انجمن‌های علمی باید با نظام مسائل کشور آشنا شوند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نشستی صمیمانه با فعالان انجمن‌های علمی دانشجویی به بررسی دستاوردها، چالش‌ها و چشم‌اندازهای این شورا پرداخت.

حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه ضمن تشکرازبرگزارکنندگان این نشست، به ارائه گزارشی جامع از فعالیت‌های شورا و ارائه راهکارهایی برای ارتقای نقش انجمن‌های علمی دانشجویی پرداخت.

وی در ابتدای سخنان خود به تاریخچه تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و گفت: این شورا، که در حال حاضر ۴۰ سال از عمر آن می‌گذرد، در ابتدا با نام «ستاد انقلاب فرهنگی» فعالیت خود را آغاز کرد. هدف اصلی از تشکیل این ستاد، ساماندهی وضعیت نابسامان دانشگاه‌ها پس از انقلاب و بازگشایی آنها بود. دانشگاه‌ها در آن زمان به دلیل ناآرامی‌ها و فعالیت گروه‌های مختلف تعطیل شده بودند و به محلی برای میتینگ‌ها و درگیری‌ها تبدیل شده بودند. ستاد انقلاب فرهنگی با تدبیر جمعی ۶-۷ نفره، وظیفه بازگشایی دانشگاه‌ها و تدوین برنامه‌های آموزشی را بر عهده گرفت. پس از حدود ۵ سال فعالیت ستاد، به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر نام داد و تا به امروز با قدرت و پشتکار به فعالیت خود ادامه داده است. در واقع عمر این مجموعه ۴۵ ساله است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه به ماموریت‌های اصلی شورا اشاره کرد و افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر اساس مأموریت‌های تعریف شده خود، در چهار حوزه اصلی علم و فناوری، فرهنگ، اجتماعی و فناوری به فعالیت می‌پردازد. این شورا با هدف ارتقای سطح علمی و فرهنگی کشور، تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی و ایجاد ساختارهای لازم در این حوزه‌ها تلاش می‌کند.

ساختارسازی، تدوین اسناد راهبردی، راهبری و رصد

خسروپناه فعالیت‌های شورا را در چهار دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد و ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف ایجاد بسترهای لازم برای توسعه علم و فناوری و فرهنگ، اقدام به ساختارسازی‌های متعددی کرده است. تاسیس نهادهایی مانند جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه رویان، دانشگاه تربیت مدرس، نشر دانشگاهی، انتشارات سمت، معاونت علمی ریاست جمهوری، صندوق حمایت از پژوهشگران و بنیاد ملی نخبگان از جمله این ساختارسازی‌ها هستند.

وی افزود: این شورا با درک اهمیت برنامه‌ریزی بلندمدت، اقدام به تدوین اسناد راهبردی و سیاست‌ها در حوزه‌های مختلف کرده است. سند هوافضا، سند نانوتکنولوژی، سند بیوتکنولوژی، سند هوش مصنوعی، نقشه جامع علمی کشور، سند موسیقی، سند صنایع دستی و سند صنایع نرم از جمله این اسناد هستند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد که این اسناد با مشارکت نخبگان و متخصصان دانشگاهی تدوین شده‌اند و مبنای تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات دستگاه‌های اجرایی کشور قرار می‌گیرند.

خسروپناه بیان کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از تدوین اسناد راهبردی، به راهبری و ارائه برنامه‌های اجرایی به دستگاه‌های مربوطه می‌پردازد. به عنوان مثال، سند نانوتکنولوژی پس از تدوین و ابلاغ، به معاونت علمی ریاست جمهوری واگذار شد تا با اجرای برنامه‌های مشخص، اهداف این سند را محقق سازد. این شورا همواره در پی تحقق اهداف و سیاست‌هایی است که در اسناد بالادستی تصویب شده است.

وی اضافه کرد: یکی از وظایف مهم شورا، رصد مستمر تحولات و نیازهای جامعه در حوزه‌های علم، فناوری، فرهنگ و اجتماع است. این رصدها به شورا کمک می‌کند تا به تدوین اسناد جدید و ارائه برنامه‌های متناسب با نیازهای روز بپردازد. به عنوان مثال، با توجه به رصدهای انجام شده در دو سال گذشته، موضوع هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی به طور جدی مورد توجه قرار گرفت و منجر به تدوین سندها و برنامه‌های اجرایی در این حوزه‌ها شد. رصد هم پیشینی (قبل از اقدام) و هم پسینی (بعد از اجرا) انجام می شود.

