گرانی اجاره‌ بردوش تبریزی‌ها؛ مسکن رویایی از دست رفته برای مستاجران

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – اسرا درویشی: عصر یک روز بهاری است و باد خنکی در کوچه‌های تبریز می‌پیچد. در محله قراملک، زن جوانی با کیسه‌ای پر از سبزی، آرام به سمت خانه‌ای اجاره‌ای قدم می‌زند که به‌زودی باید آن را ترک کند. صاحبخانه اجاره را دو برابر کرده. نه پول پیش دارد، نه ضامن بانکی. صدای زنگ گوشی‌اش بلند می‌شود؛ مشاور املاکی است: «متراژ پایین می‌خواهید؟ زیر ۵۰ متر نداریم، قیمت‌ها پر کشیده.»

قصه این زن، روایت بسیاری از خانواده‌های تبریزی است؛ خانواده‌هایی که دیگر نه به خرید خانه فکر می‌کنند، نه حتی به داشتن یک اجاره‌نشینی با ثبات. در چنین شرایطی، طرح‌های کلانی چون مسکن مهر و نهضت ملی مسکن کورسوی امیدی شده‌اند برای آن‌ها که به انتظار نشسته‌اند. دولت با اجرای این طرح‌ها، تلاش کرده تا مسیر خانه‌دار شدن را برای اقشار متوسط و کم‌درآمد هموار کند. بسیاری از واحدهای مسکن مهر به بهره‌برداری رسیده و در قالب نهضت ملی نیز واحدهایی در حال ساخت‌اند که نویدبخش آرامشی آینده‌دار است.

از سوی دیگر، وام ودیعه مسکن برای اجاره‌نشین‌ها فرصتی فراهم کرده تا بخشی از فشارها را کم کنند، هرچند هنوز برخی مستأجران از روند بانکی و شرایط سخت دریافت آن گلایه دارند. اما اصل موضوع این است که خانه‌دار شدن دیگر تنها یک نیاز نیست، تبدیل به یک نگرانی ملی شده و هر کوچه و خیابان تبریز، شاهد آن است.

با این حال امروز در تبریز، دیگر خانه داشتن یک آرزو نیست، بلکه یک ضرورت است. از کوچه‌های شلوغ ولیعصر تا محله‌های قدیمی‌تر، از خانواده‌های جوان گرفته تا افراد مسن، همه در جستجوی راهی برای تأمین سرپناه خود هستند. اجاره‌ها افزایش چشمگیری داشته و فشار آن بر مستأجران به‌ویژه در مناطق مرکزی شهر بیش از پیش احساس می‌شود.

با گذشت سال‌ها از اجرای طرح‌های مختلف دولت برای حمایت از بازار مسکن، همچنان بسیاری از مردم در تبریز در آرزوی داشتن یک خانه کوچک اما پایدار هستند. در این میان، مشاوران املاک و مستأجران هر روز با چالش‌های جدیدی روبه‌رو هستند. صاحبان املاک از یک سو با رشد اجاره‌ها و تقاضای روزافزون مواجه‌اند و از سوی دیگر، مستأجران به دلیل افزایش هزینه‌ها و مشکلات اقتصادی، برای تأمین هزینه‌های اجاره‌بها دچار فشارهای مالی بسیاری شده‌اند.

افزایش چشمگیر پیش‌پرداخت‌ها؛ فشار بیشتر بر مستأجران و خانواده‌ها

محمد ۳۲ ساله و کارمند اداری است و در منطقه راهنمایی مستأجر است در حالی که مشغول جمع‌آوری وسایل کودکانش است، با ناراحتی از شرایط اجاره خانه صحبت می‌کند: چهار سال است که در این خانه کوچک زندگی می‌کنم. اجاره‌ای که سال گذشته ۹ میلیون تومان بود، امسال به ۱۳ میلیون تومان رسیده، برای من که تنها شغل ثابت دارم و درآمدم همواره همانطور ثابت بوده، این افزایش بسیار سنگین است. به سختی از پس هزینه‌ها برمی‌آیم. همسرم هم به‌تازگی شغلش را از دست داده و درآمدش به‌صورت ماهیانه ناپایدار است. ما دیگر نمی‌توانیم زندگی عادی‌ای داشته باشیم.

وی ادامه می‌دهد: بچه‌ها مجبورند برای رفتن به مدرسه لباس‌های ساده‌تری بپوشند، دیگر از تفریحاتی که می‌توانستیم در هفته داشته باشیم هم خبری نیست. این فشار اقتصادی، به‌خصوص در بخش مسکن، خیلی اذیت‌کننده شده و چند ماهی است که به مشاوران املاک مراجعه کرده‌ام تا خانه‌ای پیدا کنم که اجاره آن از این وضعیت بیشتر نشود، اما حتی در محله‌های حاشیه‌ای هم خانه‌های اجاره‌ای به ۷ میلیون تومان رسیده‌اند.

