ارزش ۲.۵۳ میلیارد دلاری صادرات جهانی شن و ماسه؛ سهم ایران از بازار جهانی چقدر است؟

بازار؛ گروه صنعت: شن، ماده ‌ای است که از ذرات سنگ و مواد معدنی ریزدانه تشکیل شده است. شن همچنین به عنوان یک کلاس بافتی از خاک تعریف می ‌شود که حاوی بیش از ۸۵ درصد ذرات به اندازه شن از نظر جرم است. این ماده کاربردهای بسیار متنوعی دارد به نحوی که خاک‌ های شنی برای محصولات کشاورزی مانند هندوانه، هلو و بادام زمینی ایده ‌آل هستند. شن همچنین در ساخت آجر به خاک رس اضافه می‌ شود، در حالی که سیلیس از شن یک جزء کلیدی شیشه است.

صادرات شن و ماسه طبیعی از همه کشورها در سال ۲۰۲۴ به ۲.۵۳ میلیارد دلار رسیده است در مقایسه با ۲.۲۴ میلیارد دلاری که در سال ۲۰۲۳ رقم خورده است به میزان ۱۲.۷ درصد افزایش یافته است

همچنین مخلوط کردن شن با سیمان و آهک اغلب در ساخت و ساز سنگ تراشی استفاده می‌ شود و شن را می ‌توان با رنگ مخلوط کرد تا یک پوشش بافتی برای دیوارها، سقف‌ها و سطوح کف غیر لغزنده ایجاد شود. به این ترتیب است که بازار جهانی این محصول پرکاربرد پررونق است و بر اساس داده های آماری سایت worldstopexports صادرات شن و ماسه طبیعی از همه کشورها در سال ۲۰۲۴ به ۲.۵۳ میلیارد دلار رسیده است که به گفته کارشناسان این مبلغ دلاری ناشی از شتاب متوسط ۶۷ درصدی در دوره پنج ساله از سال ۲۰۲۰ است، زمانی که شن و ماسه صادراتی جهانی ۱.۵۱ میلیارد دلار ارزش داشت. این در حالی است که سال به سال، ارزش شن و ماسه ‌های طبیعی صادراتی در مقایسه با ۲.۲۴ میلیارد دلاری که در در سال ۲۰۲۳ رقم خورده است به میزان ۱۲.۷ درصد افزایش یافته است.

۵ کشوری که ۶۵.۷ درصد از کل ارزش شن و ماسه طبیعی ارسال شده به بازارهای بین‌ المللی را به خود اختصاص داده‌ اند

در حوزه صادراتی و کشورهای برتر گزارشات جهانی بیانگر این است که در سال ۲۰۲۴، پنج صادر کننده برتر شن و ماسه در جهان، ایالات متحده آمریکا، هلند، کامبوج، آلمان و بلژیک هستند. در حقیقت این پنج صادر کننده اصلی شن و ماسه در مجموع، تقریباً دو سوم معادل ۶۵.۷ درصد از کل ارزش شن و ماسه طبیعی ارسال شده به بازارهای بین‌ المللی را به خود اختصاص داده‌ اند.

ایالات متحده؛ در راس صادرات شن و ماسه

به عبارت دقیق تر در سال ۲۰۲۴ ایالات متحده با رقم زدن صادراتی به ارزش بالغ بر ۹۰۸ میلیون دلار گه حدود ۳۶ درصد از کل صادراتی سن و ماسه محسوب می شود در جایگاه نخست صادراتی جای دارد.

پس از آن کشور هلند با ثبت صادراتی به ارزش ۲۶۱.۵ میلیون دلار که بیش از ۱۰ درصد از کل صادراتی شن و ماسه است در رتبه دوم صادرات قرار گرفته و پس از آن کامبوج با صادراتی ۲۱۸ میلیون دلاری در رتبه سوم قرار دارد.

