مرز میان دام و انسان؛ خطی که دامپزشکان محافظت می‌کنند

خبرگزاری مهر، گروه استانها- عاطفه وفاییان: هفته دامپزشکی فرصتی است تا نگاه جامعه را به یکی از بی‌صداترین و در عین حال اثرگذارترین حوزه‌های سلامت معطوف کنیم؛ حرفه‌ای که هر روز با بیماری‌های پنهان، تهدیدات زیستی و خطرات خاموش مقابله می‌کند. دامپزشکی نه فقط مراقبت از حیوانات، بلکه سنگر پیشگیری از بیماری‌هایی است که می‌توانند مرز میان دام و انسان را بشکنند و به خانواده‌ها نفوذ کنند.

شعار «دام سالم، غذای سالم، انسان سالم» یک جمله تبلیغاتی نیست؛ بلکه ستون امنیت غذایی و پدافند زیستی کشور را شکل می‌دهد. در پشت هر لقمه غذای سالم، همکارانی ایستاده‌اند که شب و روز، زنجیره تولید و توزیع را زیر نظر دارند تا تهدیدی به سفره مردم راه پیدا نکند.

همان‌طور که مرزبانان نظامی از خاک کشور دفاع می‌کنند، دامپزشکان مرزبانان بی‌ادعای سلامت جامعه‌اند؛ با این تفاوت که دشمن آنان، ویروس‌ها، باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا هستند. اهمیت دامپزشکی امروز در جهان، با بحران‌های زیستی و بیماری‌های مشترک انسان و دام، بیش از هر زمان دیگر آشکار شده است؛ تجربه همه‌گیری کرونا نمونه‌ای واضح از نقش حیاتی این حوزه بود.

در بسیاری از بحران‌ها، این دامپزشکان بودند که پیش از آنکه بیماری به تیتر رسانه‌ها تبدیل شود، بی‌سر و صدا جلوی گسترش آن را گرفتند. دامپزشکی یک حلقه امنیتی چندوجهی است؛ از ایستگاه‌های قرنطینه مرزی تا روستاهای دورافتاده، همه زیر چتر مراقبت این تخصص قرار می‌گیرند.

آگاهی عمومی نسبت به مأموریت‌های دامپزشکی، همچنان کمتر از واقعیت است؛ بخش بزرگی از جامعه نمی‌داند که بسیاری از وظایف این مجموعه مستقیماً بر سلامت روزانه انسان‌ها اثر دارد. هفته دامپزشکی، باید یادآور این باشد که هر بسته گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ یا حتی هر حیوان خانگی سالم، حاصل تلاش بی‌وقفه نیروهایی است که در سنگر خاموش، اما حیاتی سلامت خدمت می‌کنند.

دامپزشکان؛ سربازان گمنام سنگر سلامت

محمد علی کامل، مدیر قرنطینه و امنیت زیستی دامپزشکی خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تأکید بر نقش بی‌بدیل دامپزشکی در سلامت جامعه اظهار کرد: دامپزشکی امروز در خط مقدم جبهه پیشگیری از بیماری‌های مشترک انسان و دام، تأمین غذای سالم و حلال، و مبارزه با تهدیدات زیستی ایستاده است؛ اما تحقق کامل این مأموریت جز با حمایت قضایی، اعتباری و همکاری فعال مردم میسر نمی‌شود.

مدیر قرنطینه و امنیت زیستی دامپزشکی خراسان رضوی با اشاره به هفته دامپزشکی، افزود: در سالیان اخیر نقش دامپزشکی در سلامت جامعه بیش از پیش برای مردم شناخته شده و شعار «دام سالم، غذای سالم، انسان سالم» به عنوان یک اصل حیاتی در جامعه اسلامی تثبیت شده است.

وی با اشاره به مسئولیت‌های گسترده قرنطینه و امنیت زیستی دامپزشکی بر بهداشت واردات، صادرات، ترانزیت و حمل‌ونقل دام و فرآورده های خام دامی گفت و افزود: یکی از مأموریت های اصلی همکاران ما پیشگیری از بیماری‌های خطرناک دامی و مشترک میان انسان و دام است؛ بیماری‌هایی چون هاری، تب کریمه کنگو، بروسلوز، سل و حتی نقش حیاتی دامپزشکی در مدیریت بحران‌های جهانی نظیر همه گیری ویروس کرونا یا آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به وضوح نشان داده که سلامت دام و فرآورده‌های خام دامی، مستقیم با پیشرفت و سلامت یک جامعه گره خورده است.

