خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: سوریه و ایران مهم‌ترین متحدان یکدیگر در منطقه غرب آسیا هستند. بر همین اساس همزمان با تحرکات جدید گروه‌های تروریستی در اطراف حلب، عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در راستای سیاست اصولی حمایت از متحدان راهبردی که همواره در دستور کار سیاست خارجی ایران است به سوریه سفر کرد.
اتحاد ایران و سوریه بر مبنای منافع مشترک
انگیزه و محرک اصلی ایجاد اتحاد راهبردی بین ایران و سوریه در شرایط فعلی منطقه، افزایش امنیت در مقابله با تهدیدات خارجی و فوری است. ایران، به دلیل منافع حیاتی امنیتی با رویکردی عملگرایانه به اتحاد با سوریه در دهه ۱۹۸۰ اقدام نمود و به دلیل منافع آن برای دو بازیگر، به تداوم آن در دهه‌های بعد کمک کرد. بنابراین ظهور و تداوم اتحاد ایران و سوریه از زمان تشکیل آن در سال ۱۹۷۹ تاکنون، از مهم‌ترین پیشرفت‌های سیاسی – امنیتی در غرب آسیا بوده است.
اهمیت سوریه در اتحاد راهبردی با ایران
استفان والت در سال ۲۰۱۸ برای تبیین رویکردهای مشترک ایران و سوریه گفت که دو کشور در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا کوشش‌های آمریکا را در غرب آسیا با ناکامی روبرو سازند و در پویش‌ها و تعاملات منطقه‌ای نیز همواره سیاستی همسو را پیگیری کنند. اتحاد راهبردی ایران و سوریه از چند منظر برای ایران مهم است. سوریه به مقاومت امکان می‌دهد که قدرت منطقه‌ای خود را از طریق شام عملی کند و دروازه‌ای به سوی حزب‌الله داشته باشد. سنگر سوریه، پشتوانه و قوام‌بخش لایه بازدارنده واقع در کرانه‌های دریای مدیترانه در برابر رژیم صهیونیستی است.
اهمیت ایران در اتحاد راهبردی با سوریه
ایران از سال ۲۰۱۱ و با آغاز بحران سوریه، تنها حامی منطقه‌ای جدی دولت و مردم سوریه بوده است. در واقع این تلاش‌های ایران در کنار ارتش عربی سوریه بود که در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۱ که بیشتر جغرافیای سوریه در دست گروه‌های تروریستی قرار داشت، نظام سیاسی این کشور را پابرجا نگه داشت. بعدها نیز چنانکه بسیاری از کارشناسان منطقه گفته‌اند، این پافشاری ایران در حمایت از سوریه بود که کشوری همچون روسیه را ترغیب کرد تا وظیفه پشتیبانی هوایی از عملیات‌های زمینی در سوریه را به عهده بگیرد. اتحاد راهبردی دو کشور و اهمیت عمق استراتژیک دو کشور باعث حضور مستشاری ایران در سوریه از سال ۲۰۱۱ تاکنون شده است. این حضور در چهار سطح راهبردی، عملیاتی، تاکتیکی و فنی جریان دارد.
۱- در سطح راهبردی، ایران حمایت سیاسی و معنوی خود را از دولت سوریه اعلام کرد و فرماندهان نظامی آن به عنوان مستشار به فرماندهان ارتش سوریه تجربیات خود را انتقال دادند.
۲- در سطح عملیاتی، فرماندهان ایرانی به فرماندهان ارتش سوریه برای طراحی و چگونگی انجام عملیات علیه تروریست‌ها، یاری رسانند.
۳- در سطح تاکتیکی، مستشاران ایرانی به طور فیزیکی در میدان حضور یافته و فرماندهان ارتش سوریه در میدان نبرد را یاری کردند.
عزم راسخ ایران برای حمایت از سوریه در برابر تروریسم
شرایط سوریه در سال‌های بعد از سال ۲۰۱۸ با پیروزی‌های ارتش سوریه و خارج شدن بخش اعظم قلمروی در اختیار گروه‌های تروریستی به ثبات نسبی رسید. گروه تروریستی هیئت تحریرالشام (HTS) حدود نیمی از ادلب و اطراف آن و مناطق مجاور آن در استان‌های همسایه حلب، لاذقیه و حماه را در کنترل خود دارد.
در این شرایط، همزمان با اعلام آتش‌بس بین رژیم صهیونیستی و لبنان، گروه تروریستی تحریرالشام با حرکت از مقر اصلی خود در ادلب، توانست به خطوط دفاعی ارتش بشار اسد نفوذ کرده و به مرکز شهر حلب برسد. تروریست‌ها طی سه روز از ۲۹ نوامبر تا دوم دسامبر توانستند خود را به مرکز شهر حلب رسانده و کنترل یکی از شهرک‌های راهبردی را که بر جاده استراتژیک M۵ تسلط دارد، به دست بگیرند. این جاده که مسیر اصلی برای دسترسی نیروهای بشار اسد به شهر حلب محسوب می‌شود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این تحولات از چند منظر برای ایران دارای اهمیت است و به همین دلیل سفر وزیر امور خارجه ایران به سوریه در این برهه زمانی بیش از همه پیام روشنی را از سوی ایران درخصوص عزم راسخ این کشور برای حمایت از سوریه، ثبات، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی این کشور به گروه‌های تروریستی و برخی کشورهای همسایه انتقال می‌دهد. نخست اینکه سوریه بعد از یک دهه بحران، هنوز یک بازوی اصلی محور مقاومت است. گروه‌های مقاومت در سوریه بعد از عملیات طوفان الاقصی با وجود حضور پایگاه‌های آمریکایی در این کشور، با انجام حملاتی به اهداف آمریکایی در سوریه سعی کردند تا هزینه آمریکا همزمان با حمایت این کشور از رژیم صهیونیستی را افزایش دهند.
دوم اینکه ایران در شرایط کنونی نمی‌تواند شاهد قدرت‌گیری مجدد گروه‌های تروریستی در مناطق راهبردی سوریه و سقوط پشت سر هم شهرها باشد. سوم اینکه چنانچه وزارت امور خارجه نیز اعلام کرد، ایران خطرات انتقال تفکرات افراطی تکفیری و فعالیت‌های تروریستی آن به سایر کشورهای منطقه را درک می‌کند و سفر وزیر خارجه در این شرایط به دمشق را می‌توان موضع قاطعانه در اهمیت اتحاد با سوریه دانست.
نتیجه‌گیری
ایران و سوریه همواره متحد راهبردی یکدیگر بوده اند. در شرایط کنونی نیز که گروه‌های تروریستی در صدد پیشروی مجدد به مناطق دیگر سوریه هستند، راهبرد ایران برای حفظ سوریه در محور مقاومت همچنان پابرجا است.
سجاد مرادی کلارده؛ پژوهشگر روابط بین‌الملل