خبرگزاری مهر، گروه بین الملل، آذر مهدوان: روابط ایران و جمهوری آذربایجان به عنوان دو کشور همسایه با تاریخ و فرهنگ مشترک، همواره تحت تأثیر تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشته است.
با وجود برخی اختلاف‌نظرها و چالش‌های دیپلماتیک، به ویژه در سال‌های اخیر، دو کشور تلاش کرده‌اند تا روابط خود را در سطوح مختلف بهبود بخشند. سفر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران به باکو فرصتی را فراهم آورد تا دو کشور بتوانند درباره مسائل مهم و فوری منطقه‌ای و دوجانبه به گفت‌وگو بنشینند.
از نظر برخی کارشناسان این سفر نه تنها فرصتی برای تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی است، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز حل و فصل چالش‌های موجود، از جمله مسئله تعیین سفیر و دیگر موضوعات حساس نیز باشد.
خبرنگار مهر در آستانه سفر مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشورمان به جمهوری آذربایجان گفتگویی را با «یگانه حاجی اف» کارشناس روابط بین الملل آذربایجانی انجام داده که مشروح آن در ادامه می‌آید:
ایران و جمهوری آذربایجان علی رغم برخی اختلاف نظرها در برخی مسائل اما روابط سیاسی و اقتصادی شان را در سطحی مطلوب پیش می‌برند. از نظر شما سفر رئیس جمهوری ایران به باکو چه تأثیری در توسعه روابط دو کشور همسایه خواهد داشت؟
قبل از پاسخ به سوال شما، می‌خواهم به این نکته اشاره کنم که امروز نظم جهانی جدیدی در حال شکل‌گیری است و شرایط جدیدی را برای منطقه ما ایجاد می‌کند.
آذربایجان نیز تلاش کرده خود را به عنوان شریکی مسئول در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و بشردوستانه ثابت کند. کشور ما تهدیدی برای منطقه و همسایگانش نبوده بلکه حامی و ضامن صلح و ثبات در منطقه بوده است.
دولت آذربایجان معتقد است که نظم نوین جهانی باید بر اصول مهمی چون به رسمیت شناختن حاکمیت، عدم مداخله در امور داخلی هر کشور و عدم تشدید اوضاع داخلی استوار باشد. استراتژی سیاست خارجی منطقه‌ای و جهانی آذربایجان بر اساس این اصول بنا شده است.
در خصوص سفر آقای پزشکیان رئیس جمهور ایران به باکو، باید یادآور شوم که این سفر باید به عنوان فرصتی برای پرداختن به مسائل فوری در چارچوب مشکلات نگران کننده منطقه‌ای و پویایی جهانی پیرامون ایران تلقی شود.
با وجود اختلافات جدی بین دو کشور دوست در بسیاری از مسائل در سال‌های اخیر، روابط جمهوری آذربایجان و ایران در حال حاضر به طور مثبت در حال توسعه است.
ما باید این سفر را فرصتی برای سران جمهوری آذربایجان و ایران بدانیم تا وضعیت کنونی همکاری‌های دوجانبه را در زمینه‌های مختلف گسترش داده و چشم‌اندازهای جدیدی ایجاد کنند.
اگر توافقاتی بین کشورهای ما حاصل شود که منجر به گسترش همکاری‌ها در زمینه‌های تجارت، سرمایه گذاری، حمل و نقل و همکاری‌های بشردوستانه شود، نفوذ آنها در منطقه می‌تواند بیشتر تقویت شود.
بخش اصلی دیدار سران دو کشور بدون شک شامل بررسی چشم اندازهای توسعه روابط دوجانبه و موضوعات جاری منطقه‌ای و جهانی در دستور کار خواهد بود.
مطمئنم وضعیت کنونی قفقاز جنوبی و خاورمیانه، و البته نگرانی‌های ناشی از منافع بین‌المللی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، مسائل امنیتی و منطقه‌ای از جمله موضوعات مورد بررسی سران دو کشور خواهد بود.
مایلم اشاره کنم که آذربایجان که استراتژی سیاست خارجی آن شامل فرمت‌های همکاری دوجانبه، سه جانبه و چندجانبه است، علاقمند به توسعه مراودات خود با ایران نه تنها در قفقاز جنوبی بلکه در سایر مناطق است.
