شیطان چه زمانی را برای توبه به برادران حضرت یوسف وعده داد؟

به گزارش خبرنگار مهر، ماه رمضان از پرفضیلت ترین ماه‌های سال و ماه میهمانی خداوند است. در این ماه درهای فیض و رحمت الهی باز می‌شود و همگان در ضیافت خداوند از برکات معنوی تنعم می‌کنند. رمضان پس از ماه‌های رجب و شعبان مقدمه‌ای برای خودسازی و زمینه سازی معنوی و دوری از گناهان و نزدیک شدن به خداوند است. روزه داری که از ابتدا تا انتهای این ماه بر مسلمان واجب شده است نیز زمینه معنوی آمادگی روح برای قرار گرفتن در جایگاه استغفار و پاک شدن از گناهان را فراهم می‌کند از این رو مسلمانان با شب زنده داری، تلاوت قرآن و اطعام و افطاری دادن، صدقه و روزه داری سعی در بهره مندی هرچی بیشتر از فضائل آن می‌کنند.

پیامبر گرامی اسلام درباره ماه رمضان و آمرزش گناهان در این ماه می‌فرمایند: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب، ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را می‌سوزاند.» ایشان همچنین فرموده اند «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه‌ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‌هایش بر همه شب‌ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‌اید، نفس‌های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است. بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‌کند.»

شب قدر از شب‌هایی که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود می‌آیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین می‌کنند. و وجود این شب در این ماه مبارک نعمت و موهبتی الهی بر امت پیامبر گرامی اسلام (ص) است و مقدرات یک سال انسان‌ها (حیات، مرگ، رزق و…) براساس لیاقت‌ها و زمینه‌هایی که خود آنها به وجود آورده‌اند تعیین می‌شود و انسان در چنین شبی با تفکر و تدبر می‌تواند به خود آید و اعمال یک سال خود را ارزیابی کند و با فراهم آوردن زمینه مناسب بهترین سرنوشت را برای خود رقم زند.

فضائل برشمرده شده در این ماه بی شک از آن کسانی است که حقیقت آن را درک کرده و با عمل و گفتار و کردار خود به آنه توصیه شده جامه عمل بپوشانند و در حالی که تمامی اعضا و جوارح از گناه و حرام به دور است با اخلاص و توکل و توسل به اهل بیت در زمینه عمل به دستورات الهی و احکام قرآن در راه خودسازی گام بردارند. تأثیر این ماه می‌تواند چنان باشد که در طول زندگی و دیگر ماه‌ها نیز آثاری از آن را در روح و جان داد.

در راستای بهره مندی هرچه بیشتر از فیوضات این ماه و قدم گذاشتن در مسیر خودسازی و تزکیه نفس حجت الاسلام سید محمدباقر علوی تهرانی در سلسله سخنرانی‌هایی به آداب ورود به ماه مبارک رمضان اشاره کرده است که خبرگزاری مهر بنا دارد تا در قالب گزارش‌هایی آن را به خوانندگان عرضه کند. در ادامه بخش هفتم این سخنرانی را می‌خوانید.

توبه به معنای علاج عمل خلاف رضای حضرت حق

گفتیم بزرگ‌ترین مانعی که باعث می‌شود انسان به بهره حقیقی از ماه رمضان نرسد گناه است. لذا باید توبه کرد. توبه به معنای علاج عمل خلاف رضای حضرت حق است. در نتیجه به گناه‌شناسی نیاز است. چون گناهانی وجود دارند که افراد آن‌ها را گناه نمی‌دانند.

خداوند قلب حزین و چشم گریان را دوست دارد

امام سجاد می‌فرمایند: خدایا! من را به درجه توبه انتقال دِه و مرا به‌واسطه گریه بر خودم یاری فرما. پیامبر فرمودند: خوشا به حال چهره‌ای که وقتی خدا به آن می‌نگرد از ترس خداوند بر گناهی که کرده می‌گرید. پس اگر می‌خواهید خداوند به شما نظر کند راه آن ریختن اشک از خشیت خداوند است.

گریستن از خشیت خدا میزان اعمال را سنگین می‌کند

رسول خدا فرمودند: هرکسی چشمانش از خشیت خدا اشک بریزد برای هر قطره اشک او به اندازه کوه اُحد در ترازوی اعمالش پاداش می‌گذارند. پس یکی از اعمالی که میزان عمل را سنگین می‌کند اشک‌ریختن از خشیت خداست. تائب بعد از توبه باید خودش را در راه بندگی خدا به تعب و سختی بیندازد. هر آنچه گفته شد در وهله اول سخت به نظر می‌رسد اما بیشتر از آنکه سخت باشد شیطان آن را سخت جلوه می‌دهد، اما برای کسی‌که اراده کرده سبک زندگی خود را تغییر دهد کار آسانی است.

