خبرگزاری مهر – گروه دین و اندیشه-سمانه نوری زاده قصری: یکی از سازمان‌هایی که در حوزه فعالیت‌های قرآنی مسئولیت‌های متعددی به عهده دارد، سازمان اوقاف و امور خیریه است. این سازمان به عنوان یکی از نهادهای مهم فرهنگی و مذهبی در ایران، نقش بسزایی در ترویج فعالیت‌های قرآنی و توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه ایفا می‌کند.
فعالیت‌های قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه از سال‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی آغاز شد. با توجه به رسالت این سازمان در حفظ و توسعه موقوفات و اماکن مذهبی، فعالیت‌های قرآنی به عنوان یکی از محورهای اصلی کار این سازمان قرار گرفت. هدف اصلی این فعالیت‌ها، ترویج فرهنگ قرآنی و استفاده از ظرفیت‌های دینی برای ارتقای معنوی جامعه بود.با توجه به رسالت این سازمان در حفظ و توسعه موقوفات و اماکن مذهبی، فعالیت‌های قرآنی به عنوان یکی از راه‌های مؤثر برای ترویج فرهنگ دینی و قرآنی در جامعه انتخاب شد. در بقاع متبرکه برنامه‌هایی مانند کرسی‌های تلاوت و تفسیر قرآن، محافل انس با قرآن، و آموزش‌های قرآنی به ویژه برای نوجوانان و جوانان برگزار می‌شود. این برنامه‌ها باعث شده‌اند تا بقاع متبرکه به پایگاه‌های فرهنگی و قرآنی مهمی در جامعه تبدیل شوند.
سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان متولی اصلی برگزاری مسابقات سراسری و بین‌المللی قرآن در ایران، نقش مهمی در شناسایی و پرورش استعدادهای قرآنی داشته است. این مسابقات هر ساله با حضور قاریان، حافظان و مفسران قرآن از سراسر کشور و جهان برگزار می‌شود و به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای قرآنی در جهان اسلام شناخته می‌شود.
در آستانه ماه مبارک رمضان ماه نزول وحی، و برای بررسی اقدامات قرآنی سازمان اوقاف با حمید مجیدی مهر مدیر مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
*با توجه به اینکه سال ۱۴۰۳ با ماه رمضان آغاز شد و با ماه رمضانی دیگر پایان می‌یابد، این مزین شدن آغاز و پایان سال، چه تأثیری بر حجم و کیفیت فعالیت‌های قرآنی داشت؟
همان طور که گفتید، سال ۱۴۰۳ سالی ویژه در حوزه فعالیت‌های قرآنی است، چرا که هم آغاز و هم پایان آن با ماه مبارک رمضان مصادف شده است. این همزمانی باعث شد تا بسیاری از برنامه‌ها دستخوش بازتعریف و بازمهندسی در اجرا و محتوا شوند. امسال، ماه مبارک رمضان شاهد فعالیت‌های قرآنی بسیار خوبی در سراسر کشور بود، به‌ویژه در حوزه رسانه‌ای. رسانه ملی (صدا و سیما) و دیگر رسانه‌های دیداری و شنیداری مانند همین خبرگزاری مهر و سایر خبرگزاری‌ها، توانستند در این زمینه موفق عمل کنند
این همزمانی باعث شد تا برنامه‌های قرآنی ما از ابتدا تا انتهای سال با محوریت ماه رمضان پیش برود. بسیاری از برنامه‌ها بازتعریف شدند تا بتوانند با فضای معنوی این ماه هماهنگ شوند. به عنوان مثال، برنامه‌های رسانه‌ای ما در ماه رمضان بسیار پررنگ‌تر و هدفمندتر شدند.
در حوزه برگزاری فعالیت‌های میدانی، برنامه‌هایی مانند «زندگی با آیه‌ها» مورد توجه قرار گرفت. این برنامه مورد تقدیر مقام معظم رهبری نیز واقع شد و همه دستگاه‌ها در اجرای آن مشارکت داشتند. در واقع، محوریت این برنامه با یک نهاد خاص نبود، بلکه همه نهادها در اجرای آن همکاری کردند. این همان نقطه ایده‌آلی است که باید به عنوان الگو از آن یاد کنیم. برای مثال، اگر امروز سازمان اوقاف به عنوان متولی برگزاری مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شود، بهتر است این سازمان تنها نقش هماهنگ‌کننده داشته باشد و همه نهادها در اجرای برنامه‌ها مشارکت کنند.