هنوز مسئله تعین سفیر از سوی ایران در باکو حل نشده است این یک چالش دیپلماتیک محسوب می‌شود که نیاز به حل فوری دارد. به نظر شما در این سفر امکان حل این چالش وجود دارد؟
البته؛ آذربایجان خواهان حل این موضوع است حمله به سفارت جمهوری آذربایجان باید به عنوان اقدامی با هدف آسیب رساندن به روابط دو کشور تحلیل شود. همانطور که رئیس جمهور آذربایجان آقای الهام علی اف بارها اعلام کرده است، موضع دولت ایران در قبال این رویدادها برای ما مهم است.
در آذربایجان هنوز سوالات بی پاسخی در مورد کسانی که مرتکب جنایت شده‌اند وجود دارد که برای وجهه ایران نیز مهم است. این موضوع در مطابقت کامل با سیاست آقای پزشکیان رئیس جمهور جدید ایران مبنی بر ارتقای مثبت تصویر خارجی ایران به عنوان یک کشور است.
حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران نقض بسیاری از توافقات بین المللی به ویژه کنوانسیون وین و دو کنوانسیون مهم سازمان ملل در مورد نمایندگی‌های دیپلماتیک بود. حل این موضوع و انتخاب سفیر در باکو می‌تواند نشان از حسن نیت در آستانه سفر اقای پزشکیان باشد.
ایران و ترکیه نگاه مثبتی نسبت به پلتفرم ۳+۳ دارند. روند این ساز و کار بسیار کند است. لطفاً نگاه آذربایجان نسبت به این پلتفرم را تشریح کنید.
فرمت «۳+۳» که با پیشگامی الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان آغاز شد و با پیش‌بینی همکاری و همگرایی نزدیک بین قفقاز جنوبی و همسایگان آن، یعنی کشورهای منطقه، فرصت‌های اقتصادی و سیاسی جدیدی را برای منطقه ایجاد می‌کند و فرصت‌های قرابت برای شرکت کنندگان ایجاد می‌کند.
آذربایجان به عنوان کشوری که از فرمت ۳+۳ حمایت می‌کند، این قالب را که شامل روابط همکاری چندجانبه نیز می‌شود، آینده صلح پایدار و توسعه اقتصادی در منطقه می‌داند.
فرمت «۳+۳» همچنین فرصتی برای گفت و گوی آزاد در مورد حل مشکلات منطقه‌ای ایجاد می‌کند. این فرمت تضمین می‌کند که قابلیت‌های ارتباطی منطقه به طور کامل توسعه می‌یابد، مواضع منطقه‌ای شرکت کنندگان تقویت می‌شود و در نتیجه امنیت منطقه تقویت می‌شود.
ساخت کریدور ارس از سوی دولت آذربایجان همچنان ادامه دارد. اهمیت این کریدور و تأثیر آن در منطقه قفقاز را توضیح دهید؟
آذربایجان همواره به ایجاد پیش بینی‌های جایگزین در کریدور میانی به منظور افزایش فرصت‌ها و قابلیت‌های خود به عنوان یک پروژه ارتباطی جهانی اهمیت می‌دهد.
آذربایجان، به منظور افزایش ظرفیت‌ها و توانمندی‌های مسیر موسوم به «کریدور میانی» به‌عنوان بخشی از یک پروژه ارتباطی جهانی همواره اهمیت زیادی برای ایجاد مسیرهای جایگزین در داخل این کریدور قائل است.
مسیرهای حمل و نقل جایگزین زیادی وجود دارد که یکی از آنها پروژه کریدور زمینی است. در چارچوب ساخت کریدور، پروژه‌های زیربنایی برای استفاده مشترک با ایران در حال اجراست. ساخت پل آغبند و راه آهن هورادیز-آقبند از جمله این موارد است.
مایلم در اینجا به طور ویژه اشاره کنم که اجرای پروژه کریدور ارس به تقویت مواضع جمهوری آذربایجان و ایران در میان اعضای کریدور میانه منجر خواهد شد. این پروژه برای آذربایجان که پیشگام در حل فرآیندهای منطقه‌ای از طریق مدیریت اقتصادی است، جذابیت بیشتری پیدا می‌کند.
چرا که ارمنستان که هنوز موافقت و اقدامات لازم در خصوص کریدور زنگزور نداشته است، در این صورت فرصت حضور در کریدور میانه را از دست خواهد داد. در این صورت فرصت حضور در کریدور میانی از بین خواهد رفت.