به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت آموزشی وزارت بهداشت، دکتر علی‌اکبر حق‌دوست در نشست هم‌اندیشی پیرامون بازنگری برنامه‌های تحول آموزش علوم پزشکی، بر لزوم تعیین شفاف انتظارات از اجرای این برنامه تأکید کرد و گفت: «باید مشخص کنیم که از برنامه تحول چه انتظاری داریم و چگونه آن را اجرا می‌کنیم. این برنامه می‌تواند در دو سطح تبیین شود؛ ابتدا ایده‌آفرینی و سپس پیاده‌سازی در دانشگاه‌ها. برخی مواقع، صرفاً ارائه ایده کافی نیست و به اقدام عملی نیاز داریم، اما متأسفانه این موضوع در روند پیچیده و فرسوده بروکراسی اداری با کندی اجرا مواجه می‌شود.»
بین‌المللی‌سازی آموزش پزشکی نباید به جذب دانشجوی خارجی محدود شود
معاون آموزشی اسبق وزارت بهداشت، با انتقاد از رویکرد فعلی بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها، اظهار داشت: «در حال حاضر، این موضوع تنها به جذب تعداد محدودی دانشجوی خارجی خلاصه شده است، درحالی‌که بین‌المللی‌سازی ابعاد گسترده‌تری دارد. در یکی از پژوهش‌های منتشرشده، حدود ۱۲ تا ۱۳ راهکار مؤثر برای ارتقای جایگاه علمی دانشگاه‌ها ارائه شده است که اجرای آن‌ها به‌مراتب کم‌هزینه‌تر و پربازده‌تر از جذب دانشجوی خارجی است.»
وی با اشاره به اهمیت مشارکت دانشگاه‌های ایران در نهادهای علمی بین‌المللی افزود: «باید بپرسیم چند نفر از اعضای هیئت‌علمی ما در سردبیری مجلات معتبر جهانی حضور دارند؟ چند انجمن علمی بین‌المللی داریم که ریاست آن‌ها بر عهده یک ایرانی است؟ حمایت از اساتید ایرانی برای حضور در نهادهای مهمی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO)، یونیسف (UNICEF) و دیگر مجامع علمی، ازجمله اقدامات مهمی است که باید در دستور کار قرار گیرد. این اقدامات می‌توانند جایگاه علمی کشور را بیش از جذب دانشجوی خارجی ارتقا دهند.»
وی همچنین درباره هزینه‌های جذب دانشجوی خارجی گفت: «قیمت تمام‌شده جذب و تربیت دانشجوی خارجی، در بسیاری از موارد، بیشتر از مبالغ دریافتی از آن‌هاست. همچنین ارائه خدمات آموزشی ارزان به دانشجویان خارجی، علاوه بر اینکه می‌تواند آسیب‌زا باشد، ممکن است به برند دانشگاه‌ها لطمه بزند. درعوض، اگر دانشجویان دکتری خارجی را برای انجام تحقیقات به کشور جذب کنیم، هزینه‌ها به‌صرفه‌تر و تأثیرگذاری علمی بیشتر خواهد بود.»
هوشمندسازی آموزش پزشکی، ضرورتی برای آینده
دکتر حق‌دوست یکی از مهم‌ترین زمینه‌های تحول در آموزش پزشکی را هوشمندسازی دانست و به تجربه کشور کانادا در این زمینه اشاره کرد: «در سیستم PHC کانادا، استفاده از هوش مصنوعی و سیستم‌های هوشمند، در شش ماه گذشته، تا ۴۲ درصد نیاز به پزشک را کاهش داده است. در این روش، هنگام ویزیت بیمار، سامانه هوشمند همزمان با پزشک شرح‌حال بیمار را ثبت و بر اساس اطلاعات دریافتی، پلن درمانی مناسب ارائه می‌دهد.»
وی با تأکید بر اهمیت همگام شدن با تحولات جهانی در حوزه سلامت دیجیتال افزود: «اگر از این روند عقب بمانیم، شکاف فناوری بین کشور ما و کشورهای پیشرفته بیشتر خواهد شد. ما نیازمند برنامه‌هایی هستیم که علاوه بر ارائه ایده، بر اجرای عملی آن‌ها تمرکز کند.»