سارا نیز که در خیابان آزادی ساکن است می‌گوید: ما خانواده چهار نفره‌ای هستیم و در یک واحد ۷۵ متری زندگی می‌کنیم. خانه‌ای که اجاره می‌کنیم، قبلاً ۶ میلیون تومان بود، اما صاحبخانه برای سال جدید، اجاره را به ۹ میلیون تومان افزایش داد. من و شوهرم تصمیم گرفتیم که از نیازهای غیرضروری بگذریم، اما واقعاً با این اجاره‌ها نمی‌توانیم به راحتی زندگی کنیم. شوهرم شغل آزاد دارد و درآمدش ثابت نیست، بنابراین پرداخت این مقدار اجاره خیلی سخت است.

سارا ادامه می‌دهد: ما همیشه آرزو داشتیم که در یک خانه بزرگ‌تر زندگی کنیم تا بچه‌ها فضای بیشتری برای بازی داشته باشند، اما شرایط بازار مسکن به گونه‌ای شده که حتی پیدا کردن خانه‌ای با همان ابعاد و قیمت قبلی هم امکان‌پذیر نیست. این موضوع به‌شدت ما را نگران کرده و فکر می‌کنیم که در صورت ادامه این وضعیت، مجبور خواهیم شد به حومه شهر برویم.

او به وضعیت سخت دیگر مستأجران اشاره کرده و می‌گوید: بسیاری از همسایگان ما هم با همین مشکل مواجه هستند. چند نفر از آنها از گرفتن وام مسکن منصرف شده‌اند، زیرا میزان پیش‌پرداخت‌ها و اقساط وام‌های بانکی برای آنها غیرقابل‌تحمل است.

چالش‌های مشاوران املاک؛ بازار داغ اجاره و کمبود خانه‌های با قیمت مناسب

حسین که مشاور املاک در منطقه ولیعصر (ص) تبریز است در حالی که پشت میز خود نشسته و تلفن‌های متعدد را جواب می‌دهد، می‌گوید: بازار اجاره مسکن در تبریز به‌ویژه در مناطق مرکزی، مانند ولیعصر، به‌شدت تحت تأثیر نوسانات قیمت قرار گرفته و اجاره‌های واحدهای مسکونی، حتی برای واحدهای ۴۰ تا ۶۰ متر، از ۱۰ میلیون به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافته است. بسیاری از خانواده‌ها که پیش از این می‌توانستند در خانه‌های مناسب‌تری زندگی کنند، حالا یا مجبورند اجاره‌های بالاتری بپردازند یا به حومه شهر بروند.

او ادامه می‌دهد: مشاوران املاک هم تحت فشار زیادی هستند. هیچ‌کدام از ما دیگر نمی‌توانیم خانه‌ای با قیمت معقول پیدا کنیم. حتی خانه‌های قدیمی هم به‌سرعت افزایش قیمت دارند و بسیاری از مستأجران یا مجبور به ترک خانه‌هایشان می‌شوند یا برای پرداخت اجاره‌ها مجبورند از منابع مالی دیگر خود کمک بگیرند. به نظر من، به‌زودی بسیاری از خانواده‌ها باید از شهرهای بزرگ به حومه‌ها مهاجرت کنند.

علی نیز مشاور املاکی در شنب‌غازان که یکی از محله‌های حاشیه‌ای تبریز است توضیح می‌دهد: در مناطق حاشیه‌ای مانند شنب‌غازان هم بازار اجاره از همیشه دشوارتر شده، قبل‌تر، خانواده‌ها می‌توانستند در این مناطق با اجاره‌های کم‌تری زندگی کنند، اما حالا وضعیت به‌گونه‌ای است که اجاره یک واحد ۵۰ متری به بیش از ۶ میلیون تومان رسیده است. بسیاری از افراد به‌ویژه کسانی که درآمد ثابتی ندارند، توان پرداخت چنین اجاره‌هایی را ندارند و این موضوع باعث فشار بیشتر بر آن‌ها شده است.

علی همچنین اشاره کرد: پیش‌پرداخت‌های مسکن هم به‌شدت افزایش یافته است، برای خانه‌های کوچک‌تر، حتی در این مناطق، پیش‌پرداخت‌ها از ۳۰ میلیون به ۵۰ میلیون تومان رسیده است. این یعنی بسیاری از مستأجران باید مدتی طولانی در جستجوی خانه‌های ارزان‌تر باشند، که آن هم معمولاً جواب نمی‌دهد.

آیا راهی برای حل بحران وجود دارد؟

بازار مسکن در تبریز، به‌ویژه در بخش اجاره، تحت تأثیر فشارهای اقتصادی شدید قرار دارد. افزایش قابل توجه قیمت‌ها و پیش‌پرداخت‌ها باعث شده است تا مستأجران با چالش‌های بزرگی مواجه شوند.

از سوی دیگر، مشاوران املاک نیز در این وضعیت دشوار هستند و تلاش برای پیدا کردن خانه‌های با قیمت مناسب، به یکی از دغدغه‌های اصلی آن‌ها تبدیل شده است. در این شرایط، ارائه تسهیلات و راهکارهای حمایتی دولت می‌تواند گامی مؤثر در جهت کاهش فشارهای اقتصادی بر خانواده‌ها باشد.