ارکستر سمفونیک تهران خاطره‌نوازی کرد؛ از والس دانوب تا خلیج فارس

به گزارش خبرنگار مهر، ارکستر سمفونیک تهران شامگاه ۲۷ فروردین به رهبری نصیر حیدریان در تالار وحدت روی صحنه رفت تا کنسرت «رنگ‌واره‌ها» را رقم بزند.

اجرای برنامه و رپرتوارهای این کنسرت یک ساعت و نیم به طول انجامید و وقت استراحتی نیز در میانه اجرا برای نوازندگان و رهبر ارکستر در نظر گرفته شده بود.

سه قطعه ابتدایی که ارکستر سمفونیک تهران اجرا کرد، قطعه مشهور «خفاش»، «آنا پولکا» و «شاهزاده کولی» اثر یوهان اشتراوس پسر است که شور و هیجانی نیز در سالن ایجاد کرد. یوهان اشتراوس پسر در قرن ۱۹ به شهرتی بیش از پدرش دست پیدا کرد و به یکی از محبوب‌ترین آهنگسازان والس در دوران خود تبدیل شد. وی همچنین در یکی از سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به اروپا، مارشی به نام مارش ایرانی ساخت که امروزه از آثار معروف وی به‌شمار می‌رود.

شب گذشته این قطعات خاطره‌انگیز اشتراوس اجرا شد که خاطره موسیقی و فیلم‌های کلاسیک را تداعی می‌کرد، همچنان که بر اساس قطعه «خفاش»، نمایشی کمدی موزیکال اولین بار در ۵ آوریل ۱۸۷۴ در خانه نمایش وین به روی صحنه رفت و از آن زمان تاکنون به‌طور منظم و مداوم به اجرا درآمده است. لیبرتوی این اثر فکاهی توسط کارل هافنر و ریچارد گنی نوشته شده است.

از دیگر اپرت‌های مشهور یوهان اشتراوس پسر، «بارون کولی» یا «شاهزاده کولی» است که شب گذشته، نصیر حیدریان آن را رهبری کرد و به زیبایی اجرا شد. «بارون کولی» یک اپرت در سه پرده از یوهان اشتراوس پسر است که در ۲۴ اکتبر ۱۸۸۵ در تئاتر وین به نمایش درآمد. لیبرتو آلمانی آن توسط ایگناز شنیتزر بر اساس داستان منتشرنشده‌ای اثر مور جوکای است. «شاهزاده کولی» در حالی که یک اپرت بود، انحرافی از آثار کمیک و سبک‌تر قبلی اشتراوس بود. نمایش لحن‌های جدی‌تر هم از نظر موسیقی و هم از نظر نمایشی در چیزی که موسیقی‌شناس اندرو لمب آن را «گامی در تلاش اشتراوس برای آهنگسازی یک اپرای واقعی» توصیف می‌کند. این اپرت موفقیت زیادی در سطح بین المللی داشته است، همچنان که یکی از سه اثر برتر صحنه اشتراوس، محسوب می شود.

اما «دانوب آبی» نیز قطعه‌ای دیگر از یوهان اشتراوس جونیور بود که در شب «رنگ‌واره‌ها» بعد از اورتور «رزا مونده» اثر فرانس شوبرت اجرا شد. «دانوب آبی زیبا» عنوان والسی از این آهنگساز اتریشی است که در سال ۱۸۶۶ ساخته است و از دیگر آثار معروف این آهنگساز به شمار می‌رود.

قطعه بعدی که توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شد، قطعه «خلیج فارس» بود؛ این قطعه اثری موسیقایی است که شروع قطعه برگرفته از وقایع پس از انقلاب اسلامی و پیش از آغاز جنگ تحمیلی است. این اثر را می‌توان به پرواز یک مرغ دریایی بر فراز آب‌های نیلگون خلیج فارس تشبیه کرد؛ پرنده‌ای که ناظر بر تمامی رخدادهای تلخ و شیرین در این منطقه تاریخی و استراتژیک بوده است. این قطعه با فضایی آرام، ملایم و روح‌نواز آغاز شد که تداعی‌گر روزهایی سرشار از امید، آرامش و نشاط در فضای پس از پیروزی انقلاب است اما این فضا به‌تدریج، با بهره‌گیری از فضاسازی دراماتیک و تنالیته‌های خاص موسیقایی، به آغاز جنگ تحمیلی و حمله رژیم بعث عراق ختم می‌شود. پس از این مقطع تاریک، قطعه با حال و هوایی حماسی، به دوران مقاومت، ایثار و در نهایت بازسازی و تلاش برای ساختن آینده‌ای روشن‌تر می‌رسد.

به گفته مهدی کلانتری آهنگساز این قطعه، «خلیج فارس» با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های ارکستر سمفونیک و فرمی آزاد، اثری پویا و زنده است که این قابلیت را دارد تا بخش‌های دیگری نیز به آن افزوده شود. هدف من از خلق این قطعه، تنها یک تجربه موسیقایی نیست؛ بلکه تلاشی است برای زنده نگه‌داشتن خاطره مقاومت، ایستادگی و همدلی مردمی که در سخت‌ترین شرایط، امید خود را از دست ندادند.

