رمضان در لبنان؛ از انتظار برای مشاهده هلال ماه تا شلیک سه گلوله

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: ماه رمضان آداب و رسوم و شرایط خاص خودش را دارد که آن را از بقیه ماه‌های سال متمایز کرده است. مسلمانان جهان با فرارسیدن ماه مبارک رمضان به طاعات و عبادات می‌پردازند. روزه داری مسلمانان در هر نقطه از جهان یک دوره معنوی برای پاکسازی روح است که سنت‌های فرهنگی متنوع و جذابی همراه خود دارد و مردم در هر گوشه از جهان آن را با آداب و رسوم خود به جا می‌آورند. مسلمانان در این ماه، از طلوع آفتاب تا غروب آن روزه می‌گیرند و با انجام عبادات و مراسم مخصوص این ماه، اتحاد خود را افزایش می‌دهند. رمضان المبارک فرصتی برای بازاندیشی، طلب بخشش و تقویت پیوندهای اجتماعی است. مراسم‌های مختلفی توسط روزه داران در این ماه انجام می‌شود که نشان دهنده تنوع و غنای فرهنگی جوامع مسلمان است.

استقبال ماه رمضان؛ انتظار برای مشاهده هلال ماه

لبنان یکی از این کشورهای عربی است که مسلمانان در آن با اشتیاق خاصی برای ماه رمضان آماده می‌شوند و حتی مراسم این ماه برای پیروان ادیان دیگر از جمله مسیحیان نیز جذاب است. چراغ‌هایی به شکل هلال ماه در خیابان‌های لبنان، نوید رسیدن ماه رمضان را می‌دهد. مردم لبنان از دوره‌های قدیم عادت دارند که پیش از آغاز ماه مبارک رمضان، آخرین روز از ماه شعبان را به خروج از منزل و گذراندن آن در دل طبیعت اختصاص بدهند. این سنت از دوره‌های قدیم به «استبانه» یا «سیبانه» مشهور شده و به معنای انتظار برای مشاهده هلال ماه رمضان است.

چنانچه افرادی که مورد تصدیق دیگران هستند، ماه را ببینند به دادگاه شرعی می‌روند تا درباره مشاهده هلال ماه شهادت دهند و اگر مفتی لبنان و قاضیان شرعی از درستی شهادت آنان مطمئن شوند، دستور اعلام آغاز ماه رمضان و شلیک گلوله توپ مخصوص اعلام آغاز ماه را صادر می‌کنند. همچنین چند روز مانده به آغاز ماه مبارک رمضان، شرکت‌ها و مؤسسات مختلف تقویم‌های ویژه ماه مبارک رمضان را که شامل اوقات نماز و افطار هستند، به عنوان هدیه به مشتریان خود می‌دهند.

فعالیت‌های بشردوستانه و حمایت از محرومان رو به افزایش می‌رود

افزایش فعالیت‌های بشردوستانه یکی از رسومی است که با آغاز ماه مبارک رمضان در لبنان مورد توجه قرار می‌گیرد. انجمن‌های خیریه حضور و نقش خود را در حمایت از اقشار محروم دوچندان می‌کنند و تا پایان ماه مبارک رمضان بسته‌های معیشتی میان نیازمندان در روستاها و شهرها توزیع می‌شود. همچنین زکات و صدقات مردم در این ماه به طور مستقیم یا از طریق انجمن‌های خیریه به دست نیازمندان می‌رسد.

برپایی سفره‌های افطار به ویژه در محله‌های محروم توسط خیرین یکی از آداب پسندیده مسلمانان لبنان است. خیرین و مردم عادی که قصد دارند در ثواب این ضیافت الهی شریک باشند به اندازه‌ای که می‌توانند به برپایی این سفره کمک می‌کنند و این سفره‌ها تا پایان ماه مبارک برپا هستند.

تعارف کردن افطاری به مردم در کنار خیابان که شبیه به همان نذری ایرانی‌ها است از دیگر رسوم پسندیده و زیبای لبنانی‌ها در ماه مبارک رمضان است و برخی افراد اقدام به تهیه بسته‌های افطاری کرده و در کنار خیابان به رهگذران تعارف می‌کنند.

