بازار؛ گروه بین الملل: مشارکت انرژی بین چین و روسیه در سال‌های اخیر به سرعت در حال تقویت بوده است. با این حال، علیرغم منافع متقابل – به ویژه در تأمین نفت روسیه – برخی از شرکت‌های چینی در مورد پرداخت هزینه انرژی روسیه با چالش‌های جدی روبرو هستند. این موضوع توسط «ژانگ هانهوی»، سفیر چین در روسیه تأیید شد و تأکید کرد که اگرچه حجم تجارت همچنان بالا است، اما برخی کانال‌های مالی محدود شده‌اند و این امر تسویه قراردادها را پیچیده می‌کند.
سفیر چین اظهار داشت: شرکت‌های چینی می‌خواهند نفت روسیه را بخرند و این علاقه نه تنها از سوی شرکت‌های خصوصی، بلکه از سوی شرکت‌های دولتی نیز وجود دارد. با این حال، مشکلاتی در پرداخت‌ها ایجاد شده است. اگرچه این موضوع جهانی نیست، اما بر بخش‌های حساس واردات انرژی تأثیر می‌گذارد.
این وضعیت با گزارش‌های رویترز و بلومبرگ که اشاره کردند چندین پالایشگاه دولتی چین اخیراً از خرید نفت خام روسیه خودداری کرده‌اند، پیچیده‌تر می‌شود. دلیل اصلی آن نگرانی‌ها در مورد تحریم‌های ثانویه احتمالی از سوی ایالات متحده آمریکاست. این خطرات به ویژه در بحبوحه تحریم‌های شدیدتر علیه کشورهای ثالث که در همکاری‌های اقتصادی حساس با روسیه – از جمله در بخش‌هایی مانند انرژی، دفاع و امور مالی – مشارکت دارند، برجسته‌تر شده‌اند.
تقریباً ۹۰ درصد از کل تسویه حساب‌های تجاری بین چین و روسیه اکنون با ارزهای ملی – یوان و روبل – انجام می‌شود
با این وجود، واقعیت ژئواقتصادی فعلی – به ویژه تشدید جنگ تجاری بین واشنگتن و پکن – باعث می‌شود که مشاغل چینی، به ویژه نهادهای دولتی، استراتژی خود را در قبال روسیه دوباره ارزیابی کنند. به طور فزاینده‌ای آشکار می‌شود که تردید مداوم برای تعامل با بخش انرژی روسیه می‌تواند با هزینه‌های بالایی همراه باشد، زیرا بازارهای جهانی و زنجیره‌های تأمین دستخوش تغییرات چشمگیری می‌شوند.
با وجود چالش‌های جاری، سفیر ژانگ هانهوی خاطرنشان کرد که تقریباً ۹۰ درصد از کل تسویه حساب‌های تجاری بین چین و روسیه اکنون با ارزهای ملی – یوان و روبل – انجام می‌شود. این حرکت به سمت دلارزدایی، نشان دهنده یک هدف استراتژیک گسترده‌تر است که هر دو کشور برای کاهش وابستگی خود به ارزها و مؤسسات مالی غربی به اشتراک گذاشته‌اند.
در این زمینه، چین پیش از این پیشنهاد ایجاد بانک توسعه برای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) و همچنین معرفی مکانیسم‌های تسویه حساب غیر مبتنی بر ارز – مانند سیستم‌های تهاتر یا پایاپای – را داده بود. این ابتکارات برای کاهش خطرات تحریم و ایجاد زیرساخت مالی پایدارتر و قابل پیش‌بینی‌تر در چارچوب گسترده‌تر «اوراسیای بزرگ» طراحی شده‌اند.
با این حال این ایده‌ها همچنان در مرحله بحث هستند. اجرای آنها به دلیل چالش‌های هماهنگی سیاسی در سازمان همکاری شانگهای و نیاز به ایجاد چارچوب‌های قانونی، نظارتی و فناوری مناسب با مشکل مواجه شده است.
با وجود محدودیت‌های خارجی، روسیه همچنان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی نفت و گاز چین است. در سال ۲۰۲۴، روسیه از عربستان سعودی پیشی گرفت و به بزرگترین صادرکننده نفت خام چین تبدیل شد و تقریباً ۱۹ درصد از واردات چین را تشکیل می‌دهد. بخش عمده‌ای از این حجم از طریق خط لوله اسکوورودینو-موهه و همچنین از طریق حمل و نقل دریایی از بنادر اقیانوس آرام روسیه منتقل می‌شود.
پکن بیش از هر زمان دیگری مصمم به تنوع بخشیدن به زیرساخت‌های مالی خارجی خود و تحکیم روابط استراتژیک با مسکو به نظر می‌رسد
علاوه بر این، چین همچنین علاقه‌مند به گسترش همکاری خود با روسیه در بخش گاز است. در حال حاضر مذاکراتی برای ساخت خط لوله قدرت سیبری ۲ در حال انجام است که میادین گازی روسیه را از طریق مغولستان به غرب چین متصل می‌کند.
مشکلات فعلی پرداخت صرفاً فنی نیستند – بلکه منعکس کننده تنش‌های ژئوپلیتیکی و مالی گسترده‌تری هستند. بانک‌های غربی به طور فزاینده‌ای پردازش تراکنش‌ها را محدود کرده‌اند، الزامات انطباق سخت‌تر شده است و بانک‌های چینی با حضور بین‌المللی با فشار فزاینده‌ای روبرو هستند.
با این حال، در مواجهه با فشارهای فزاینده از سوی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا، پکن بیش از هر زمان دیگری مصمم به تنوع بخشیدن به زیرساخت‌های مالی خارجی خود و تحکیم روابط استراتژیک با مسکو به نظر می‌رسد. این تغییر نه تنها در گردش مالی بی‌سابقه تجارت دوجانبه که در سال ۲۰۲۴ از ۲۴۰ میلیارد دلار فراتر رفت، بلکه در تعداد فزاینده پروژه‌های مشترک زیرساختی و لجستیکی در سراسر اوراسیا نیز قابل مشاهده است.
چالش‌های پرداختی که شرکت‌های چینی در معاملات خود با تامین‌کنندگان انرژی روسیه با آن مواجه هستند، موانع غیرقابل عبور نیستند، بلکه مکث‌های موقتی در یک رابطه استراتژیک در حال تعمیق هستند. هم چین و هم روسیه همچنان به دنبال راه‌حل‌های مالی و لجستیکی جایگزین هستند که نه تنها همکاری انرژی آنها را حفظ کند، بلکه گسترش دهد. در یک محیط تجارت جهانی که به سرعت در حال تغییر است، چنین مشارکت‌هایی دیگر فقط سودمند نیستند – بلکه برای هر دو کشور ضروری می‌شوند.