غزه ققنوس‌وار برمی‌خیزد؛ چرا رژیم‌ صهیونیستی به پذیرش شکست در جنگ تن داد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: ققنوس پرنده مقدس افسانه‌ای است که در اساطیر ایران، یونان، مصر، و اساطیر چین از آن نام‌برده‌شده است. در این اساطیر گفته می‌شود که ققنوس مرغی نادر و تنهاست. اما هر هزار سال یک‌بار، بر توده‌ای بزرگ از هیزم بال می‌گشاید و آواز می‌خواند و چون از آواز خویش به وجد و اشتیاق آمد، به منقار خویش آتشی می‌افروزد و با سوختن در آتش از خاکستر آن ققنوسی دیگر متولد می‌شود. در بسیاری از فرهنگ‌ها ققنوس را نماد جاودانگی، فداکاری و عمر دگربار تلقی می‌کنند. اما برخی فرهنگ‌ها ویژگی‌های دیگری هم به او نسبت داده‌اند. از جمله در مورد او گفته شده: اشک ققنوس زخم را درمان می‌کند حتی اگر زخم شمشیر خورده باشد و…

آنچه پس از هفت اکتبر در غزه اتفاق افتاد بی‌شباهت به داستان این پرنده افسانه‌ای نیست. در جنگی که پس از حمله هفت اکتبر رخ داد رژیم صهیونیستی غزه را با خاک یکسان کرد و به خیال خود ویرانه‌ای را تحویل ساکنان آن داد. اما زمانی نگذشت که اسرائیل مجبور به پذیرش آتش‌بس شد و این آتش‌بس تداعی خیزش دوباره قهرمانان اسطوره‌ای غزه از خاکسترهای جنگ اکتبر شد.

آنچه گذشت

سران آمریکا و قطر که به همراه مصر میانجی‌گران گفتگوهای آتش‌بس میان اسرائیل و حماس بودند می‌گویند توافق از یکشنبه ۱۹ ژانویه به اجرا گذاشته خواهد شد و در سه‌فاز، ضمن آزادی اسرا در برابر آزادی زندانیان فلسطینی، با عقب‌نشینی اسرائیل از غزه کمک‌رسانی به آوارگان تسهیل و بازسازی این نوار باریک ساحلی آغاز خواهد شد.

جو بایدن گفته چنانچه مذاکرات در طول شش هفته اول آتش‌بس به نتیجه نرسد، این توافق قابل‌تمدید خواهد بود. رهبران جهان ضمن استقبال از این توافق آن را عامل ثبات در منطقه ارزیابی کرده‌اند.

حال این پرسش اذهان همگان را به خود مشغول کرده که چه تحولاتی رقم خورد تا اسرائیل تن به طرح آتش‌بسی دهد که می‌توانست ۱۰ ماه زودتر همین طرح را بپذیرد؟

بدون شک آنچه رژیم صهیونیستی را مجبور به پذیرش آتش‌بس کرده نه وضعیت انسانی و خرابی‌ها در غزه بلکه به طور مستقیم فشارهایی بوده است که اسرائیل در نتیجه این جنگ از آنها رنج می‌برد.

هزینه‌های اقتصادی

مهم‌ترین دلیل برای پذیرش آتش‌بس از سوی اسرائیل هزینه‌های کمرشکن این جنگ بود.ا

اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی، در ماه سپتامبر ۲۰۲۴ در کنست گفت: «ما در طولانی‌ترین و پرهزینه‌ترین جنگ در تاریخ اسرائیل هستیم» و افزود که هزینه اقدامات نظامی ممکن است به ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد شِکِل (بین ۵۴ تا ۶۸ میلیارد دلار) برسد.

دکتر عمر الجارحی، اقتصاددان دانشگاه شفیلد هالم در انگلیس بر این باور است که در صورت تداوم جنگ تا پایان سال ۲۰۲۵، ممکن بود هزینه‌های آن به ۳۵۰ میلیارد شِکل (۹۳ میلیارد دلار) برسد.

تغییر در سرانه تولید ناخالص داخلی

قبل از اکتبر ۲۰۲۳ اقتصاد رژیم صهیونیستی رشد قابل توجهی را تجربه کرد، اما پس از جنگ ۷ اکتبر اقتصاد آن با افت شدیدی مواجه شد. بانک جهانی گزارش داده که تولید ناخالص داخلی سرانه در سال ۲۰۲۳، ۰.۱ درصد کاهش یافته در حالی که پیش‌بینی رشد بانک اسرائیل برای سال ۲۰۲۴ به طور قابل توجهی از ۱.۵ درصد به تنها ۰.۵ درصد کاهش یافته است.