*برنامه «زندگی با آیه‌ها» چه ویژگی‌هایی داشت که مورد توجه رهبر انقلاب قرار گرفت؟
این برنامه به دلیل مشارکت همه‌جانبه نهادها و دستگاه‌های مختلف، توانست به خوبی اجرا شود. همچنین، محتوای آن به گونه‌ای طراحی شده بود که با زندگی روزمره مردم ارتباط مستقیم داشت و توانست تأثیرگذاری بالایی در جامعه ایجاد کند. امسال فعالیت‌های قرآنی بسیار خوبی در امامزادگان و بقاع متبرکه سراسر کشور انجام شد. با توجه به وجود ۸۷۶۷ بقعه متبرکه در کشور، این مکان‌ها ظرفیت عظیمی برای فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی دارند. مقام معظم رهبری نیز تأکید کرده‌اند که امامزادگان باید به قطب‌های فرهنگی کشور تبدیل شوند. در این راستا، کارهای جدیدی در فضای بقاع متبرکه آغاز شد، از جمله برگزاری کرسی‌های تلاوت و تفسیر قرآن، که به عنوان حلقه مفقوده فعالیت‌های قرآنی شناخته می‌شوند. همچنین، محافل انس با قرآن و آموزش‌های پایه مانند روخوانی و روانخوانی قرآن به ویژه برای نوجوانان و جوانان در این مکان‌ها برگزار شد. این اقدامات باعث شد تا بقاع متبرکه به پایگاه‌های دینی و قرآنی مهمی در بین مردم تبدیل شوند.
*چه اقداماتی در بقاع متبرکه انجام شد که زمینه ساز تبدیل این اماکن را به قطب فرهنگی فراهم می‌کند؟
ما در بقاع متبرکه برنامه‌هایی مانند کرسی‌های تلاوت و تفسیر قرآن، محافل انس با قرآن و آموزش‌های پایه را برگزار کردیم. این برنامه‌ها باعث شدند تا مردم، به ویژه نوجوانان و جوانان، بیشتر با قرآن آشنا شوند و این مکان‌ها به پایگاه‌های فرهنگی و قرآنی تبدیل شوند.
در ماه مبارک رمضان، ترتیل‌خوانی‌های گسترده‌ای در سراسر کشور برگزار شد. بیش از ۸۰ درصد امامزادگان به صورت منظم در حوزه ترتیل‌خوانی فعالیت داشتند و تمامی امامزاده‌ها و بقاع متبرکه زیر بار فعالیت‌های قرآنی قرار گرفتند. ترتیل‌خوانی‌های استانی نیز هر روز از شبکه‌های رسانه ملی پخش می‌شد، که نشان‌دهنده اهمیت و گستردگی این فعالیت‌ها بود.
*ترتیل‌خوانی‌های استانی چگونه توانستند به یک برنامه محوری تبدیل شوند؟
ترتیل‌خوانی‌های استانی به دلیل پخش از شبکه‌های رسانه ملی، توانستند به یک برنامه محوری تبدیل شوند. این برنامه‌ها نه تنها در استان‌ها، بلکه در سطح ملی نیز مورد استقبال قرار گرفتند و توانستند پیام قرآن را به گوش همگان برسانند.
برگزاری مسابقات قرآن، به‌ویژه در سطح بین‌المللی، با چالش‌هایی همراه است، یکی از این چالش‌ها، تضاد بین مردمی‌سازی و تخصصی‌بودن مسابقات است
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های قرآنی کشور، مسابقات رسمی قرآن جمهوری اسلامی ایران در سطح ملی و بین‌المللی است. این مسابقات نه تنها افتخاری برای نظام جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند، بلکه نشان‌دهنده قرآن‌بنیان بودن این نظام هستند. شرکت‌کنندگان خارجی نیز به این موضوع اذعان دارند و تجربیات خود را به کشورهایشان منتقل می‌کنند.
