ضرورت اجرای آمایش سرزمینی در آموزش عالی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنانی در میان دانشگاهیان استان یزد با اشاره به ضرورت توجه به کارکنان دانشگاه‌ها، افزود: کارکنان دانشگاه‌های کشور، به‌ویژه دانشگاه آزاد و وزارت علوم، در شرایط فعلی نیازمند حمایت بیشتری هستند. باید حقوق و شرایط کاری این عزیزان باید در اولویت قرار گیرد، چرا که تلاش‌های آنان نقش کلیدی در پیشبرد امور دانشگاهی دارد.

خسروپناه در ادامه سخنان خود با اشاره به تجربیات جهانی، به وضعیت سوریه و عراق پرداخت و گفت: تجربیات کشورهایی نظیر سوریه نشان می‌دهد که عقب‌نشینی از دستاوردهای علمی و نظامی می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. ایران نیز باید در این مسیر مراقب باشد و از پیشرفت‌های علمی خود محافظت کند.

وی با اشاره به تحولات سیاسی و اقتصادی جهان، افزود: دنیای امروز به اهمیت انرژی، محیط زیست و خانواده به‌عنوان نیازهای اساسی انسان پی برده است. دانشگاه‌ها باید در این حوزه‌ها نقش‌آفرینی کنند و اولویت‌های علمی خود را بر اساس نیازهای جامعه تعیین کنند.

ضرورت اجرای آمایش سرزمینی در آموزش عالی

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به موضوع آمایش سرزمینی در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: آمایش سرزمینی یکی از راه‌های اساسی تحول در آموزش عالی است. دانشگاه‌ها باید با جسارت و برنامه‌ریزی دقیق در مسیر تحول گام بردارند و مأموریت‌های علمی و فرهنگی خود را بازتعریف کنند.

خسروپناه با اشاره به نقش اسناد بالادستی در این زمینه اظهار داشت: از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون، اسناد مهمی در حوزه فرهنگ و علوم پزشکی تدوین شده است. این اسناد باید به‌عنوان نقشه راه در تحول دانشگاه‌ها و آموزش عالی مورد استفاده قرار گیرند.

تأکید بر نگاه تحولی در دانشگاه‌ها

وی بر لزوم توجه به نگاه تحولی در نظام دانشگاهی کشور تأکید کرد و گفت: دانشگاه‌ها باید دانشمندان و ظرفیت‌های علمی خود را شناسایی و از آن‌ها در مسیر تحول بهره‌برداری کنند. بدون تحول در نظام دانشگاهی، نمی‌توان به دستاوردهای علمی و فرهنگی دست یافت که پاسخگوی نیازهای جامعه باشد.

تحول در دانشگاه‌ها با نگاه به نیازهای ملی و جهانی

دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی، درسخنانی بر ضرورت تحول در نظام دانشگاهی کشور با تأکید بر نیازهای ملی و بین‌المللی تأکید کرد.

وی اظهار داشت: امروز به دانشکده‌هایی با موضوعات روز دنیا مانند فناوری‌های کوانتومی، هوش مصنوعی و امنیت غذایی نیاز داریم. این دانشکده‌ها باید با توجه به نیازهای کشور و پیشرفت‌های علمی جهان راه‌اندازی شوند.

خسروپناه افزود: اگرچه دانشگاه‌های مطرح جهان مانند هاروارد، ساختاری پیشرفته دارند، اما دانشگاه‌های ما نیز می‌توانند با برنامه‌ریزی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی کشور به چنین جایگاهی دست یابند. استفاده از دانش روز و ایجاد رشته‌های موردنیاز، می‌تواند دانشگاه‌های ما را به مراکزی تأثیرگذار در سطح جهانی تبدیل کند.

وی با اشاره به توانمندی‌های علمی موجود در کشور، گفت: در ایران بیش از ۹۰ نظریه علوم انسانی ثبت شده و نزدیک به ۹ هزار کرسی علمی ترویجی برگزار شده است. دانشگاه‌های ما باید این ظرفیت‌ها را به نحو احسن به کار گیرند و در حوزه‌های علوم انسانی، اجتماعی، هنر و علوم پایه، نظریه‌پردازی کنند.

نقش دانشگاه‌ها در پاسخگویی اجتماعی

خسروپناه تأکید کرد: دانشگاه‌ها باید پاسخگوی نیازهای جامعه باشند. ما نمی‌توانیم تنها آموزش محور باشیم؛ بلکه باید مهارت‌محوری و پژوهش‌محوری را نیز در اولویت قرار دهیم. دانشگاه‌ها باید ارتباط خود را با جامعه و صنعت تقویت کنند و به حل مسائل اساسی کشور کمک کنند.

وی در ادامه، به ضرورت آزادی بیان در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: اساتید باید بتوانند نظرات خود را آزادانه بیان کنند. نباید دستگاه‌های غیر دانشگاهی در کرسی‌های علمی دخالت کنند. آزادی بیان و پس از بیان باید در دانشگاه‌ها تضمین شود.

