نام حضرت زهرا (س) در آسمان چیست؟

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام غلامرضا پیوندی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی به مناسبت ولادت حضرت زهرا (س) در یادداشتی نوشت:

دختر عظیم الشأن پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله را در آسمان «منصوره» و در زمین «فاطمه» می‌نامند. شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار از رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم روایت کرده: نور فاطمه قبل از اینکه زمین و آسمان خلق شوند آفریده شد. (منظور خلقت نوری بشر در عالم ذرّ می‌باشد که قبل از خلقت آسمان‌ها و زمین بوده است.) بعضی از مردم گفتند: ای رسول خدا! پس او از جنس بشر نیست؟ ‬ پیامبر فرمود: فاطمه حوریّه‏ای در لباس انسان است.

‬ گفتند: ای رسول خدا! چگونه امکان دارد که کسی حوریّه و در عین حال انسان باشد؟ فرمود: خداوند متعال قبل از اینکه حضرت آدم را بیافریند فاطمه را در آن هنگامی که ارواح مخلوقات را خلق می‌کرد، از نور خود آفرید، پس هنگامی که آدم را آفرید، فاطمه را به او نشان داد. گفته شد: ای رسول خدا! فاطمه در آن زمان کجا بود؟ ‬ فرمود: نور او در حفره‏ای زیر ساق عرش قرار داشت.‬ گفتند: ای رسول خدا! طعام وی چه بود؟ فرمود: تسبیح و تقدیس و تهلیل (گفتن لا اله الا اللَّه) و تحمید؛ هنگامی که خدا حضرت آدم را آفرید و مرا از صلب او خارج نمود (متولّد شدم)، اراده نمود که فاطمه را از صلب من خارج کند، پس آن نور را در سیبی قرار داد و جبرئیل آن سیب را نزد من آورد و گفت: ای محمّد! سلام، رحمت و برکات خدا بر تو باد. گفتم: ای حبیب من! بر تو باد سلام و رحمت و برکات او. جبرئیل گفت: ای محمّد! خدا به تو سلام می‌رساند. گفتم: هر چه سلام (سلامتی) است از طرف اوست و به سوی او باز خواهد گشت.

گفت: ای محمّد! این سیب تحفه‏ای است که خداوند مهربان آن را از بهشت برای تو فرستاده. و من آن سیب را گرفته و به سینه خود نهادم.‬ جبرئیل گفت: ای محمّد! خداوند می‌فرماید که این سیب را بخوری. هنگامی که آن سیب را تکّه کردم نوری از آن ساطع گردید که موجب تعجّب من شد، و جبرئیل که تأخیر و تأمّل مرا در خوردن سیب مشاهده کرد، گفت: ای رسول خدا! چرا آن را نمی‌خوری؟ بخور و نترس، زیرا آنچه دیدی نور بانویی است که در آسمان «منصوره» و در زمین «فاطمه» خواهد بود. گفتم: ای جبرئیل! چرا در آسمان منصوره و در زمین فاطمه است؟

گفت: در زمین فاطمه نامیده شد برای اینکه پیروان و شیعیان خود را از آتش نجات می‌دهد و دشمنانش از محبّت او محروم خواهند بود، و در آسمان به این جهت منصوره است که خدا فرمود: «در روز قیامت، مؤمنان از نصر و یاری خدا خشنود می‌شوند، و خداوند هر که را خواهد یاری کند»، و مقصود از نصرت خدا برای مؤمنان، همانا شفاعت و امداد فاطمه برای شیعیان و دوستدارانش می‌باشد.

لازم به توضیح است شاید این تأویل بر این اساس باشد که لفظ «من بعد» در آیه قبل را اشاره به روز قیامت بدانیم.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خُلِقَ نُورُ فَاطِمَةَ ع قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ

فَقَالَ بَعْضُ النَّاسِ: یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَلَیْسَتْ هِیَ إِنْسِیَّةً

فَقَالَ: فَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ

قَالُوا: یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ کَیْفَ هِیَ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ

قَالَ: خَلَقَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ نُورِهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ إِذْ کَانَتِ الْأَرْوَاحُ فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ عُرِضَتْ عَلَی آدَمَ

قِیلَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ أَیْنَ کَانَتْ فَاطِمَةُ

قَالَ: کَانَتْ فِی حُقَّةٍ تَحْتَ سَاقِ الْعَرْشِ

قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَمَا کَانَ طَعَامُهَا؟

قَالَ التَّسْبِیحُ وَ التَّقْدِیسُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْمِیدُ

فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ وَ أَخْرَجَنِی مِنْ صُلْبِهِ وَ أَحَبَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُخْرِجَهَا مِنْ صُلْبِی جَعَلَهَا تُفَّاحَةً فِی الْجَنَّةِ وَ أَتَانِی بِهَا جَبْرَئِیلُ ع فَقَالَ لِی السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ

فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ قُلْتُ مِنْهُ السَّلَامُ وَ إِلَیْهِ یَعُودُ السَّلَامُ قَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ هَذِهِ تُفَّاحَةٌ أَهْدَاهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْکَ مِنَ الْجَنَّةِ فَأَخَذْتُهَا وَ ضَمَمْتُهَا إِلَی صَدْرِی

قَالَ یَا مُحَمَّدُ یَقُولُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ کُلْهَا فَفَلَقْتُهَا فَرَأَیْتُ نُوراً سَاطِعاً وَ فَزِعْتُ مِنْهُ

فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ مَا لَکَ لَا تَأْکُلْ کُلْهَا وَ لَا تَخَفْ فَإِنَّ ذَلِکَ النُّورَ لِلْمَنْصُورَةِ فِی السَّمَاءِ وَ هِیَ فِی الْأَرْضِ فَاطِمَةُ

قُلْتُ حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ وَ لِمَ سُمِّیَتْ فِی السَّمَاءِ الْمَنْصُورَةَ وَ فِی الْأَرْضِ فَاطِمَةَ؟

قَالَ سُمِّیَتْ فِی الْأَرْضِ فَاطِمَةَ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ شِیعَتُهَا مِنَ النَّارِ وَ فُطِمَ أَعْدَاؤُهَا عَنْ حُبِّهَا- وَ هِیَ فِی السَّمَاءِ الْمَنْصُورَةُ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ یَنْصُرُ مَنْ یَشاءُ (روم/۴) یَعْنِی نَصْرَ فَاطِمَةَ لِمُحِبِّیهَا. منبع: معانی الاخبار، ص ۳۹۶ ح ۵۳

در اینجا لازم است توضیحی درباره مراحل خلقت حضرت صدیقه اطهر سلام الله علیها داده شود. وجود حضرت زهرا سلام الله علیها پس از آن قوس صعودی در عالم ملکوت که همان خلقت نوری حضرت زهراست با قوس نزولی در دنیا، مصداق یک انسان کامل است که اسلام به طور کلی و تشیّع مرهون وجود این بانوست اوست. ایشان در این عالم که عالم ناسوت است، مظهر فضائل اخلاقی بوده، اسوه و سرمشق بشریّت هستند.

خداوند متعال در سوره لقمان آیه ۲۷ می‌فرماید: اگر تمام درختان دنیا قلم و همۀ دریاها مرکّب شوند، نمی‌توانند کلمات خدا را بشمارند؛ امام رضا علیه‌السلام در حدیثی فرموده‌اند: آن کلمات الهی ما هستیم که فضائل ما، نه برای کسی قابل درک است و نه به شمار می‌‏آید: «نَحْنُ الْکَلِمَاتُ الَّتِی لَا تُدْرَکُ فَضَائِلُنَا وَ لَا تُسْتَقْصَی» منبع: مناقب آل أبی طالب‌ع، ج ‏۴، ص ۴۰۰.

در قوس بعدی که قوس سوّم شخصیّت حضرت صدیقه کبری، قوس صعودی دیگری در قیامت است که همان حقیقت کوثر است. قرآن می‌فرماید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏، إِنَّاأَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ، فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ، إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ»

در نتیجه حضرت زهرا سلام الله علیها در قیامت، کوثر است؛ آن کوثری که هر انسان لایق با نوشیدن جرعه‌ای از آن، از هر عیب و نقص ظاهری و باطنی، تزکیه و تطهیر می‌شود، اگر پیر است، جوان می‌شود؛ اگر صفت رذیله‌ای دارد، آن رذیلت زدوده می‌شود؛ اگر جاهل است، عالم می‌شود؛ بالاخره به یک انسان کامل مبدّل می‌گردد و لیاقت ورود به بهشت را پیدا خواهد کرد.

حتی ایشان سرمشق و حجت بر امامان بعد از امیر المومنین علیهم السلام نیز هستند. امام عصر (عج) در توقیع به محمد بن عثمان فرمودند: «فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ لِی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ از این روایت می‌توانیم چنین برداشت کنیم که یکی از معانی اسوه بودن حضرت زهرا برای امام زمان، یعنی ایشان سرمشق در حکومت اهل‌بیت در زمان ظهور خواهند بود. در زمان رجعت اهل‌بیت نیز اسوه و سرمشق حکومت، حضرت زهرا هستند.

روایتی منسوب به امام عسکری علیه السلام که در کتاب اطیب البیان وارد شده نیز مؤیّد همین مطلب است. «نَحنُ‏ حُجَجُ‏ اللّه عَلی خَلقِهِ، وَ جَدَّتِنا فاطِمَة حُجّةٌ اللّه عَلینا؛ ما حجّت‌های خداوند بر مردم هستیم و مادرمان حضرت فاطمه (س) حجت خدا بر ما هستند. مفهوم این روایت در روایات دیگری آمده است.

بزرگان و عرفا معتقدند کسی که در حل مشکلاتش دنبال راه چاره و برطرف کردن آن است روزانه ۵۳۰ مرتبه «اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها والسر المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک» را بخواند.