سجاد تاج‌الدینی پژوهشگر حوزه علوم جنایی در گفتگو با خبرنگار مهر، خصوص ضرورت بازاندیشی در مسئولیت کیفری در عصر هوش مصنوعی گفت: امروزه بسیاری از سیستم‌های هوشمند، بدون مداخله انسانی مستقیم، اقداماتی انجام می‌دهند که ممکن است منجر به بروز خسارت یا حتی ارتکاب جرم شود. پرسش اصلی این است که در صورت وقوع چنین رفتاری، چه شخص یا نهادی باید پاسخ‌گو باشد.
وی در ادامه افزود: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تشخیص «عامل کیفری» در ساختارهایی است که فاقد اراده انسانی مستقیم هستند. برای مثال، اگر یک عامل هوشمند (Agent AI) با تحلیل اشتباه داده‌ها، باعث تحریک کاربران به رفتار مجرمانه شود، آیا برنامه‌نویس، کاربر، یا شرکت تولیدکننده باید پاسخ‌گو باشند؟ در حال حاضر، قوانین کیفری ایران و بسیاری از نظام‌های حقوقی دیگر، پاسخی روشن و صریح به این پرسش ندارند.
این پژوهشگر حقوق کیفری در ادامه پیرامون این موضوع افزود: سیستم عدالت کیفری مبتنی بر اصل «مسئولیت فردی» است؛ در حالی که در حوزه فناوری‌های نوین، گاه نمی‌توان به راحتی فرد مشخصی را به عنوان فاعل جرم معرفی کرد. این وضعیت، خلأهای قابل توجهی در فرآیند تعقیب، رسیدگی و اجرای عدالت ایجاد می‌کند. همچنین، در فقدان سازوکارهای قانونی مشخص، ممکن است کاربران یا حتی افراد بی‌گناه، به ناحق مورد تعقیب کیفری قرار گیرند. در چنین شرایطی، ضرورت تدوین قواعد جدید برای تعریف، شناسایی و تعیین مسئولیت کیفری در قبال رفتارهای هوشمند، بیش از پیش آشکار می‌شود.
وی در پایان ضمن اشاره به اهمیت آینده‌نگری در حقوق کیفری گفت: نظام عدالت کیفری ناگزیر است خود را با تحولات فناوری هماهنگ سازد. طراحی چارچوب‌های حقوقی برای تعریف مسئولیت کیفری در حوزه هوش مصنوعی، وضع مقررات برای طراحی ایمن سامانه‌ها، و پیش‌بینی نهادهای نظارتی تخصصی می‌تواند گامی مؤثر در جهت پاسخ‌گویی به چالش‌های نوظهور باشد. بی‌تردید، همکاری میان متخصصان حقوق، مهندسان هوش مصنوعی و قانون‌گذاران، شرط لازم برای تدوین سیاست کیفری هوشمند در عصر دیجیتال خواهد بود.