تحول فرهنگی و علمی در سایه مدیریت اثربخش

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با اشاره به وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار داشت: این شورا وظیفه سیاست‌گذاری فرهنگی را بر عهده دارد و باید بر اجرای دقیق اسناد بالادستی نظارت کند. ما نیازمند حذف نهادهای زائد و بازنگری در وظایف اجرایی هستیم. سازمان بازرسی نیز باید در این مسیر گزارش‌دهی دقیقی داشته باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنرانی خود به اهمیت نقش اساتید دانشگاه‌ها در آموزش، پژوهش و مهارت‌محوری اشاره کرد.

وی بیان کرد: استادی که یک سال درس بدهد و نتواند سالی یک مقاله منتشر کند، جای انتقاد دارد و اگر استادی ۳۰ سال استادیار بماند و تنها ۴ مقاله داشته باشد، این وضعیت قابل قبول نیست.

خسروپناه تاکید کرد: مقاله بسندگی غلط است، اما این نیز غلط است که استادی بگوید من تدریس می‌کنم اما مقاله ندارم.

وی بر اهمیت توجه به آموزش، پژوهش و مهارت‌محوری در دانشگاه‌ها تاکید کرد و افزود: اساتیدی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌کنند، باید نقش اجتماعی و پژوهشی خود را به درستی ایفا کنند.

خسروپناه در پایان سخنان خود به آیین‌نامه جدیدی اشاره کرد و گفت: ما آیین‌نامه‌ای تصویب کرده‌ایم که دانشگاه‌ها را ملزم می‌کند در سه فصل آموزشی، پژوهشی و مهارت‌محوری با جامعه و صنعت ارتباط برقرار کنند. این تحول نیازمند همکاری دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط است. هیئت های اندیشه ورز استانی درباره اسنادی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال تدوین است، به شورا کمک کنند، استادان از این فرصت ها استفاده کنند.

تحول در حکمرانی فرهنگی و آموزش؛ تأکید بر علم درآمدزا و مسئولیت‌پذیری دانشگاه‌ها

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه سخنان خود به اهمیت تحول در نظام فرهنگی و آموزش کشور اشاره کرد و گفت: ما در دانشگاه‌ها باید به سمت علمی حرکت کنیم که هم درآمدزا باشد و هم نیازهای کشور را برطرف کند. متأسفانه هنوز برخی مسائل بنیادی در ساختار آموزش عالی ما حل نشده است. مثلاً در شورای گسترش وزارت علوم و بهداشت، دکتری رشته‌هایی مثل خوش‌نویسی، موسیقی، و هنرهای اصیل ایرانی تأسیس نشده است، درحالی‌که این موارد می‌توانند هویت فرهنگی ما را تقویت کنند. باید در کنار پیشرفت‌های علمی، به علوم انسانی و هنرهای بومی نیز توجه ویژه داشته باشیم.

وی با انتقاد از عدم اجرای اسناد مهم فرهنگی افزود: برای مثال، سند موسیقی ایرانی ۳۰ سال پیش تدوین شد و ابلاغ شد، اما هیچ‌گاه عملیاتی نشد. این در حالی است که موسیقی ایرانی به‌عنوان یک میراث فرهنگی و هنری، می‌تواند جایگاه جهانی پیدا کند. همچنین، روش‌های ایجابی فرهنگی، مثل طرح نیلوفرانه که در برخی دانشگاه‌ها اجرا شده، نتایج مثبتی داشته است، اما این روش‌ها به اندازه کافی توسعه نیافته‌اند.

خسروپناه با تأکید بر حکمرانی عالمانه در فضای مجازی گفت: ما باید به سمت حکمرانی هوشمند در فضای مجازی حرکت کنیم. فیلترینگ صرف یا اقدامات قهری جواب نمی‌دهد. باید با سیاست‌گذاری درست و داده‌های علمی، شرایطی فراهم کنیم که بتوانیم به اهداف فرهنگی و اجتماعی برسیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اهمیت هیئت‌های اندیشه‌ورز استانی اظهار داشت: یکی از ساختارهای مفید که در سال‌های اخیر ایجاد شده، هیئت‌های اندیشه‌ورز استانی است. این هیئت‌ها در حوزه‌های علم و فناوری، تعلیم و تربیت، و فرهنگی-اجتماعی فعالیت می‌کنند و باید اطلاعات پخته و علمی ارائه دهند تا بتوان بر اساس آن تصمیم‌گیری کرد.

وی تأکید کرد: مسئولیت‌پذیری در همه سطوح، از استاد دانشگاه گرفته تا مدیران، امری ضروری است. اگر دانشگاهی اولویت‌های خود را به‌درستی مشخص نکند، نمی‌تواند در مسیر تحول حرکت کند. شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه نظارت و هدایت را دارد، اما اجرای دقیق بر عهده دستگاه‌ها و دانشگاه‌هاست. امیدوارم با همکاری اساتید و مدیران، بتوانیم به تحولات مطلوب در نظام فرهنگی و آموزشی کشور دست یابیم.