تأثیرگذاری اسناد راهبردی و مشارکت نخبگان دانشگاهی

خسروپناه با اشاره به تأثیرگذاری اسناد راهبردی تدوین شده توسط شورا، به ارائه مثال‌هایی پرداخت و گفت: برای مثال، سند نانوتکنولوژی که ۲۰ سال پیش تصویب شد، باعث شد که ایران در این حوزه به رتبه چهارم جهان دست یابد. در حالی که ۲۰ سال پیش هیچ جایگاهی در این زمینه نداشتیم. همچنین در حوزه هوافضا، کشور در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است و اکنون با یک موشک، قادر به ارسال چندین ماهواره به فضا هستیم که این امر نشان دهنده تأثیر مثبت سندهای راهبردی در پیشرفت کشور است.

وی در ادامه بر نقش مشارکت نخبگان و دانشگاهیان در تدوین اسناد و سیاست‌ها تاکید کرد و گفت: تمام اسناد و برنامه‌های شورا با مشارکت نخبگان دانشگاهی سراسر کشور تهیه می‌شود. اینطور نیست که ۱۰ نفر در یک اتاق بسته بنشینند و اسناد محرمانه بنویسند. نخبگان دانشگاهی از همه استان‌ها و دانشگاه‌ها در تدوین اسناد مشارکت دارند و پس از نهایی شدن سند، مجدداً با حضور کارشناسان و متخصصان، سند مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس در صحن شورا برای تصویب نهایی مطرح می‌شود. ما در سراسر کشور هیئت‌های اندیشه‌ورز در حوزه‌های علم، فناوری، فرهنگ و اجتماعی داریم که همگی در فرآیند سیاست‌گذاری و تدوین اسناد مشارکت دارند.

نقش جوانان و دانشجویان نخبه در حکمرانی علمی و فرهنگی

خسروپناه با اشاره به نقش جوانان و دانشجویان نخبه در پیشبرد اهداف شورا، اظهار داشت: در بنیاد ملی نخبگان با دانشجویان و جوانان نخبه همکاری داریم و از نظرات و ایده‌های آنها در تدوین اسناد و برنامه‌ها استفاده می‌کنیم. این عزیزان به عنوان هیئت اندیشه‌ورز در حوزه‌های مختلف، به شورا کمک می‌کنند. امسال نیز در ایام اعتکاف، میزبان ۳۰۰ نفر از نخبگان در مسجد امام صادق بودیم و در جلسات متعددی با آنها به گفتگو پرداختیم تا نقش آنها را در حکمرانی کشور پررنگ‌تر کنیم. جوانان نخبه در حوزه‌های علم، فناوری، فرهنگ و اجتماع می‌توانند با ارائه ایده‌ها و نظرات خود، به ما در پیشبرد اهداف کشور کمک کنند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین به حضور فعال و تاثیرگذار دانشجویان نخبه در فرایندهای تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در حوزه علم و فناوری و سایر حوزه‌ها اشاره کرد و گفت: مشارکت دانشجویان نخبه در فرایندهای تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در حوزه های مختلف، سبب پویایی و کارآمدی نظام حکمرانی خواهد شد.

ضرورت توجه به مهارت‌های زندگی در کنار فعالیت‌های علمی

خسروپناه در بخش دیگری از سخنان خود، بر اهمیت مهارت‌های زندگی در کنار فعالیت‌های علمی تاکید کرد و گفت: یکی از اولویت‌های مهم در انجمن‌های علمی دانشجویی، تقویت مهارت‌های زندگی است. متاسفانه برخی از دانشجویان علیرغم توانایی‌های علمی بالا، در مهارت‌های زندگی ضعف دارند. این مهارت‌ها شامل مواردی مانند مهارت تفکر، مهارت حل مسئله، مهارت ارتباط موثر، قانون‌مداری و رعایت حقوق دیگران است. ضعف در این مهارت‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در زندگی فردی و اجتماعی افراد شود. برای مثال، بسیاری از اختلافات زناشویی و اجتماعی ریشه در ضعف مهارت‌های زندگی دارند.

وی همچنین با اشاره به برخی رفتارهای نامناسب در جامعه، گفت: وقتی می‌بینیم فردی با وجود داشتن تحصیلات عالیه و جایگاه اجتماعی، قوانین را رعایت نمی‌کند و به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارد، نشان‌دهنده ضعف در مهارت‌های زندگی است. این مهارت‌ها باید از دوران کودکی و نوجوانی در افراد تقویت شوند و انجمن‌های علمی دانشجویی می‌توانند در این زمینه نقش مهمی ایفا کنند.