«فانتزی والتس» از میخائیل گلینکا قطعه بعدی بود که در اجرای شب گذشته نواخته شد؛ این قطعه ششم اسفندماه سال گذشته در قالب کنسرت ارکستر مجلسی نوین سازمان فیلارمونیک سنت پیترزبورگ روسیه به همراهی ارکستر سمفونیک تهران با رهبری یاروسلاو زابویارکین در تالار وحدت نیز اجرا شده بود. مشخصه آثار میخائیل گلینکا، تنوع و غنای ریتمیک، کروماتیسم نیمه شرقی و وضوح بافت‌های ارکستری است و همین مشخصه موجد نوعی صدای روسی شد که به نسل های بعد نیز الهام بخشید و در این اثر نیز چنین فضایی را برای مخاطبان در تالار وحدت ایجاد کرد.

قطعه موسیقی «پاوانه» اثر گابریل فوره اهنگساز فرانسوی است که در سال ۱۸۸۷ نوشته شده است؛ پاوان رقص اشرافی کُندی بود که بیشتر در سده‌های ۱۶ تا ۱۷ میلادی (دوره رنسانس) در آغاز مراسم‌ها اجرا می‌شد. این قطعه که در اصل یک قطعه پیانویی است اما بیشتر به عنوان نسخه ارکستری شناخته می‌شود. پاوان، دارای ریتمی بر گرفته از رقص عاشقانه و آهسته اسپانیایی در صفوف منظم به همین نام است. این قطعه شب گذشته در ارکستر سمفونیک تهران با همراهی سازهای زهی و یک جفت از هر فلوت، ابوا، کلارینت، باسون و هورن اجرا شد.

در بخش پایانی کنسرت نیز، ارکستر سمفونیک تهران رپرتوار «رقص های محلی رومانی» اثر بلا بارتوک را اجرا کرد که مخاطبان را به وجد آورد. بلا بارتوک از آهنگسازان پیشگام در موسیقی مدرن است که به دلیل توجه و جمع‌آوری موسیقی محلی کشورهای اروپای شرقی، از بنیانگذاران موسیقی‌شناسی قومی نیز به‌شمار می‌رود. بارتوک با الهام از موسیقی محلی، به ویژه موسیقی مجارستان، فرم‌های تنال نوینی را ابداع کرد.

نوازندگان ویولن یک عبارت بودند از: محمدرضا کریمی (کنسرت مایستر)، فرزاد صیدی، احسان شامی، عرفان شریف زاده، فرمهر حسن بیگلو، سینا صالحی، هورام ترابی، حسن ملکی، فرید ذاکری، درسا میناسازی، سجاد صالح آبادی، سارا قاسمی، سینا افتخارنیا، پارسا معین و کارین علی محمدی.

نوازندگان ویولن‌سل عبارتن بودند از: مجید اسماعیلی، ماکان خوبی نژاد بهرنگ معتمدی زهرا کتابی هلیا بورکریمی روژان فلاح بردبار هستی علیزاده و امین چراغیان.

نوازندگان کنترباس عبارت بودند از: مهدی کلانتری، پروانه انارکی، محمدرضا جبار، آوا پویا کاشانی، کوروش ملکی، نازنین احمدی و ستاره ناموری‌راد.

نوازندگان ویولن دو عبارت بودند از: مونیکا لران، مهوش عسکری، پیمان شامی، عرفان وکیلی، سارا بیرام‌زادگان، موزان میرزایی، علیرضا گلستانه، ملیکا زاده محمدی، حمید خدایی، فرناز زندیه، عرفان جاویدنیا و امیر مهزیار قاسمی.

نوازندگان فلوت عبارت بودند از: ماه سیما فلاحی و غزاله میرزازاده.

نوازنده پیکولو نیز فراز فراست پور بود.

نوازندگان ابوا شامل آرین قیطاسی و نازنین احمدزاده و مینلی دانلیان و پگاه ولی خانی نوازندگان کلارینت بودند.

نوازندگان ویولا عبارت بودند از: امین زمان خان، پژمان اختیاری، آتنا زنگنه، زهرا عبدالله زاده، مسعود پوربخت، آریان زمانی، روشا گواهی، مهدی منادی و فرگل ساکت.

علیرضا متوسلی داراب و فرشاد محمدی نیز نوازندگان فاگوت بودند.

همچنین، فاطمه یوسفی نژاد، هومان باقی، نرگس تقی پور، روژینا صادقی، ریحانه رفیعی و پارمیدا بهادران نوازندگان هورن بودند.

نوازندگان ترومیت نیز علی ضرابی و کامیار ماندگاریان، نوازندگان ترومبون، سپهر عباسی و آرین خدایار و نوازنده ترمبون باس، رامین براتی بودند.

ساز توبا را نیز بابک میردادیان و ساز تیمپانی را محمدرضا پناهی نژاد می‌نواخت.

گروه پرکاشن نیز متشکل از ماهان ببری، عرفان فرشی زاده و مهیار منتظم صدیق بود. ساز هارب (چنگ» را دیبا والی و پیانو را آرمان فتاحی نواختند.