لبنانی‌ها، خرما را «آقای سفره» می‌نامند و با آن افطار می‌کنند. پس از آن، سوپ را که «شوربا» نامیده می‌شود و بسیار متنوع است، میل می‌کنند تا گلویی تازه کرده و معده را برای پذیرش غذا آماده کنند.

رسوم قدیمی مردم لبنان؛ از اقامه نماز جماعت تا مسحراتی

مسلمانان نمازهای خود را در ماه رمضان معمولاً به صورت دسته جمعی در مساجدی اقامه می‌کنند که چند روز قبل از آغاز ماه مبارک، آذین بندی و چراغانی شده‌اند. یکی از صحنه‌های قابل توجه و زیبا در ماه رمضان در لبنان، خالی بودن کوچه‌ها و خیابان‌ها در وقت صبحانه و ناهار بوده و بعد از ظهر در ساعات نزدیک به افطار خیابان‌ها مملو از جمعیتی می‌شوند که در حال خرید خوراکی هستند. بیدار کردن روزه داران برای تناول سحر یکی دیگر از رسوم قدیمی مردم لبنان است که همچنان در برخی مناطق به جای مانده است.

سفره لبنانی‌ها تنوع بیشتری می‌گیرند؛ از کنافه تا جلاب

سفره لبنانی‌ها که از متنوع‌ترین سفره‌های جهان به شمار می‌رود، در ماه رمضان، تنوع بیشتری به خود می‌گیرد. «رابیج»، «حلاوة الجبن» و «حدف» شیرینی‌های مخصوصی هستند که مردم لبنان برای وعده‌های افطاری از آنها استفاده می‌کنند. بازار غذا، سبزی، میوه، شیرینی، آب میوه، خرما و آجیل (بادام، گردو و پسته) در ماه مبارک رمضان در لبنان رونق می‌گیرد. «کبه» یکی از معروف‌ترین غذاهای لبنانی‌ها در ماه رمضان است که برای وعده افطار تهیه می‌شود. این غذا ترکیبی از برنج و گوشت چرخ شده و ادویه‌های مخصوص لبنانی است و طعم بسیار لذیذی دارد.

همچنین مردم لبنان علاقه ویژه ای به پر بودن سفره، تنوع و زیبایی آن دارند، به همین دلیل انواع پیش غذاها همچون تبوله، فتوش، سالاد کلم، روکا، حمص، متبل، کبه، دلمه برگ مو، انواع سمبوسه، عرایس، فته، جایگاه ویژه ای در سفره لبنانی‌ها دارند.

مردم لبنان، به انواع نوشیدنی‌ها نیز علاقه خاصی دارند؛ خرنوب، سوس، جلاب، آب تمرهندی و لواشک از جمله نوشیدنی‌هایی است که به ویژه در ماه رمضان، فراوان یافت می‌شود. انواع کباب‌ها، بره و مرغ شکم پر، مغربیه، ملوخیه، صیادیه ماهی و سایر غذاهای دریایی از جمله غذاهای پرطرفدار در لبنان هستند.

شیرینی‌های لبنانی نیز دارای تنوع بسیاری است و پس از جمع شدن سفره افطار، بر روی میز قرار می‌گیرد، مشبک، قطایف، کنافه، کلاج، شعیبیات، المفروکه، قاروطیه و بحصالینو از جمله شیرینی‌های لبنانی پرطرفدار در ماه رمضان هستند.

مسحراتی که با شعر و سرود خواندن مردم را برای سحر بیدار می‌کند

یکی دیگر از رسوم قابل توجه لبنانی‌ها در ماه رمضان که شاید برای مردم کشور ما هم آشنا باشد این است که در محله‌های مختلف معمولاً فردی به نام مسحراتی هنگام سحر شروع به گشتن در کوچه‌ها می‌کند تا مردم را برای سحری بیدار کند. این فرد که لباس محلی بر تن دارد با یک طبل به خیابان‌ها و کوچه‌ها می‌رود و می‌خواند: «یا نائم وحد الدائم، یا نائم وحدالله؛ ای خفته! برخیز و خداوند باقی را عبادت کن و قوموا علی سحورکن، رمضان یزورکن؛ برخیزید و سحری بخورید، رمضان به دیدار شما آمده است.» مردم با شنیدن صدای او متوجه می‌شوند که وقت سحر است.