سال ۲۰۲۳ بسیاری از شرکت‌های صهیونیست با کمبود نیروی کار مواجه شده‌اند که این مسئله فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها را محدود کرد. دلیل کمبود نیروی کار این است که ارتش تل آویو در آغاز درگیری بیش از ۳۶۰ هزار نفر از نیروهای ذخیره را فراخواند. دولت هم از ورود حدود ۲۲۰ هزار فلسطینی به اراضی اشغالی برای کار ممانعت به عمل آورد. این موضوع به ویژه بر بخش ساخت‌وساز را که حدود ۸۰ هزار فلسطینی در آن کار می‌کردند، تأثیر قابل توجهی گذاشته است.

فشار هزینه‌های جنگ بر بودجه عمومی

هزینه‌های نظامی اسرائیل هم به شکل سرسام‌آوری افزایش‌یافته و رشد اقتصادی آن، به‌ویژه در مناطق شمالی که ساکنان آن تخلیه شده‌اند، متوقف شده است.

اقتصاددانان معتقدند که هم‌زمان با فشار شدید هزینه‌های جنگ بر بودجه عمومی، اسرائیل با افت سرمایه‌گذاری، افزایش نرخ مالیات و اتخاذ تصمیم‌های دشوار بین اختصاص بودجه به مصارف نظامی یا خدمات اجتماعی روبه‌رو خواهد شد.

به گزارش انستیتوی بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم (SIPRI)، هزینه نظامی اسرائیل قبل از حمله حماس ماهانه حدود ۱.۸ میلیارد دلار بود، ولی این رقم در پایان سال میلادی ۲۰۲۳ (اوایل دی‌ماه گذشته) به حدود ۴.۷ میلیارد دلار در هر ماه افزایش‌یافته بود.

بر اساس آمارهای پژوهشکده صلح استکهلم، هزینه‌های نظامی تل آویو در طول ۲۰۲۳ حدود ۲۷.۵ میلیارد دلار بوده است. در جدول جهانی بودجه نظامی که انستیتوی بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم تهیه کرده، رژیم صهیونیستی بعد از لهستان در مقام پانزدهم و بالاتر از کانادا و اسپانیا قرار دارد که جمعیت آن‌ها دست‌کم چندین برابر صهیونیست‌ها است.

رقم هزینه‌های نظامی تل آویو در سال ۲۰۲۳ معادل ۵.۳ درصد تولید ناخالص داخلی اش بود؛ درحالی‌که این رقم به‌عنوان نمونه در آمریکا ۳.۴ و در آلمان ۱.۵ درصد تولید ناخالص ملی بوده است. همچنین در بازه زمانی سه‌ماهه پس از حمله حماس (از اواسط مهر تا اواسط دی ۱۴۰۲)، حجم اقتصاد رژیم‌صهیونیستی ۵.۶ درصد کوچک‌تر شد که بدترین عملکرد در میان ۳۸ کشور عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی بود.

کاهش گردشگری ضربه‌ای بزرگ بر پیکره اقتصاد

رژیم صهیونیستی با تخصیص ۳۴۰ میلیون شکل بودجه برای گردشگری در سال ۲۰۲۳ قصد داشت تا با ادامه دادن فرایند افزایش جذب گردشگر که از سال ۲۰۲۱ و پس از همه گیری کرونا آغاز شده بود، مجدداً به رکورد درآمدی ۲۳ میلیارد دلاری که در سال ۲۰۱۹ کسب کرده بود دست یابد. این رژیم قصد داشت با عادی سازی روابط با کشورهای عربی، مشارکت در کریدورهایی مانند «عرب مد»، ایجاد کمپین‌های گردشگری مذهبی و… علاوه بر جبران آسیب‌های ناشی از همه گیری کرونا، خود را به اصلی‌ترین قطب گردشگری در منطقه غرب آسیا و سپس کل قاره تبدیل کند. اما شروع و امتداد جنگ سبب شد تا آنها به اهداف خود نرسند.

