نسخه روزآمد نقشه جامع علمی کشور باید به حل مسائل اساسی مردم کمک کند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از فرهنگستان علوم، شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف به‌روزرسانی و ارتقاء آینده علمی کشور، روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور را به فرهنگستان علوم سپرده است. این اقدام در راستای بهبود سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های علمی و پژوهشی شورا صورت گرفته؛ در این چهارچوب، نشستی با حضور دکتر محمدرضا مخبردزفولی، رئیس فرهنگستان علوم، اعضای شورای راهبردی و مسئولین دبیرخانه روزآمدسازی نقشه جامع برگزار شد. در این نشست، چالش‌های کلیدی کشور در زمینه‌های مختلف بررسی و راهکارهای مبتنی بر اسناد بالادست ملی و مستندات علمی و فناوری بین المللی مشتمل بر بیش از سی سند سیاستی داخلی و بین المللی بررسی شد.

هدف‌گذاری برای رفع مشکلات ملموس مردم در روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور

رئیس فرهنگستان علوم، روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور را موجب حل مشکلات مردم دانست و گفت: اظهار داشت: اگر قرار است روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور مؤثر باشد، باید به چالش‌های اساسی کشور بپردازد. یکی از این چالش‌ها انرژی و هوای پاک است. اگر علم و فناوری نتوانند این مشکلات را حل کنند، فایده‌ای ندارد. حتی اگر ۵۰۰ اولویت تعیین کنید، اما به چالش‌های اصلی نپردازید، مشکلات حل نخواهند شد. ابر چالش‌های کشور بیش از ۱۰ مورد نیستند. اگر ۵ الی ۶ مشکل اصلی را حل کنید، بقیه مشکلات به صورت دومینووار حل می‌شوند. بنابراین، اولویت‌ها باید محدود شوند و بر مسائل اساسی تمرکز کنند.

رئیس فرهنگستان علوم افزود: به عنوان مثال، مشکل ناترازی انرژی داریم. کل ظرفیت اسمی انرژی برق تولیدی کشور حدوداً ۹۰ هزار مگاوات است؛ اما ظرفیت بهره‌برداری از آن کمتر است. هم‌اکنون چین ۶۰۰ هزار مگاوات برق خورشیدی تولید می‌کند، در صورتی که ظرفیت تولید پنل خورشیدی ما ۱۵۰۰ مگاوات است. علم و فناوری باید به صنعت بپیوندد و این ظرفیت ۱۵۰۰ مگاوات در سال را به ۱۰ هزار مگاوات تبدیل کند تا ظرف ۵ سال به ۵۰ الی ۶۰ هزار مگاوات برسد. معادل برق الانتان می‌توانید برق خورشیدی بگیرید. با برق خورشیدی هم می‌توانید بیابان را سبز کنید و هم می‌توانید با پرورش دام در این مزارع پروتئین تولید کنید. چینی‌ها همین کار را کردند و بهره‌برداری می‌کنند. این علم است. چه کسی می‌گوید این علم نیست؟

وی ادامه داد: آیا واقعاً امنیت غذایی داریم؟ ۱۳۱ میلیون تن تولید می‌کنیم، اما آیا دسترسی به غذا برای همه فراهم است؟ شما چقدر گرسنه در کشور دارید؟ چقدر از آسیب‌های ناشی از سموم داخل مواد غذایی در کشور رنج می‌بریم؟ اصلاً چقدر آب مصرف می‌کنیم؟ گزارش‌ها نشان می‌دهد برای هر کیلو تولید غذا در مزرعه ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. علم باید اینجا به کار آید. در شرایط گلخانه‌ای معمول ۶۰ لیتر آب برای هر کیلو غذا مصرف می‌شود، در حالی که برای گلخانه‌های فوق‌مدرن پیشرفته فناورانه نوآورانه تنها ۲.۵ لیتر آب مصرف می‌شود.

باید سعی شود که در نقشه جامع علمی کشور گره مردم را باز کنیم

رئیس فرهنگستان علوم، ضمن تاکید بر اهمیت بهره‌مندی از فرصت‌ها، گفت: می‌خواهیم در روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور با افق ۱۰ سال، ۵ مسئله حل کنیم. نمی‌خواهیم ۵۰ مسئله حل کنیم. ان‌شاءالله برای ۱۰ سال دیگر دوباره دور هم جمع می‌شویم و مجدد نقشه را بروز می‌کنیم. باید سعی شود که در نقشه جامع علمی کشور گره مردم را باز کنیم. فرصت‌ها از دست می‌رود. اگر توانستید این کار را در نقشه انجام دهید، می توانیم آن را به مسئولان ارائه کنیم.