این در حالی است که طبق آمارهای این گزارش کشورهای کامبوج، آلمان، بلژیک، موزامبیک، مالزی، فرانسه، مصر، عربستان سعودی، اندونزی، ویتنام، تایوان، پرتغال، و اسپانیا» در جایگاه های بعدی صادرات قرار گرفته اند. به این ترتیب از نظر ارزش صادراتی ۱۵ کشور ذکر شده در این فهرست، بالغ بر ۸۷ درصد از شن و ماسه صادراتی جهان را در سال ۲۰۲۴ صادر کرده ‌اند.

ایران نیز در مدت نامبرده صادراتی به ارزش ۵۷۳ هزار دلار رقم زده است و قبل از کشورهایی همچون کنیا، اوکراین و آنگولا در جایگاه هفتاد و دوم قرار گرفته است

داده های آماری این گزارش حاکی از جایگاه ۷۲ ایران در حوزه ارزش صادراتی شن و ماسه است. به این معنا که در این گزارش آمده است ایران در مدت نامبرده صادراتی به ارزش ۵۷۳ هزار دلار رقم زده است و قبل از کشورهایی همچون کنیا، اوکراین و آنگولا در جایگاه هفتاد و دوم قرار گرفته است. این در حالی است که ارزش صادراتی شن و ماسه ایران در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ بیش از ۵۹ درصد کاهش را نشان می دهد.

از سوی دیگر این گزارش می گوید: در میان صادرکنندگان برتر، سریع‌ ترین رشد سالانه در بین صادرکنندگان شن و ماسه کشور کامبوج با ۱۲۴ درصد افزایش بوده است و پس از آن کشورهای مصر، موزامبیک، رشد سالانه را به ثبت رسانده است. از آن طرف کشور مالزی ۲۸.۵ درصد فروش شن و ماسه صادراتی به نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش داده است و پس از آن اندونزی، آلمان و هلند کشورهایی هستند که کاهش فروش شن و ماسه صادراتی خود را تجربه کرده اند.

سهم ۷۳ درصدی تامین کنندگان آمریکای شمالی از ارزش صادراتی شن و ماسه طبیعی در سال ۲۰۲۴

از سوی دیگر در میان قاره‌ ها، تأمین ‌کنندگان در آمریکای شمالی با محموله‌ هایی به ارزش ۹۳۳ میلیون دلار یا حدود ۳۷ درصد از کل جهانی، بالاترین میزان دلار را در سال ۲۰۲۴ به فروش رساندند. در جایگاه دوم، صادرکنندگان مستقر در اروپا با ۳۳.۷ درصد ارزش فروش قرار داشتند. همچنین ۲۰.۶ درصد دیگر از محموله‌ های شن و ماسه در سراسر جهان از فروشندگان در آسیا سرچشمه گرفته است. در کنار آن درصدهای کمتری از آفریقا (۷.۷ درصد)، آمریکای لاتین به استثنای مکزیک (۰.۷ درصد)، و سپس اقیانوسیه (۰.۴ درصد) به رهبری استرالیا و نیوزیلند بود.

گفتنی است در بحث تولید شن و ماسه طبیعی چین بزرگ‌ترین تولیدکننده شن و ماسه طبیعی جهان است و عمدتا به دلیل ظرفیت ‌های گسترده معدنی و تقاضای بالا در ساخت و ساز، سنگین‌ ترین سهم بازار را دارد. از سوی دیگر کشور هند با وجود محدودیت ‌های زیست‌ محیطی و مسائل مربوط به کیفیت، یکی دیگر از بزرگ ‌ترین تولیدکنندگان شن و ماسه با سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه در معادن است. علاوه بر این کشورهای ایالات متحده، اندونزی، مالزی، روسیه، قزاقستان و کشورهای خاورمیانه همچون امالات متحده و عربستان سعودی در این بازار جایگاه ویژه دارند.

با این وجود کارشناسان می گویند: در برخی مناطق، محدودیت ‌های قانونی بر استخراج شن و ماسه در راستای حفاظت از اکوسیستم ‌ها و جلوگیری از فرو نشست زمین می‌تواند باعث کاهش تولید یا تغییر به منابع جایگزین مانند شن بازیافتی، شن ‌های مصنوعی یا ماسه‌ های خرد شده شود و در مجموع این مسائل می ‌تواند روی اندازه بازار و نرخ رشد تأثیر بگذارد.