امسال، چهل و هفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم برگزار شد. این دوره به دلیل همزمانی با شهادت شهید جمهور آیت الله رئیسی و شهدای خدمت، رنگ و بوی خاصی به خود گرفت و به شهدای خدمت تقدیم شد. این دوره از مسابقات به لحاظ استقبال مردمی و مشارکت نخبگان، یکی از دوره‌های شاخص در تاریخ مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران بود.
*چهل و هفتمین دوره مسابقات قرآن چه ویژگی‌های خاصی داشت؟
این دوره به دلیل استقبال گسترده مردمی و مشارکت نخبگان، به یک دوره شاخص تبدیل شد. همچنین، تقدیم این دوره به شهدای خدمت، باعث شد تا مسابقات رنگ و بوی خاصی به خود بگیرد و تأثیرگذاری بیشتری در جامعه داشته باشد. برگزاری مسابقات قرآن، به‌ویژه در سطح بین‌المللی، با چالش‌هایی همراه است. یکی از این چالش‌ها، تضاد بین مردمی‌سازی و تخصصی‌بودن مسابقات است. از یک سو، باید قرآن را در معرض عموم مردم قرار داد تا علاقه‌مندان بیشتری جذب شوند، و از سوی دیگر، باید سطح تخصصی مسابقات را حفظ کرد تا قاریان و حافظان برتر بتوانند در آن شرکت کنند. برای حل این چالش، ستاد عالی مسابقات تلاش کرده است تا همراهی مردم را در یک نقطه کانالیزه کند و خروجی مناسبی از آن بگیرد.
*چگونه می‌توان بین مردمی‌سازی و تخصصی‌بودن مسابقات تعادل ایجاد کرد؟
ما باید قرآن را در معرض عموم مردم قرار دهیم تا علاقه‌مندان بیشتری جذب شوند، اما در عین حال، سطح تخصصی مسابقات را نیز حفظ کنیم. این کار نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت همه‌جانبه نهادها و دستگاه‌های مختلف است.
*رسانه‌ها چگونه می‌توانند در ترویج فعالیت‌های قرآنی مؤثر باشند؟
رسانه‌ها، به‌ویژه خبرگزاری‌ها، نقش مهمی در هدایت مردم به سمت فعالیت‌های قرآنی دارند. ایجاد مؤلفه‌های انگیزشی برای مردم، مانند امکان حضور خانواده‌ها در مسابقات و برگزاری نمایشگاه‌های جانبی، می‌تواند به افزایش مشارکت عمومی کمک کند.رسانه‌ها با پوشش گسترده فعالیت‌های قرآنی و ایجاد مؤلفه‌های انگیزشی، می‌توانند مردم را به سمت این فعالیت‌ها جذب کنند. همچنین، نمایشگاه‌های جانبی و برنامه‌های ویژه می‌توانند به افزایش مشارکت عمومی کمک کنند.
مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران امروز در مدار رشد قرار دارد و به قله موفقیت نزدیک شده است. این مسابقات نه تنها به عنوان یک رویداد تخصصی، بلکه به عنوان پیام‌آور قرآن و نظام قرآن‌بنیان جمهوری اسلامی به جهان شناخته می‌شوند. شرکت‌کنندگان و داوران بین‌المللی نیز به این موضوع اذعان دارند و بسیاری از آن‌ها پس از حضور در ایران، به تبلیغ و ترویج این پیام در کشورهای خود می‌پردازند.
*مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی چه پیامی را به دنیا منتقل می‌کند؟
این مسابقات پیام قرآن و نظام قرآن‌بنیان جمهوری اسلامی را به دنیا منتقل می‌کنند. شرکت‌کنندگان و داوران بین‌المللی نیز به این موضوع اذعان دارند و تجربیات خود را به کشورهایشان منتقل می‌کنند.سال ۱۴۰۳ سالی پربار در حوزه فعالیت‌های قرآنی بود. از ماه مبارک رمضان آغاز شد و با ماه مبارک رمضان به پایان خواهد رسید. این سال نشان داد که با همکاری نهادها، مشارکت مردمی و استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای، می‌توان فعالیت‌های قرآنی را به سطحی جدید ارتقا داد. امید است که در سال‌های آینده شاهد رشد بیشتر این فعالیت‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها بر جامعه باشیم.