فرصت سوزی صادرات فرش دستباف ایران با مصوبات داخلی

به گزارش بازار، عبداله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف ایران در یادداشتی به فرصت سوزی فرش دستباف ایران با دست مصوبات داخلی پرداخت و نوشت: بر اساس شعار سال ۱۴۰۴و تأکید مقام معظم رهبری در حمایت و سرمایه‌گذاری از تولید، صنعت فرش دستباف ایران که نه تنها حامل میراث فرهنگی بلندای کشور است بلکه به عنوان یکی از شاخه‌های استراتژیک در حوزه صادرات و اشتغال‌زایی در نظر گرفته می‌شود، نیازمند تحول و استراتژی‌های نوین است. بررسی ابعاد اقتصادی، فنی و سیاست‌گذاری در این صنعت نشان می‌دهد که عوامل داخلی و خارجی نقش تعیین‌کننده‌ای در افت قابل توجه تولید و صادرات فرش دستباف داشته‌اند.

تحلیل تخصصی وضعیت کنونی:

۱. چالش‌های اقتصادی و بازار جهانی:

تحریم‌های خارجی: تحریم‌های اعمال شده موجب کاهش دسترسی به بازارهای بین‌المللی و محدودیت‌های مالی شده است که توان رقابت در سطح جهانی را کاهش داده است.
رقابت فزاینده: با رشد رقابت‌های خارجی و ورود محصولات مشابه، سهم بازار فرش دستباف کاهش یافته و نیاز به بازنگری استراتژی‌های بازاریابی بین‌المللی و تکیه بر ارزش افزوده منحصربه‌فرد هنر دست‌بافت احساس می‌شود.

۲. سیاست‌های داخلی و چالش‌های تولیدی:

عدم حمایت‌های کافی دولتی: علیرغم وجود نیروی متخصص و سابقه تاریخی در صنعت قالیبافی، عدم اجرای قوانین مربوط به بیمه تأمین اجتماعی و سایر حمایت‌های مالی و اجتماعی، سبب تضعیف انگیزه تولیدی قالیبافان شده است.

تعهدات ارزی و نوسانات قیمت: اجرای تعهد ارزی بانک مرکزی که به نوعی محدودیت‌های داخلی ایجاد نموده، در کنار افزایش قیمت مواد اولیه، فشار مضاعفی بر زنجیره تأمین وارد کرده و تولید را محدود نموده است.

۳. آمار و پیامدهای عملی:

کاهش تولید: تولید فرش دستباف که در دهه‌های گذشته به ۶میلیون مترمربع می‌رسید، هم‌اکنون به کمتر از ۲میلیون مترمربع کاهش یافته که نتیجه مستقیم فشارهای اقتصادی و سیاست‌های ناهماهنگ است.

افت صادرات: صادرات این هنر در دهه ۷۰به حدود ۲میلیارد دلار می‌رسید؛ اما با گذر زمان به حدود ۵۰میلیون دلار رسیده که بازتابگر کاهش رقابت‌پذیری و بهره‌برداری ناکافی از فرصت‌های ارزی است.

فرصت‌های از دست رفته: سال جاری، با رسیدن ارزش هر دلار به حدود ۱۰۰هزار تومان، فرصت نوسانی برای رشد صادرات و افزایش بهره‌وری قالیبافان فراهم می‌شد، اما به دلیل محدودیت‌های سیاسی و اجرایی، این پتانسیل به سود نهادهای تولیدی منتقل نشده است.

راهکارها و پیشنهادات کارشناسانه:

۱. تقویت حمایت‌های دولت و اصلاح سیاست‌های ارزی:

هماهنگی میان سیاست‌گذاران و قالیبافان: به‌کارگیری روندهای اصلاحی در سیاست‌های ارزی، کاهش بوروکراسی‌های اداری و ارائه تسهیلات مالی متناسب با شرایط بازار می‌تواند زمینه رشد تولید ملی را ایجاد کند.

اجرای قوانین حمایتی جامع: نوسازی سیستم‌های بیمه تأمین اجتماعی و ارائه حمایت‌های مالی به قالیبافان از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بین بخش خصوصی و دولت، فرصت‌های تازه‌ای را به وجود می‌آورد.

۲. سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری تولید:

بهره‌گیری از فناوری‌های نوین: به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته در طراحی، الگوپردازی و بهبود فرآیندهای تولید به منظور افزایش کیفیت و تنوع محصولات، می‌تواند ارزش افزوده بالا ایجاد کند.

آموزش و انتقال دانش: راه‌اندازی دوره‌های تخصصی و همکاری با موسسات تحقیقاتی به منظور انتقال دانش فنی، نقش حیاتی در بهبود فرآیندهای قالیبافی دارد.

۳. بازار یابی هوشمند و صادرات نوین:

تحلیل بازار و بازاریابی دیجیتال: استفاده از روش‌های مدرن بازاریابی دیجیتال و حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌تواند به گسترش بازارهای صادراتی و تقویت برند “فرش دستباف ایرانی” کمک کند.

تنوع‌بخشی به محصولات: توسعه خطوط تولید با تمرکز بر محصولات سفارشی و محصولات ارزش افزوده‌دار در بازارهای لوکس، می‌تواند سودآوری را در بلندمدت افزایش دهد.

با توجه به شعار سال ۱۴۰۴۰ و تأکیدات مقام معظم رهبری در حمایت از تولید، به‌روزرسانی استراتژی‌های تولید و بازاریابی فرش دستباف، سرمایه‌گذاری هوشمندانه در فناوری و اصلاح سیاست‌های اقتصادی می‌تواند زمینه احیای این هنر اصیل و افزایش سهم آن در بازارهای داخلی و جهانی را فراهم آورد. تحقق این هدف مستلزم هم‌افزایی بین نهادهای دولتی، بخش خصوصی و تعاونی‌های تولیدکنندگان است تا با استفاده از پتانسیل‌های بالقوه موجود، بتوان روند رو به کاهش را معکوس نمود.