گردشگری و GDP در سرزمین‌های اشغالی

بر اساس داده‌ها در سال ۲۰۲۲ گردشگری به طور مستقیم ۲.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی و حدود ۳.۵ درصد از کل اشتغال اسرائیل را تشکیل داده بود. به بیان دیگر ۱۴۱ هزار شغل مستقیم و ۳۲ هزار شغل مرتبط با گردشگری در اراضی اشغالی به وجود آمده است. این بدان معناست که تقریباً ۶ درصد از کل جمعیت ساکن در سزرمین‌های اشغالی در مشاغل مربوط به گردشگری مشغول به کار هستند. همچنین درآمد رژیم صهیونیستس از این صنعت در سال ۲۰۲۲ برابر ۵.۸ میلیارد دلار بود که حدوداً رقمی برابر ۵ درصد از کل صادرات این رژیم است. در این سال پس از رکود گردشگری در سال‌های شیوع همه گیری کرونا، تعداد گردشگران و بازدیدکنندگان از سرزمین‌های اشغالی مجدداً افزایش یافت و به ۲.۶ میلیون نفر رسید. این درحالی است که درسال ۲۰۱۸ میلادی رژیم صهیونیستی پذیرای ۴.۱ میلیون گردشگر خارجی بود که این رقم در اوج خود در سال ۲۰۱۹ به ۴.۵ میلیون نفر رسید. اکنون اما نکته قابل توجه این است که صنعت گردشگری پس از عملیات ۷ اکتبر به شدت آسیب دیده است.

آمارها نشان می‌دهد در ژانویه ۲۰۲۴ تنها ۵۸۶۰۰ گردشگر به اراضی اشغالی سفر کردند که در مقایسه با ۲۵۷۴۰۰ گردشگر که در ماه مشابه سال گذشته به این رژیم سفر کرده‌اند، کاهش ۷۷ درصدی را نشان می‌دهد. بر اساس ارقام ماهانه منتشر شده توسط اداره مرکزی آمار رژیم صهیونیستی (CBS)، تنها ۵۰۰ بازدید یک روزه از اراضی اشغالی در ماه ژانویه ثبت شده است که در مقایسه با ۱۴۰۰۰ بازدید در ژانویه ۲۰۲۳ کاهش ۹۶ درصد را نشان می‌دهد. همچنین تعداد بسیار کمتری از صهیونیست‌ها به خارج سفر می‌کنند و بیشتر خطوط هوایی بین المللی هنوز خدمات خود را بازیابی نکرده‌اند.در ژانویه ۲۰۲۴، ۲۸۱۴۰۰ صهیونیست به کشورهای دیگر سفر کردند که در مقایسه با ۶۱۱,۱۰۰ در ژانویه ۲۰۲۳، کاهش بیش از ۵۰ درصدی داشت.

بی‌اعتباری در سپهر سیاسی جهان

یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل پذیرش آتش‌بس از سوی رژیم صهیونیستی، بی‌اعتباری این رژیم در مجامع بین‌المللی به خصوص مجامع حقوقی و دانشگاهی بود.

اعتراضات بسیاری از کشورها از جمله نروژ، اسپانیا، ایرلند، و آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در صحنه بین‌الملل، تل آویو را در تنگنا قرارداد. دولت آفریقای جنوبی، تل آویو را به ارتکاب نسل‌کشی در جریان جنگ غزه متهم کرد.

این فشارها تا آنجا پیش رفت که دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه که عالی‌ترین مرجع قضائی سازمان ملل برای رسیدگی به دعاوی دولت‌ها علیه یکدیگر است، طی حکم اولیه در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ خواستار توقف نسل کشی علیه فلسطینیان از سوی صهیونیست‌ها شد. جوآن داناهیو، رئیس دیوان دادگستری بین‌المللی با قرائت حکم اولیه دادگاه گفت: این دادگاه از فاجعه کنونی در غزه اطلاع دارد و قتل مستمر در آنجا را محکوم می‌کند.

از دیگر دلایل پذیرش این آتش‌بس تظاهرات گسترده‌ای بود که از دانشگاه‌های آمریکا برای همدردی با فلسطینیان آغاز و به دانشگاه‌های اروپا و سراسر جهان کشیده شد.

همدردی قشرهای جوان و تحصیل‌کرده در اروپا، آمریکا، کشورهای جنوب و شرق آسیا، و اقیانوسیه با مردم فلسطین در کنار هزینه‌های جنگ، کاهش درآمدهای رژیم صهیونیستی و افت گردشگری، مخالفت‌های داخلی و تظاهرات روزانه از سوی خانواده‌های اسرای صهیونیست، عرصه را چنان بر تل‌آویو تنگ کرد که اگر مجبور به پذیرش آتش‌بس نبود باید منتظر عواقب بدتر از آن می‌بود.

امروز غزه از خاکستر برخاسته و گزارش‌ها از پیوستن جوانان بیشتری به حماس حکایت دارند. امروز ققنوس غزه بار دیگر از خاکسترهای پیکر سنوارها برخاسته و آینده‌ای سخت را برای رژیم صهیونیستی رقم خواهد شد.