سفر ایلام و مهران: مسیر زائران عتبات با اتوبوس
ایلام و مهران در ایام سفرهای زیارتی، به دلیل میزبانی از جمعیت زیاد، به کانون توجه زائران و مسیرهای زیارتی تبدیل شده‌اند.
از زاویه‌ای دیگر به زندگی خانواده شهدا نگاه کنید؛ اهمیت شریف بودن
نیما مهدیان کارگردان مستند «یک وجب خاک» با اشاره به دغدغه اخلاقی این فیلم گفت که سعی داشته است نگاهی متفاوت و بی‌واسطه به زندگی یکی از خانواده‌های شهدا داشته باشد.
نیما مهدیان کارگردان مستند «یک وجب خاک» که در چهاردهمین جشنواره فیلم ۱۰۰ اکران شد، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره انگیزه خود از پرداختن به این سوژه گفت: دغدغه من به سال‌ها پیش بازمی‌گردد. مساله آزادگی، هویت و شرافتمندی مفاهیمی نیستند که به جغرافیا یا زمان خاصی محدود باشند؛ این‌ها اساساً از مبانی اخلاقی و اعتقادی ما هستند. متأسفانه همواره شاهد تحریف‌هایی در سبک زندگی شهدا و خانواده‌هایشان بوده‌ایم؛ برخی از این تحریف‌ها مغرضانه است و برخی ناشی از ناآگاهی یا احساسات. بسیاری از جوانان امروز حتی از نزدیک با این سبک زندگی آشنا نیستند. احساس کردم نیاز است اثری بی‌واسطه، بدون شعارزدگی، اغراق و کاملاً صادقانه بسازم تا واقعیت را عیناً نمایش دهد.
وی افزود: وضعیت جامعه ما نسبت به گذشته بهبود یافته، اما زنان سرپرست خانوار همچنان نیازمند توجه ویژه‌اند. زن موجودی با ویژگی‌های روحی و عاطفی منحصربه‌فرد است. وقتی مجبور باشد همزمان نقش پدر و مادر را ایفا کند و با چالش‌های اقتصادی دست‌وپنجه نرم کند، فشار مضاعفی را تحمل می‌کند. این‌ها لایه‌هایی بودند که احساس کردم نباید نادیده گرفته شوند.
چالش‌های رضایت گرفتن از سوژه
مهدیان با اشاره به دشواری‌های ساخت این مستند و جلب رضایت سوژه بیان کرد: پیش از این چند فیلم درباره شهدا ساخته بودم و در همان تحقیقات اولیه با خانواده قهرمان این فیلم و مشکلاتشان آشنا شدم. متقاعد کردن شخصیت اصلی برای همکاری بسیار سخت بود. تنها با این استدلال که شما نماینده یک قشر خاص هستید، توانستم رضایتش را جلب کنم. باوجود سابقه همکاری قبلی که با این خانم در حوزه روانشناسی و پژوهش داشتیم، پذیرش نمایش زندگی شخصی‌اش مقابل دوربین برایش دشوار بود.
وی ادامه داد: چالش‌های دیگری هم داشتیم؛ از متقاعد کردن افراد با سنین و موقعیت‌های اجتماعی مختلف تا حل مسائل قانونی پخش تصاویر. برخی مانند یک دختر نوجوان ۱۶-۱۷ ساله حاضر به حضور مقابل دوربین نبودند، یا افرادی بودند که دسترسی به آن‌ها سخت بود. سوژه‌ها باید بی‌پرده سخن می‌گفتند و ما هم تمام ادعاهای مطرح‌شده در فیلم را راستی‌آزمایی کردیم. شاید برگ برنده ما صبر و همراهی چندماهه با شخصیت‌ها بود تا اجازه فیلمبرداری بدهند. همین صداقت باعث دیده شدن فیلم شد.
پرهیز از نگاه ایدئولوژیک
این کارگردان در پاسخ به پرسشی درباره نحوه جلوگیری از جهت‌گیری سیاسی یا ایدئولوژیک در اثر توضیح داد: متأسفانه بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در قالب‌های خاص سینمایی یا پروژه‌های بین‌المللی به دلیل نگاه‌های کلیشه‌ای و ایدئولوژیک به نتیجه نمی‌رسند. معتقدم اگر با ادبیات تک‌بعدی و متعلق به یک جریان فکری فیلم بسازید، مخاطبانتان محدود می‌شود. اما اگر به بیننده فرصت دهید تا خودش پازل روایت را کامل کند، تأثیر کار عمیق‌تر خواهد بود. در جشنواره «سینماحقیقت» حتی افرادی با پوشش و نگرش کاملاً متفاوت تحت تأثیر فیلم گریه می‌کردند. این نشان می‌دهد روایت صادقانه می‌تواند همه طیف‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. باید اصول سینما را رعایت کنیم و از اغراق بپرهیزیم؛ مخاطب مستند امروز سواد بصری دارد و می‌تواند روابط بین نماها را درک کند.
مهدیان که فیلمش در جشنواره فیلم ۱۰۰ اکران شد در پاسخ به آخرین پرسش درباره توصیه به دانشجویان سینما گفت: هیچ فیلمی کامل نیست، اما من کوشیدم داستانی کلاسیک بر اساس سینماحقیقت و حذف واسطه‌ها بسازم. این فیلم می‌تواند الگویی باشد برای روایت بی‌پیرایه و دوری از احساسات‌گرایی افراطی. در این پروژه، دوربین و ما در خدمت سوژه بودیم و این باعث شد شخصیت‌ها راحت باشند. به هنرجویان توصیه می‌کنم صبور باشند، مشاوره بگیرند و به مطالعه و تماشای آثار کلاسیک پایبند بمانند زیرا اگر مکاتب سینمایی را نشناسید، اثرتان هویت نخواهد داشت.
وی در پایان با اشاره به حمایت‌نشدن از سوژه فیلم عنوان کرد: با وجود تقدیرهای فراوان از این اثر و تشکر من از آقای سعید اوحدی رئیس بنیاد شهید با وجود وعده‌هایی که در دوره مدیریت سابق داده بودند متأسفانه هیچ کمکی به خانواده قهرمان فیلم نشد. مسلماً این رفتارها امید را از آدم‌ها می‌گیرد.