تحولات علمی و آینده‌نگری در آموزش پزشکی
وی با اشاره به روندهای علمی تأثیرگذار در حوزه آموزش پزشکی گفت: «در سال ۲۰۲۴، حدود ۲ درصد از گوشت مصرفی در آمریکا سنتتیک (مصنوعی) خواهد بود. آیا دانشجویان تغذیه و پزشکی ما از این تحولات آگاه هستند؟ ۵ سال آینده، زمانی که این نوع گوشت به بازارهای جهانی راه پیدا کند، ما چگونه با این تغییرات روبه‌رو خواهیم شد؟»
معاون اسبق آموزشی وزارت بهداشت بر لزوم تغییر در سیستم آموزشی و به‌روزرسانی کوریکولوم‌های درسی تأکید کرد و گفت: «در آینده نزدیک، پزشکی شخصی (Personalized Medicine) به یکی از ارکان اصلی سلامت تبدیل خواهد شد. دانشجویان پزشکی باید از هم‌اکنون با این تحولات آشنا شوند تا در آینده بتوانند نقش مؤثری در توسعه علم ایفا کنند.»
لزوم تغییر ساختارهای آموزشی و ایجاد همگرایی بین رشته‌ای
دکتر حق‌دوست با تأکید بر لزوم همگرایی رشته‌های مختلف علمی در دانشگاه‌ها تصریح کرد: «امروزه، بسیاری از مرزبندی‌های سنتی بین دانشکده‌ها در حال از بین رفتن هستند و مفاهیم جدیدی جایگزین آن‌ها شده‌اند. برای مثال، حفظ محیط‌زیست دیگر صرفاً یک موضوع تخصصی در حوزه مهندسی یا زیست‌شناسی نیست، بلکه به یک حوزه بین‌رشته‌ای تبدیل شده است که نیازمند همکاری متخصصان علوم اجتماعی، پزشکی، مهندسی و دیگر رشته‌ها است.»
وی افزود: «باید کارگروه‌هایی برای بررسی و اجرای این تغییرات تشکیل شود تا دانشگاه‌های ما بتوانند در مسیر تحولات جهانی گام بردارند.»
مهاجرت نخبگان؛ چالش مهم نظام آموزشی کشور
یکی دیگر از موضوعات موردبحث در این نشست، مهاجرت نخبگان بود. دکتر حق‌دوست در این رابطه گفت: «در شرایط فعلی، نمی‌توان به‌طور کامل مانع از مهاجرت نخبگان شد، اما باید برای آن چاره‌اندیشی کرد. برخی کشورها مانند هند، سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند که ضمن حفظ ارتباط با نخبگان مهاجر، از دانش و سرمایه آن‌ها بهره ببرند.»
وی در ادامه توضیح داد: «دولت هند به خانواده افرادی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند اما پروژه‌هایی با شرکت‌های داخلی دارند، مبالغی را به روپیه پرداخت می‌کند. این سیاست، علاوه بر جذب سرمایه ارزی، ارتباطات علمی بین‌المللی را نیز تقویت می‌کند. ما نیز باید به دنبال راهکارهایی مشابه باشیم تا ضمن کاهش اثرات منفی مهاجرت نخبگان، از ظرفیت آن‌ها برای توسعه علمی کشور استفاده کنیم.»
جمع‌بندی؛ ضرورت اقدام عملی برای تحول آموزش علوم پزشکی
در پایان این نشست، بر لزوم اقدام عملی برای تحول در آموزش علوم پزشکی تأکید شد. شرکت‌کنندگان بر این باور بودند که برای تحقق این تحول، باید از ایده‌پردازی صرف فاصله گرفت و اقدامات عملیاتی در زمینه‌های بین‌المللی‌سازی، هوشمندسازی، آینده‌نگری در آموزش و جلوگیری از مهاجرت نخبگان در دستور کار قرار گیرد.