برای تحقق تلاوت تدبری، باید گامی فراتر از آموزش تجوید و لحن برداریم

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-سمانه نوری زاده قصری: قرآن کریم، کلام الهی و منبع هدایت برای بشریت است. تلاوت این کتاب آسمانی، عبادتی ارزشمند و موجب آرامش قلبی است. اما فراتر از تلاوت صرف، رویکردی وجود دارد که می‌تواند فهم ما از قرآن را به سطحی عمیق‌تر ارتقا دهد که همان تلاوت تدبری است. تلاوت تدبری، فرآیندی است که در آن، تلاوت با تفکر، تعمق و تلاش برای درک معنا و مفهوم آیات همراه می‌شود. این رویکرد، ما را از شنیدن سطحی آیات فراتر می‌برد و به ژرفای معانی و پیام‌های الهی رهنمون می‌سازد. در تلاوت تدبری، هر آیه به عنوان یک دریچه به سوی معارف الهی نگریسته می‌شود.

تلاوت تدبری، راهی است برای نزدیک شدن به قرآن و بهره‌مندی از هدایت‌های آن. با این رویکرد، می‌توانیم از خواندن سطحی آیات فراتر رویم و به ژرفای معانی و پیام‌های الهی دست یابیم. تلاوت تدبری، ما را به تفکر، تعمق و عمل فرا می‌خواند و می‌تواند زندگی ما را دگرگون سازد.

در سلسله گفتگوهایی با فعالان قرآنی، بویژه قاریان قرآن کریم، قصد داریم بیشتر با حال و هوای مؤانست با کلام وحی آشنا شویم.

سید عباس انجام، عضو هیئت مدیره بنیاد قرآنیان اُسوه، فردی با سوابق درخشان در حوزه‌های قرآنی، رسانه‌ای و آموزشی است. وی دارای تحصیلات متنوعی از جمله کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عرب، کارشناسی کامپیوتر (گرایش سخت‌افزار) و تحصیلات حوزوی است.

سید عباس انجام بیش از ۲۵ سال سابقه تدریس و آموزش قرآن کریم را در کارنامه خود دارند و به عنوان داور در مسابقات کشوری و بین‌المللی قرآن نیز فعالیت داشته‌اند. ایشان در حوزه رسانه نیز تجربیات ارزشمندی دارند و مدیریت بخش‌های مختلف شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی را بر عهده داشته‌اند. همچنین، مدیریت و تولید بیش از دو میلیون دقیقه برنامه تلویزیونی و رادیویی از دیگر دستاوردهای ایشان در این زمینه است.

از جمله توفیقات این پیشکسوت قرآنی می‌توان به دریافت نشان خادم قرآن کریم در بخش مدیریت فعالیت‌های قرآنی از شهید رئیسی، کسب رتبه برتر برنامه‌سازی در جشنواره‌های مختلف داخلی و خارجی و دریافت مجوز درجه یک داوری از ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآنی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد. همچنین، وی تألیفاتی در حوزه‌های دعا، تجوید، هندسه تلاوت و … دارند که نشان‌دهنده عمق دانش و تجربه ایشان در این زمینه‌ها است.

سید عباس انجام در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تلاوت تدبری صورت گرفته از سوی قاریان گفت: با توجه به تأکیدات اخیر رهبر معظم انقلاب و طرح مباحث پیرامون تلاوت تدبری، بررسی ابعاد مختلف این موضوع اهمیت دارد. سوالات کلیدی که باید در این مورد پاسخ گفت میزان امکان‌پذیری تلاوت تدبری، سطح دانش و آموزش‌های موجود، و میزان تحقق آن در جامعه است. با رجوع به فرمایشات ائمه اطهار (ع) و پیامبر اکرم (ص)، درمی‌یابیم که هدف اصلی از تلاوت قرآن، تدبر در آن است. تأکیدات مقام معظم رهبری نیز منطبق بر همین اصل و برگرفته از آیات و روایات است.

برای تحقق تلاوت تدبری، باید گامی فراتر از آموزش تجوید و لحن برداریم

این پیشکسوت قرآنی اضافه کرد: تلاوت تدبری امری امکان‌پذیر است، زیرا می‌توان با استفاده از فنون القا، صداپیشگی و دوبله، مفاهیم آیات را به مخاطب منتقل کرد. بهره‌گیری از متغیرهای هنری و آشنایی با انواع جملات (پرسشی، انشایی، خبری و…)، امکان ارائه تلاوتی اثرگذار و مبتنی بر معنا را فراهم می‌کند. برای تحقق تلاوت تدبری، باید گامی فراتر از آموزش تجوید و لحن برداشته و فنون القا به آن افزوده شود. این امر نیازمند تدریس و راهنمایی است و نمی‌توان آن را فی‌البداهه انجام داد. یک ساختار آوایی-معنایی مورد نیاز است که بر اساس آن سیستمی طراحی و در جلسات آموزشی به درستی منتقل و تدریس شود.

انجام با تاکید بر اینکه ایجاد زیرساخت‌های مناسب، برای ترویج تلاوت تدبری ضروری است، افزود: این زیرساخت‌ها شامل تدوین کتاب درسی است. تجارب موجود در سخنرانی و فن بیان باید به کتابی مدون تبدیل شود که برای سطوح مختلف نوجوان، جوان، دانش‌آموز و… قابل استفاده باشد. برگزاری نشست‌های تخصصی با حضور اساتید برجسته و آشنایی با اهداف و چشم‌اندازها نیز در ایجاد انگیزه و جهت‌دهی به فعالیت‌ها مؤثر است. صدا و سیما با فرهنگ‌سازی، ذائقه‌سازی و ایجاد انگیزه، می‌تواند نقش مهمی در ترویج تلاوت تدبری ایفا کند.

فنون خطابه، بیان، القا و خوانندگی را باید در خدمت معنای قرآن قرار داد

وی افزود: تلاوت تدبری، امری ممکن و ضروری است که نیازمند توجه به مبانی دینی، بهره‌گیری از فنون القا و ایجاد زیرساخت‌های مناسب است. نهادهای مربوطه باید با همکاری، در راستای ترویج این نوع تلاوت گام بردارند. در این راستا، طراحی یک سیستم آموزشی مدون بر اساس فنون خطابه، بیان، القا و خوانندگی ضروری است تا بتوان این مهارت‌ها را در خدمت معنای قرآن قرار داد. بسیاری از افراد شاید در هنگام تلاوت به معنا توجه نداشته باشند، اما حسی که از نغمه و تکرار کلمات به آن‌ها منتقل می‌شود، می‌تواند تأثیرگذار باشد. کلامی که از دل برآید، بر دل نشیند و این تأثیرگذاری می‌تواند به خوبی منتقل شود.

انجام در پایان گفت: همچنین، ایجاد زیرساخت‌ها نیازمند زمان و برنامه‌ریزی است. برگزاری نشست‌های تخصصی، جمع‌آوری اساتید معتبر و تدوین طرح درس، از جمله اقداماتی است که باید انجام شود. صدا و سیما نیز با فرهنگ‌سازی و ایجاد انگیزه، می‌تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند. هدف این است که ذائقه‌سازی و فرهنگ‌سازی به گونه‌ای انجام شود که تلاوت تدبری به یک امر فراگیر در کشور تبدیل شود و تمامی ارگان‌ها و دستگاه‌ها در این راستا بسیج شوند.