اقامه نماز تراویح و ختم قرآن کریم در ماه مبارک رمضان

مهمترین کاری که مسلمانان لبنان در این ماه انجام می‌دهند این است که هر روز بعد از نماز عشاء در تمام ماه رمضان نماز تراویح می‌خوانند. نماز تراویح بعد از نماز عشاء اقامه می‌شود و در آن نمازگزاران هر شب یک جزء قرآن کریم را تلاوت می‌کنند تا در پایان ماه مبارک رمضان قرآن را ختم کرده باشند.

مسابقات قرآن از جمله فعالیت‌های مذهبی به حساب می‌آید که توسط انجمن‌های اسلامی این کشور برگزار می‌شود. قاریانی از کشورهای مختلف عربی و اسلامی در مسابقات حفظ و تلاوت قرآن کریم شرکت می‌کنند.

شب نشینی سنت خانواده‌های لبنانی در رمضان

شب نشینی یا سهره سنت پابرجای همه خانواده‌های لبنانی در همه مواقع سال است که در ماه رمضان، رنگ تازه و مختلفی به خود می‌گیرد و به چندین شکل انجام می‌شود. برخی مردم علاقه دارند، شب‌های رمضان را در خانه خود بگذرانند و تا دیر وقت به خواندن قرآن، ذکر حدیث و تماشای برنامه‌های تلویزیونی بسیار متنوع شبکه‌های تلویزیونی بپردازند و بسیاری از آنان به ختم قرآن در ماه رمضان موسوم به «ختمه» اهمیت زیادی می‌دهند.

بعضی از آنان نیز به همراه فامیل، دوستان و آشنایان جمع می‌شوند و به شب نشینی، گفتگو، خوردن و آشامیدن انواع مختلف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها و انجام برخی بازی‌ها می‌پردازند.

سومین گروه از آنان نیز در مساجد و مراکز مختلف شهر جمع می‌شوند و به خواندن قرآن، نماز و سرودهای دینی و مدیحه سرایی مشغول می‌شوند. شب نشینی در رستوران‌ها و کافه‌ها نیز مورد علاقه شماری از مردم لبنان است که نه تنها در ماه رمضان بلکه در سایر روزهای سال نیز رواج دارد.

لبنانی‌ها در رمضان خودشان را به مردم غزه نزدیک تر می‌دانند

ماه رمضان امسال در سایه جنگ وحشیانه‌ای که رژیم اشغالگر صهیونیستی علیه مردم فلسطین در نوار غزه به راه انداخته، برای ملت‌های عربی و اسلامی حال و هوای دیگری دارد. آنها در این ماه خودشان را به مردم گرسنه و تشنه غزه نزدیک‌تر می‌دانند و اقدام به انجام فعالیت‌هایی همچون برگزاری تظاهرات‌های هفتگی در هر جمعه با هدف حمایت از مردم غزه و ابراز نفرت و انزجار از اشغالگران صهیونیست می‌کنند. در لبنان در اولین روز ماه مبارک رمضان «نبیه بری» رئیس پارلمان این کشور از همه مردم لبنان و نیز مسلمانان جهان خواست این ماه را ماه همبستگی با ملت مظلوم فلسطین قرار دهند.

شلیک سه گلوله برای اعلام آغاز و پایان ماه رمضان

رسم «توپ» از رسوم دیگر لبنانی‌ها در ماه مبارک رمضان است که در شهرهای بزرگ لبنان مانند بیروت و طرابلس رواج دارد. این یک سنت قدیمی در لبنان است که ریشه آن به دوره عثمانی برمی‌گردد و در برخی مناطق منسوخ شده اما در بعضی شهرها هنوز هم اجرا می‌شود؛ به این صورت که در اولین روز ماه مبارک رمضان و همچنین عید فطر ۳ گلوله شلیک می‌شود. همچنین در برخی مناطق هنوز هم موقع سحری و افطاری گلوله شلیک می‌شود.