نظام مسائل، اولویت‌بندی و توجه به مسئولیت اجتماعی در فعالیت‌های علمی

خسروپناه در ادامه، سه نکته کلیدی را برای موفقیت در فعالیت‌های علمی مطرح کرد و گفت: دانشجویان و انجمن‌های علمی باید ابتدا نظام مسائل کشور را شناسایی کرده و بر اساس اولویت‌ها به آنها بپردازند. لازم است بدانیم که مسائل کشور ما چیست و چه راهکارهایی برای حل آنها وجود دارد. پس از شناسایی مسائل، باید بر اساس اهمیت و ضرورت آنها، اولویت‌بندی انجام شود و منابع و تلاش‌ها بر روی مسائل مهم‌تر متمرکز شوند.

وی ادامه داد: فعالیت‌های علمی باید با توجه به مسئولیت اجتماعی انجام شوند. به این معنی که نتایج تحقیقات و اختراعات باید در خدمت جامعه و رفع نیازهای مردم قرار گیرند. به عنوان مثال، اگر دانشگاهی موفق به تولید موشک شده، باید به این فکر کند که چگونه می‌تواند از فناوری‌های به دست آمده برای رفع نیازهای عمومی جامعه استفاده کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مدل‌های مختلف دانشگاه‌ها، گفت: نسل پنجم دانشگاه‌ها، دانشگاه‌هایی هستند که علاوه بر آموزش، پژوهش، مهارت و مسئولیت اجتماعی، به پایداری و توسعه پایدار نیز توجه دارند.

پیوند علم و فرهنگ، ارتباط با اساتید و پیشنهادات حمایتی شورا

خسروپناه در پایان سخنان خود، به چند نکته مهم دیگر اشاره کرد و گفت: انجمن‌های علمی باید به پیوند علم و فرهنگ توجه داشته باشند و تلاش کنند تا فعالیت‌های علمی و فرهنگی را در کنار هم پیش ببرند. دانشجویان باید با اساتید مجرب و متخصص دانشگاه ارتباط برقرار کرده و از دانش و تجربیات آنها بهره‌مند شوند. سنت استاد شاگردی باید در دانشگاه‌ها تقویت شود.

خسروپناه بیان کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی آمادگی دارد تا در زمینه مشارکت دانشجویان در حکمرانی علم و فناوری، حمایت از انجمن‌های علمی دانشجویی و تصویب مصوبات حمایتی با دانشگاه‌ها همکاری کند.

وی پیشنهاد کرد که هیئت اندیشه‌ورز دانشجویی در انجمن های علمی تشکیل، زمینه تصویب سندی برای حمایت از انجمن های علمی بررسی، برای ارتباط بین انجمن‌های علمی و پارک‌های فناوری برنامه ریزی شود. برای اینکه اساتید به صورت منظم برای راهنمایی دانشجویان وقت بگذارند، ظابطه‌ای پیشنهاد شود. همکاری با بخش خصوصی و خیرین برای حمایت از فعالیت‌های علمی دانشجویان توسعه یابد.

تأکید بر خودباوری و تلاش در راستای پیشرفت کشور

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان سخنان خود ضمن تاکید بر خودباوری و تلاش جوانان برای پیشرفت کشور، به این نکته اشاره کرد که جوانان ایران در دوران دفاع مقدس با وجود تحریم‌ها و فشارهای بسیار، توانستند در مقابل دشمنان ایستادگی کنند و این نشان می‌دهد که جوانان ایران توانایی انجام کارهای بزرگ را دارند. وی از دانشجویان خواست که با تلاش و همت خود، در راستای پیشرفت کشور گام بردارند و دغدغه سربلندی ایران را داشته باشند.

در پایان این نشست صمیمانه، استاد خسروپناه با تاکید بر نقش بی بدیل جوانان و دانشجویان در پیشبرد اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی، از این قشر فرهیخته خواست تا با تلاش و پشتکار، برای ساختن ایرانی آبادتر و پیشرفته‌تر، از هیچ کوششی دریغ نکنند. وی ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع فعالان انجمن‌های علمی دانشجویی، ابراز امیدواری کرد که این نشست‌ها و تعاملات مستمر، زمینه ساز تحولی شگرف در حوزه علم و فناوری کشور شود.