکولوگ بودن است که هرکسی در این چارچوب کار می‌کند، باید این پدیده‌ها را بررسی کند. فرآیندی که در حوزه فعالیت‌های فواد توحیدی هم دیده می‌شود و او می‌بایست در این زمینه تحقیقاتی را انجام می‌داد. چرا که توحیدی از متعهدترین افراد در حوزه‌های آیینی و فرهنگی است و برخی از صحبت‌ها و حواشی هم که در این زمینه به او نسبت داده می‌شود، از همین مقوله نشأت گرفته و سوتفاهمی است که اگر وی را از نزدیک بیشتر بشناسیم، قطعاً این سوتفاهم‌ها برطرف خواهد شد.

* طی روزهای گذشته و پس از دیدار استاندار کرمان با معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرچه به صورت مستقیم اعلام رسمی نشد، اما حال و هوای گفتگوها نشان از بازگشت دوباره جشنواره موسیقی نواحی به میزبانی کرمان می‌داد. شرایطی که می‌بایست هم در رابطه با این موضوع و هم تاریخ برگزاری جشنواره توضیحاتی را ارائه دهید.

اگر خاطرتان باشد در دوره‌ای که بنده به عنوان دبیر جشنواره موسیقی نواحی به فعالیت مشغول بودم، شکل جشنواره، برگزاری یک رویداد در قالب منطقه‌ای بود که این طرح در دوره جدید شورای سیاستگذاری جشنواره موسیقی نواحی رأی نیاورد و دوستان تاکید دارند که جشنواره به همان منطقه متمرکز خود (یعنی کرمان) بازگردد.

اگر قرار باشد جشنواره در کرمان برگزار شود، باید درجه‌ای از توانمندسازی استان وجود داشته باشد که بتواند به بهترین شکل ممکن از هنرمندان و مخاطبان میزبانی کند. البته ماجرا هنوز نهایی نشده، اما طی روزهای آینده، هم شهر میزبان و هم تاریخ دقیق جشنواره به صورت عمومی اطلاع رسانی می‌شود.

این توضیح را هم بدهم؛ روزی که خانم رضایی وارد بدنه معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد، تاکید زیادی برای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی داشت و خب برنامه‌ریزی گذشته به خصوص در بخش بودجه نتوانست جشنواره را در موعد مقرر برساند. لذا مدیریت جدید با امور معوقه و برنامه ریزی متوقف شده به دلیل مشکلات مالی و اجرایی مواجه بود. در حوزه بودجه بسیار با مشکلات فراوانی روبه‌رو بودیم و روند کار متوقف شده بود اما امیدوارم به واسطه حمایت‌هایی که در این زمینه انجام می‌شود، این جشنواره با برطرف شدن مشکلات در تاریخ مناسب برگزار شود.