کامل تصریح کرد: دامپزشکان به عنوان «سربازان گمنام عرصه سلامت» همواره در حوزه نظارت بهداشتی بر تولید و توزیع فرآورده‌های خام دامی، بدون دیده شدن، کارهای بزرگی انجام می‌دهند. با این حال مردم هنوز آشنایی کامل با این مأموریت‌ها ندارند و برخی وظایف دامپزشکی با حوزه‌های دیگر مانند بهداشت یا شهرداری اشتباه گرفته می‌شود. این موضوع ضرورت اطلاع‌رسانی و انعکاس رسانه‌ای را دوچندان می‌کند.

مدیر قرنطینه و امنیت زیستی دامپزشکی خراسان رضوی با بیان تجربه فعالیت در حوزه نظارت دامپزشکی مشهد خاطرنشان کرد: در برخی موارد گزارش به‌موقع شهروندان دلسوز توانسته جلوی وقوع حادثه بهداشتی بزرگ را بگیرد، از کشتار غیرمجاز تا توزیع و استفاده از گوشت‌های آلوده یا ممنوعه. همکاری مردم، بازوی مکمل ما در حفظ سلامت جامعه است.

وی افزود: انجام وظایف و مأموریت ما علاوه بر نیروی انسانی، متکی بر دو محور حیاتی است؛ اول حمایت قضایی، که در برخورد با متخلفین مرتبط با دام و فرآورده های خام دامی، همچون عاملین توزیع و حمل و نقل های غیر مجاز، قصابان متخلف و توقیف و معدوم سازی فرآورده غیر بهداشتی و ناسالم برای همکاران ما دلگرمی و امنیت ایجاد می‌کند؛ دوم اختصاص اعتبارات کافی، چرا که دامپزشکی با وجود گستردگی وظایف و ارتباط مستقیم با واحدهای تولیدی پروتئینی، سهم خاصی از بودجه سلامت ندارد.

کامل گفت: در برخی موارد حذف و کشتار دام آلوده به بیماری، تنها حمایت قضایی و مالی است که می‌تواند همکاران دامپزشکی را در انجام مأموریت یاری دهد و مقاومت احتمالی دامدار را بشکند؛ دامدارانی که علاوه بر سرمایه اقتصادی، با دام خود پیوند عاطفی دارند و جدایی از آن برایشان سخت است.

مدیر قرنطینه و امنیت زیستی دامپزشکی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: حفاظت از سلامت جامعه، خط مقدم یک جهاد زیستی است که هر روز در سکوت رسانه‌ای، توسط دامپزشکان این سرزمین انجام می‌شود. هر قدم در مسیر تقویت حمایت‌های قضایی، افزایش اعتبارات و آگاه‌سازی مردم، گامی به سوی داشتن جامعه‌ای سالم و مقاوم در برابر تهدیدات خواهد بود.

لزوم اتصال مستقیم مردم به شبکه دامپزشکی

محمدرضا بهروزیان، معاون سلامت اداره‌کل دامپزشکی خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر با دعوت از دامداران، روستاییان برای مشارکت حداکثری در طرح ملی واکسیناسیون رایگان، بر ضرورت اتصال مستقیم مردم به شبکه دامپزشکی و اجرای کامل واکسن‌های حیاتی تأکید کرد و هشدار داد که غفلت، می‌تواند بیماری‌های واگیر و مشترک میان انسان و دام را همچون دشمن پنهان به قلب خانه‌ها نفوذ دهد.

معاون سلامت اداره‌کل دامپزشکی خراسان رضوی با بیان اینکه سلامت دام، سنگر مستحکم امنیت غذایی و سپر پدافند زیستی کشور است، گفت: هر فردی که به نحوی با دام در ارتباط است چه پرورش‌دهنده طیور بومی و صنعتی، چه نگهدارنده دام روستایی، چه صاحب حیوانات خانگی مانند سگ، گربه یا اسب باید بداند که این موجودات زنده، در کنار خود عوامل بیماری‌زا و پاتوژن حمل می‌کنند و بی‌توجهی به اصول بهداشتی، همانند شکستن سد دفاعی در برابر دشمن است.