وی با استناد به فرمایشات رهبری اظهار داشت: استفاده از تجربیات مثبت جهانی، به معنای وابستگی یا تسلیم در برابر سندهای خارجی نظیر سند ۲۰۳۰ نیست. بلکه این امر به معنای بهره‌گیری از دانش و راه‌حل‌های موفق جهانی برای حل مشکلات کشور، با در نظر گرفتن اقتضائات داخلی است. این رویکرد نه تنها اشکالی ندارد، بلکه مطابق با اصول قانون اساسی است و می‌تواند به ارتقای سیاست‌گذاری‌های علمی کشور کمک کند.

رئیس فرهنگستان علوم از معاونت علمی و روسای دانشگاه‌های معتبر کشور، از جمله دانشگاه‌های امیرکبیر، تهران، شریف، الزهرا و علامه طباطبایی خواست که با به‌کارگیری ظرفیت‌های دانشی و پژوهشی خود در بازنگری و به‌روزرسانی نقشه جامع علمی کشور مشارکت فعال‌تری داشته باشند.

مخبردزفولی همچنین بر اهمیت همکاری فرهنگستان‌های مختلف، از جمله فرهنگستان علوم پزشکی، و دفاتر فناوری تاکید کرد و اظهار داشت: همه این مجموعه‌ها باید دست به دست هم دهند تا بتوانیم نقشه‌ای جامع و عملیاتی برای آینده علمی کشور تدوین کنیم.

رئیس فرهنگستان علوم تصریح کرد : افق این بازنگری باید ۱۰ ساله باشد و ما نباید به گونه‌ای عمل کنیم که پس از یک دهه نتیجه‌ای حاصل نشود. هدف این است که در پایان دوره بتوانیم با افتخار اعلام کنیم که دستاوردهای علمی و دانشی کشور به یک نقطه قابل اتکا و عملیاتی رسیده است.

مخبردزفولی با تشکر از اقدامات صورت گرفته در معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور برای روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور، ارزش مستندات ارائه شده از این نهاد را بسیار بالا دانست و اظهار کرد که این تلاش‌ها به‌طور قابل توجهی می‌تواند به تدوین اسنادی مستند و قابل اتکا منجر شود.

وی تاکید کرد : این مستندات قابلیت شناسایی سه نکته اساسی را دارند و آن تعیین نکات برجسته و اصلی در کشور، بررسی انحراف معیار با واقعیت‌ها و تحلیل روندهای جهانی و اهداف تعیین‌شده است.

رئیس فرهنگستان علوم پیشنهاد کرد: برای ایجاد همگرایی بین مسئولان و دستیابی به نتایج مطلوب، باید روی پنج تا هفت محور مشترک تمرکز شود.

وی با اشاره به برخی اقدامات آغازشده در حوزه‌هایی مانند انرژی، آب و امنیت غذایی، خاطرنشان کرد : هرچند حرکت‌هایی آغاز شده، وضعیت موجود به‌عنوان نقطه عزیمت قابل اتکا نیست و نیاز به تفاهم و تبادل نظر بیشتری وجود دارد.

وی ضمن قدردانی از زحمات انجام‌شده، به ضرورت بررسی عمیق‌تر سیاست‌های کشورهای دیگر و انطباق آن با شرایط کشور تاکید کرد و افزود: این حجم از اسناد و مدارک، نشان از تلاش گسترده‌ای دارد، اما برای پیشبرد بهتر امور، باید به نکات کلیدی و محوری توجه بیشتری شود.

در ابتدای این جلسه، منصور کبگانیان، رئیس مرکز مطالعات راهبردی فرهنگستان علوم با تشکر از عملکرد شورای راهبردی روزآمدسازی نقشه جامع علمی، گفت: شورای راهبردی روزآمدسازی در این دوره هم گزارش منظم می‌دهند و هم بحث ترویج و گفتمان‌سازی که نقص نقشه جامع قبلی است را برطرف کرده‌اند؛ یک زمانی مقام معظم رهبری یک گلایه‌ای کردند که خیلی از دانشگاه‌ها و مسئولین اصلاً از عمق و محتوای نقشه خبر ندارند و درباره آن چیزی نمی‌دانند. لذا در این دوره هر دو کاری که در این راستا انجام می‌شود، اقدام درستی است.