یک‌بار برای همیشه توبه کنیم

یک‌بار برای همیشه توبه حقیقی کنیم تا امام زمان ما را بخرد. فقط باید عزم کنیم. این عزم سخت و سنگین است، اما غیرممکن نیست. نمی‌گویم مانند امیرالمؤمنین دنیا را سه‌طلاقه کنید، می‌گویم چشمان خودتان را بر روی دنیا ببندید! یک بام و دو هوا نمی‌شود. اینکه هم بخواهیم به مراتب عالیه برسیم و هم خباثت دنیا ما را احاطه کرده باشد، اصلاً امکان ندارد.

«تسویف» دام شیطان برای به تأخیر انداختن توبه

شیطان گاهی، امروز و فردا کردن را به شخص القا می‌کند. لذا شخص می‌گوید: توبه کار خوبی‌ست منتها از هفته بعد شروع می‌کنم. شیطان به برادران یوسف القا کرد که یوسف را بکشید یا او را به سرزمین دور دستی بیفکنید بعد از آن افراد صالحی خواهید بود. اینکه شیطان وعده توبه به انسان می‌دهد را دام توبه می‌گویند. این همان چیزی‌ست که کسی همچون عمر سعد هم گرفتار آن شد.

پس شیطان کار ترکیبی می‌کند. گاهی ایجاد ترس و ناامیدی می‌کند گاهی بزرگ‌نمایی می‌کند گاهی ارزش توبه را از بین می‌برد گاهی انسان را به سمت تسویف می‌برد و گاهی گناه را در نظر انسان کوچک جلوه می‌دهد! یعنی انسان را به یکی از این پنج بلیه دچار می‌کند.

معنا و مفهوم گناه صغیره

ما اساساً در معارف دین و در ادبیات قرآن و اهل بیت چیزی به نام تفکیک گناهان به دو دسته صغیره و کبیره نداریم. در معارف ما یک نگاه کلی نسبت به گناه وجود دارد:

انسان‌ها در مواجهه با گناه به دو گروه تقسیم می‌شوند، گروه اول، افرادی هستند که درون آن‌ها ترس از ارتکاب گناه وجود دارد. معلوم می‌شود برای چنین افرادی هنوز قبح گناه از بین نرفته است. گروه دوم، افرادی هستند که گناه برای آن‌ها عادی شده و قبح خود را از دست داده است.

گناه صغیره به معنای کوچک شمردن گناه است! یعنی یک نفر گناه را کوچک می‌شمارد و آن را انجام می‌دهد. بر اثر همین نگاه آن گناه را تکرار می‌کند و بر آن اصرار می‌ورزد. تا جایی‌که قبح آن گناه برایش از بین می‌رود. این می‌شود گناه صغیره.

ما در قرآن و منابع روایی موردی نداریم که در آن گفته شده باشد فلان گناه کوچک است. حقیقت همه گناهان یکی‌ست و آن هم شکستن حریم خداوند است. وقتی حریم خداوند شکسته شد، دیگر چه تفاوتی می‌کند این حرمت به چه شکلی و تحت چه عنوانی شکسته شده باشد؟

حضرت امیر می‌فرمایند: بزرگ‌ترین گناه نزد خدا گناهی‌ست که در نظر انجام‌دهنده‌اش کوچک بیاید. پیامبر به ابن مسعود فرمودند: هیچ گناهی را حقیر و کوچک نشمار! پس هیچ گناهی صغیره نیست.

اجازه ندهید شیطان توبه را برای شما سخت جلوه دهد

در نتیجه توبه باید بر اساس مراتب و شرایطی که ذکر شد پایدار بشود. لذا اجازه ندهید که شیطان این مسئله را برای شما غیرممکن جلوه دهد. البته کار سخت هست اما غیر ممکن نیست. انجام اعمال عبادی با مشقت و سختی همراه است. اما اگر قدم اول را بردارید و شروع کنید خداوند شما را یاری می‌کند (محمّد: ۷)

دستورالعملی وجود دارد که اگر کسی آن را در سه ماه رجب و شعبان و رمضان انجام دهد، در روز عید فطر از ناحیه حضرت حق به شخص خطاب می‌رسد تو رفیق ما هستی! آیا نمی‌ارزد؟ مگر این حجم از عبادت چقدر زحمت دارد که خداوند چنین خطابی به بنده‌اش بکند؟ همین مسائل است که کار را برای بنده آسان می‌کند. وگرنه کار آسان نیست.