وی افزود: در حال حاضر فاز واکسیناسیون رایگان تب برفکی در حال اجراست و همکاران ما مستقیماً به روستاها و دامداری‌ها مراجعه کرده و عملیات ایمن‌سازی را انجام می‌دهند. این واکسن‌ها برای مقابله با بیماری‌های واگیر گاو و گوسفند تزریق می‌شوند و مقاومت گله را بالا می‌برند. در طول سال نیز واکسن‌های حیاتی دیگری مانند واکسن هاری در سگ‌های گله و نگهبان، واکسن بروسلوز یا تب مالت، سیاه‌زخم، آبله و واکسن PPR (طاعون نشخوارکنندگان کوچک) توسط نیروهای دامپزشکی تزریق می‌شود.

بهروزیان در خصوص دامداری‌های صنعتی در برنامه‌های واکسیناسیون، تصریح کرد: هرگاه موارد مشکوک به بیماری یا تلفات مشاهده شد، باید فوراً به نزدیک‌ترین واحد دامپزشکی اطلاع رسانی شود تا تیم نمونه‌برداری به محل اعزام گردد. سکوت و کتمان این موارد، به معنای باز گذاشتن دروازه برای دشمن بیماری است.

معاون سلامت اداره‌کل دامپزشکی خراسان رضوی درباره حیوانات خانگی نیز گفت: بزرگ‌ترین بیماری مشترک بین انسان و حیوان، بیماری مهلک هاری است که درمان ندارد. صاحبان سگ و گربه باید حیوان خود را در سه ماهگی برای دریافت نخستین واکسن هاری به کلینیک دامپزشکی منتقل کنند و این واکسیناسیون را سالانه تکرار نمایند. همچنین مصرف داروهای ضد انگل مورد توصیه دامپزشک، مانع انتقال بیماری‌های مشترک به انسان می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه «سلامت دام، سلامت جامعه است» خاطرنشان کرد: ارتباط مداوم مردم با ادارات و کلینیک‌های دامپزشکی، همراهی در عملیات واکسیناسیون، و رعایت اصول بهداشتی، همانند بستن کمربند ایمنی در سفر است؛ بی‌توجهی، بهای سنگینی برای خانواده و جامعه خواهد داشت.

سنگر دامپزشکان؛ خط مقدم مقابله با تهدیدات زیستی

دامپزشکان را می‌توان سربازان گمنام سنگر سلامت نامید؛ سربازانی که با ابزار علم، تخصص و تعهد، از پایداری جامعه دفاع می‌کنند. ماموریت آنان پایان ندارد، زیرا تهدیدات زیستی هر روز چهره جدیدی به خود می‌گیرند و مقابله با آن‌ها نیاز به حضور دائمی و آماده‌باش کامل دارد.

بی‌توجهی به نقش دامپزشکی می‌تواند هزینه‌های سنگین اقتصادی، بهداشتی و انسانی برای کشور به همراه داشته باشد. حمایت قضایی و مالی، دو ستون اصلی تقویت این سنگر است؛ بدون آن، ایستادگی در برابر متخلفان و اجرای مأموریت‌های بهداشتی دشوار می‌شود.

هر دام آلوده‌ای که معدوم می‌شود، هر محموله فرآورده خام دامی که توقیف می‌گردد، و هر واکسن که تزریق می‌شود، یک پیروزی بی‌صدا در جبهه سلامت است.مردم در این میدان بی‌تردید متحدترین همسنگر دامپزشکان‌اند؛ همکاری آنان از طریق گزارش‌های به‌موقع و رعایت اصول بهداشتی، نقشه دشمن بیماری را نقش بر آب می‌کند.

آموزش و اطلاع‌رسانی کافی به جامعه، باعث می‌شود که دامپزشکی تنها یک شغل اداری به نظر نرسد، بلکه جایگاه واقعی خود به عنوان رکن امنیت ملی را پیدا کند.آینده سلامت کشور، به میزان جدی گرفتن پدافند زیستی وابسته است؛ دامپزشکان ستون‌های این پدافندند که با وجود همه چالش‌ها، بر جایگاه خود استوار مانده‌اند.

نگاه قدردان به این نیروها، نه فقط احترام به یک حرفه، بلکه تضمین سلامت نسل‌های آینده است.هفته دامپزشکی باید نه فقط یادبود، بلکه نقطه آغاز یک همکاری فراگیر میان مردم، دستگاه‌های اجرایی و مدافعان بی‌ادعای سلامت باشد تا سنگر دامپزشکی همواره محکم و پایدار بماند.